Σινεμά ο παράδεισος;

3

της Δέσποινας Αρμενάκη

Παναγιώτης Λούρος

Η 7η τέχνη, ο κινηματογράφος, είναι ένας χώρος πολιτισμού που σημαδεύει την κουλτούρα κάθε τόπου με την προβολή ταινιών διαφόρων θεμάτων, οι οποίες καλύπτουν τις πνευματικές, τις ψυχικές και τις επικοινωνιακές ανάγκες του κοινού. Για περισσότερα από 120 χρόνια, το φιλμ των 35 χιλιοστών ήταν ο καθιερωμένος τρόπος των κινηματογραφικών προβολών.

Είναι όμως αλήθεια, ότι η παραγωγή αντιτύπων κοστίζει ακριβά και το ειδικό φιλμ των ταινιών παράγεται από λίγες εταιρίες κάτι που καθιστά την κυκλοφορία τους δύσκολη. Τα παραπάνω και κυρίως η ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας, έχουν ως αποτέλεσμα το τελευταίο διάστημα μια- μια οι εταιρίες διανομής να ανακοινώνουν την ένταξή τους στην ψηφιακή εποχή, παραβλέποντας το γεγονός ότι αυτό μπορεί να σημάνει το τέλος αρκετών μικρών κινηματογράφων, οι οποίοι θα αδυνατούν να αγοράσουν τον ακριβό εξοπλισμό που απαιτείται για τις ψηφιακές προβολές.

Στην πόλη μας, λόγω της έλλειψης οργανωμένων κινηματογραφικών αιθουσών, οι ανάγκες των σινεφίλ πολιτών καλύπτονται από τις προβολές των ταινιών της Κινηματογραφικής Λέσχης Χίου, που γίνονται κάθε Παρασκευή στο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Χίου. Πίσω από τις προβολές αυτές, σε έναν μικρό και ατμοσφαιρικό θάλαμο, βρίσκεται ο μηχανικός, ο κύριος Παναγιώτης Λούρος, υπάλληλος του Ομηρείου από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, στο 1980.

Γνωρίζετε ότι…

παλιά οι πράξεις των ταινιών που προβάλλονταν σε κάποιο κινηματογράφο της πόλης μας μεταφέρονταν με μηχανάκι μια – μια διαδοχικά, ώστε να προβληθούν και σε κάποια χωριά όπως στο Νεχώρι και στα Καρδάμυλα, σε φορητή μηχανή των 35 χιλιοστών;

Όπως ο ίδιος θυμάται, εκείνη την εποχή στο Ομήρειο υπήρχαν αρκετά λειτουργικά και διοικητικά προβλήματα. Κάθε πρωτοβουλία για πολιτιστική εκδήλωση άνηκε στου ιδρυτές του, το ζεύγος Ξυλά και οι εκδηλώσεις ήταν λιγότερες εξ’ αιτίας της έλλειψης προσωπικού. «Συνήθως δύο φορές την εβδομάδα πραγματοποιούνταν εκδηλώσεις με αξιόλογους ανθρώπους των τεχνών και των γραμμάτων, πανεπιστημιακούς, θεατράνθρωπους, την εθνική λυρική σκηνή κ.α. Η ανταπόκριση του κοινού ήταν θερμή μιας και ήταν ένα ιδιαίτερο και σημαντικό Κέντρο, όχι μόνο για το νησί μας, αλλά και για ολόκληρη την Ελλάδα. Πέντε χρόνια μετά, η λειτουργία του Ομηρείου παραδόθηκε στην αιγίδα και την ευθύνη του Δήμου και οι αποφάσεις σε ότι αφορά στις δραστηριότητές του λαμβάνονται από το διοικητικό συμβούλιο», μας αναφέρει.

Ο κύριος Λούρος φοίτησε στη σχολή κινηματογράφου- τηλεόρασης του Λυκούργου Σταυράκου, μια σχολή που έχει βγάλει αξιόλογους σκηνοθέτες, ηθοποιούς και μηχανικούς. Παράλληλα, σπούδασε ηλεκτρολογία και εργαζόταν ως υπάλληλος στο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο. Ο ίδιος θεωρεί σημαντική τη συνεργασία που είχε με ανθρώπους από το χώρο του κινηματογράφου, όπως με τον φωτιστή Ανδρέα Μπέλλη, με τον τότε διευθυντή της ΕΡΤ Ανδρέα Μακρινό και με το ελληνικό παράρτημα της Φίλιπς Ελλάς που έβαλε την εγκατάσταση του συστήματος μεταγλώττισης και μετάφρασης, που υπάρχει και λειτουργεί στο Ομήρειο μέχρι σήμερα.

