του Κώστα Ζαφείρη
«Οι ετεροδημότες στην πρώτη γραμμή». Ήταν ένα σύνθημα της δεκαετίας του 1980 που επιστρατευόταν σε κάθε εκλογική αναμέτρηση. Αναφερόταν στην τεράστια, για τα ελληνικά δεδομένα, οργανωμένη ή μη μετακίνηση ετεροδημοτών ψηφοφόρων για να ψηφίσουν στον τόπο καταγωγής τους. Στην περίπτωση των νησιών μας, η μετακίνηση αυτή γινόταν βέβαια «με αεροπλάνα και βαπόρια», όπως ακριβώς ο τίτλος του σημερινού μας σημειώματος.
Μάλιστα, αυτή η μετακίνηση είχε και σαφή και ευδιάκριτα πολιτικά χαρακτηριστικά. Οι ετεροδημότες μετέφεραν το κλίμα και τον αέρα των αστικών κέντρων όπου κατοικούσαν. Σε εποχές όπου η πληροφόρηση ήταν περιορισμένη, δυο κρατικά κανάλια και εφημερίδες, η έλευση δεκάδων συμπολιτών από μακριά άνοιγε μεγάλες συζητήσεις, μετέφερε πληροφορίες που σε άλλη περίπτωση θα είχαν χαθεί, διαμόρφωνε το τελικό κλίμα και τον αέρα μπροστά στην κάλπη.
Ακόμα ειδικά σε μικρούς οικισμούς όπου οι ιδέες της Αριστεράς ήταν σε μόνιμη απαγόρευση, στην καλύτερη περίπτωση δια της αποσιώπησης, ο ερχομός ανθρώπων που «δεν είχαν τίποτα να χάσουν» και ως εκ τούτου μιλούσαν πιο ελεύθερα, έβγαζε από την απομόνωση και την καταπίεση ολόκληρες ομάδες συμπολιτών.
Τέλος, ειδικά σε τοπικές εκλογές μικρών κοινοτήτων, η οργανωμένη έλευση των ετεροδημοτών πολλές φορές καθόριζε αποφασιστικά και το τελικό αποτέλεσμα. «Μέχρι το μεσημέρι τους κερδίζαμε» μου έλεγε προσφιλής ηλικιωμένος από κοινότητα της Βόρειας Χίου «απόγευμα ήρθε ένα πούλμαν του τάδε κατευθείαν από το αεροδρόμιο και… χάσαμε». Κάπως έτσι.
Στις φετινές πρωτόγνωρες γεναριάτικες εκλογές, έχω τη γνώμη ότι η μετακίνηση ετεροδημοτών ψηφοφόρων θα είναι μικρότερη από κάθε άλλη φορά. Οι λόγοι είναι πολλοί και σύνθετοι, αλλά είναι εύκολο να τους κατανοήσουμε.
- Που να τρέχεις μες στα κρύα. Η ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών δεν βοηθάει. Πολύ δύσκολα ειδικά ηλικιωμένοι ψηφοφόροι θα μετακινηθούν τέλος Γενάρη. Με το ρίσκο κρύου, βροχών, απαγορευτικών απόπλου, δεν είναι εύκολο για κάποιον να πάρει την απόφαση.
- Το τσάμπα πέθανε. Οι άλλοτε κραταιοί μηχανισμοί των κομμάτων του παλαιού δικομματισμού που εξασφάλιζαν αφειδώς δωρεάν εισιτήρια ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Τέρμα τα «τσάρτερ της χαράς» και τα «πλοία της αγάπης». Στην καλύτερη περίπτωση μια μικρή έκπτωση στον μετακινούμενο ψηφοφόρο είναι αυτό που εξασφαλίζουν. Με την ευκαιρία ας μην ξεχνάμε την ξεδιαντροπιά με την οποία ΠΑΣΟΚ και ΝΔ φέσωναν συστηματικά επί χρόνια την Ολυμπιακή, την ίδια στιγμή που της ετοίμαζαν το λουκέτο.
- Το ταμείον είναι μείον. Σε οικονομικές συνθήκες δύσκολες για τους περισσότερους όπως αυτές που διανύουμε, το κόστος της μετακίνησης λειτουργεί αποτρεπτικά. Ακόμα και το κατοστάευρω που πρέπει μίνιμουμ να διαθέσεις για μετακίνηση με το πλοίο είναι πολλοί όσοι δεν το διαθέτουν.
- Ούτε αεροπλάνα, ούτε βαπόρια. Φρόντισαν γι’ αυτό οι ασκούντες κυβερνητική εξουσία τα τελευταία χρόνια. Με τρία και κάτι δρομολόγια πλοίου την εβδομάδα. Χωρίς σύνδεση με τη Βόρεια Ελλάδα. Με τις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων στα ύψη, προϊόν του ιδιότυπου μονοπωλίου, είναι αρκετοί εκείνοι που δεν θα πάρουν τη «μεγάλη απόφαση».
Ωστόσο, ακόμα και με αυτά τα δεδομένα, είναι βέβαιο ότι αρκετοί και αρκετές θα το τολμήσουν. Θα ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, υπερβαίνοντας καιρικές συνθήκες, αναποδιές δρομολογίων και οικονομικές δυσκολίες. Θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε και να κουβεντιάσουμε με παλιούς φίλους και γνωστούς και σε τούτες τις εκλογές. Δεν ξέρω αν θα είναι «στην πρώτη γραμμή». Πάντως θα είναι εδώ. Με αεροπλάνα και βαπόρια.