Ο κύριος Παναγιώτης ανατρέχει στο παρελθόν και θυμάται ότι οι πρώτες οργανωμένες προβολές που πραγματοποιήθηκαν στο Ομήρειο, ήταν από την Κινηματογραφική Λέσχη Χίου κατά το 1985. Πριν από αυτό προβάλλονταν με μια μικρή μηχανή των 15 χιλιοστών, κάποιες ταινίες μικρού μήκους- ντοκιμαντέρ που έστελνε το Υπουργείο Πολιτισμού. Η κύρια μηχανή που υπάρχει μέχρι σήμερα στην καμπίνα προβολών είναι ένα μοντέλο της Φίλιπς και έχει βραβευτεί για τα απλουστευμένα μηχανικά της μέρη.

Παρατηρώντας τον κύριο Παναγιώτη να μιλάει είναι δύσκολο να μην διαπιστώσει κανείς την αγάπη που έχει τόσο για το τεχνικό κομμάτι των προβολών, όσο και για το περιεχόμενό τους. Αναφέρεται με θαυμασμό στους πρώτους δημιουργούς κινηματογραφικών εγχειρημάτων, τους αδερφούς Ογκύστ και Λουί Λυμιέρ, τον Τόμας Έντισον, τον Άνιμπαλ Γκούντγουιν, τον βωβό κινηματογράφο και τον Σαρλότ όπως και την εισαγωγή των έγχρωμων εικόνων που αρχικά δημιουργούνταν με πινέλο και χρώμα.

Μερικές από τις προβολές που έχει ξεχωρίσει όλα αυτά τα χρόνια είναι των ταινιών «Σινεμά ο Παράδεισος», το «Κάποτε στην Αμερική», το «Ο κρουπιέρης», το «Όσο υπάρχουν άνθρωποι», το «Η Αλίκη στις πόλεις», το «Τα Δελφινάκια του Αμβρακικού» και πιο πρόσφατα το «Blue Valentine» και το «Ο Αρτίστας».

«Παλιά οι ταινίες είχαν θέματα κοινωνικά, τραγικά, ήταν κωμωδίες και θρίλερ. Στην δεκαετία του ‘60 μπήκαν τα γουέστερν. Αργότερα άνθισε ο κινηματογράφος στην Αμερική. Παράλληλα με το Χόλυγουντ, η Ευρώπη έχει τη Τσινετσιτά, στη Ρώμη όπου αναδείχτηκαν μεγάλα ονόματα, ηθοποιοί και σκηνοθέτες: Σοφία Λόρεν, Τζίνα Λολομπριτζίτα, Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, Ρομπέρτο Ροσελίνι, Φεντερίκο Φελίνι, Μπερνάρντο Μπερτολούτσι. Ο κινηματογράφος μέσα στη διαδρομή του έκανε βήματα μπροστά. Και στα θέματα που άγγιξε και στους ανθρώπους που ανέδειξε. Μετά το ασπρόμαυρο, ήρθε το έγχρωμο και μετά η τρισδιάστατη εικόνα».

Ερχόμαστε λοιπόν στην εποχή του 3d και αναρωτιόμαστε με τον κύριο Παναγιώτη αν μια ισορροπία μεταξύ του θεάματος και του ρομαντισμού μπορεί να είναι εφικτή. «Πιστεύω να μείνει η ομορφιά του παλιού κινηματογράφου και να διατηρηθούν τα στοιχεία που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα ώστε αυτό που έρχεται να μην είναι κάτι ξένο από αυτό που ξέρουμε. Δεν θέλω να απογοητεύομαι, ούτε να πω κάποια μέρα στα εγγόνια μου ότι κάποτε ήταν ωραία και ρομαντική η εποχή του κινηματογράφου και ότι ο κόσμος απολάμβανε τη θέαση των ταινιών. Το μπομπινάρισμα, το πέρασμα της ταινίας, το πατινάρισμα, ο ήχος της μηχανής όταν κατεβάζει ο σταυρός, το φώς της προβολής, τα ζεστά χρώματα που βγάζει η παλιά μηχανή όλα αυτά κρύβουν μια κάποια ομορφιά. Από την άλλη δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε την ψηφιακή υπεροχή. Η εικόνα που βγαίνει είναι πολύ δυνατή. Όμως πρέπει να γίνεται η χρήση των δυνατοτήτων της με σωστό και ποιοτικό τρόπο. Να μη γίνεται κατάχρηση. Είναι γεγονός, ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει η τάση να χρησιμοποιούνται τα ειδικά εφέ με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργούν εικόνες εξωπραγματικές σε ταινίες ιστορικές, μυθολογικές και επιστημονικής φαντασίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χάνεται ο μύθος και η πλοκή. Σε γενικές γραμμές υποβαθμίζεται η αισθητική για χάριν της εμπορικότητας. Και παλιότερα μπορεί να γινόταν αυτό αλλά σε μικρότερο βαθμό».

Με μεγάλο ενδιαφέρον παρατηρούμε την καμπίνα προβολών, το καταφύγιο του κύριου Παναγιώτη. Έχει μια μικρή γυριστή σκάλα η οποία αποτελεί έξοδο κινδύνου σε περίπτωση πυρκαγιάς (ενδεχόμενο καθόλου απίθανο εφόσον τα υλικά των ταινιών παλαιότερα ήταν εύφλεκτα). Το ομορφότερο όμως είναι ότι ο θάλαμος έχει διακοσμηθεί σε κάθε επιφάνειά του με αφίσες από τις προβολές των ταινιών όλων αυτών των χρόνων και με αποκόμματα από δημοσιεύματα που αφορούν στον κινηματογράφο και την τηλεόραση δημιουργώντας ένα χώρο μουσειακό. «Αυτός ο χώρος με εμπνέει. Ευχή μου είναι να διατηρηθεί και να εμπλουτιστεί από τους επόμενους. Επίσης έχω κάνει πρόταση η υπάρχουσα μηχανή να αναβαθμιστεί μερικώς και να μην καταλήξει στο υπόγειο. Οι ταινίες του σελιλόιντ δεν θα εξαλειφθούν ούτε θα πάνε σε ένα καλάθι αχρήστων. Να μπορεί μια κάποια στιγμή να γίνεται προβολή με τον παλιό αναλογικό τρόπο».

Το επάγγελμα του μηχανικού προβολών ενδεχομένως να είναι άλλο ένα θύμα της τεχνολογικής εξέλιξης. Η διαδικασία της αναλογικής προβολής παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και θα θέλαμε να την κρατήσουμε ζωντανή στη μνήμη μας. Έτσι, παρέα με τον κύριο Παναγιώτη, μυηθήκαμε με τρόπο τελετουργικό στη μαγεία της μεγάλης οθόνης βλέποντας ένα- ένα τα στάδια μπομπιναρίσματος:

Στάδια Προβολής

Τόσα χρόνια στο Ομήρειο δεν έχουν λείψει και τα ευτράπελα…

Μια φορά ήταν απαραίτητο να ξετυλιχτεί μια ολόκληρη πράξη ώστε να τυλιχτεί και πάλι σωστά. Έτσι, το φιλμ που ήταν 600μ έφτανε μέχρι το ισόγειο του Ομηρείου και οι υπάλληλοι έσπευσαν να βοηθήσουν στο τύλιγμα ώστε να ξεκινήσει στην ώρα της η προβολή. Σε μια άλλη προβολή, εξ’ αιτίας ενός αναπάντεχου προβλήματος στο μοτέρ της μηχανής που προέκυψε κατά τη διάρκεια της προβολής, ο μηχανικός αναγκάστηκε να βοηθάει τη μπομπίνα με το χέρι του για μισή ώρα ώστε να τελειώσει η ταινία!

Τέλος εποχής και για εμάς εδώ στη Χίο λοιπόν. Από την επόμενη σεζόν οι προβολές της Κινηματογραφικής μας Λέσχης θα γίνονται κυρίως ψηφιακά. Στην καρδιά μας θα μείνει ζωντανή η ανάμνηση της μπομπίνας. Αυτό επιβεβαιώνεται μέσα από την αριστουργηματική ταινία «Σινεμά ο παράδεισος», αφού ακόμα και αν τη βλέπουμε ψηφιακά, πάντα θα μας θυμίζει την ομορφιά και τη μαγεία του αναλογικού κινηματογράφου.

Γεννήθηκε, ζει στη Χίο και είναι χαρούμενη που είναι δασκάλα

Συζήτηση3 Σχόλια

  1. Αχ, ο κ. Παναγιώτης… Αν κάτι θα νοσταλγήσω δεν είναι η παλαιά τεχνολογία, αλλά η «παλαιά»
    ευσυνειδησία ενός τέτοιου Ανθρώπου!

  2. Ο σκηνοθέτης Νίκος Θεοδοσίου έχει γυρίσει το πολύ ιδιαίτερο ντοκυμαντέρ «Ο κος. Λεονάρδος και οι άλλοι», για τους πλανόδιους κινηματογράφους στην Ελλάδα. Περιγράφει και τις σκηνές όπου οι μπομπίνες των ταινιών πηγαινοέρχονταν με μηχανάκια ανάμεσα στα χωριά (όχι και τόσο νόμιμα). https://theodosiou.wordpress.com/films/mr_leonard_greek/

  3. Το ψηφιακό δεν είναι κακό αρκεί να μην είναι από σάπια dvd και με σάπιους προτζέκτορες με σάπια χρώματα.

Reply To froso chatoglou Cancel Reply