Το 8ο μέρος του αφιερώματος του Βασίλη Αγιαννίδη στον Κάμπο της Χίου με τα σπίτια της οικογένειας Δαμαλά
Διαβάστε εδώ το εισαγωγικό σημείωμα του αφιερώματος
Ο Φίλιππος Αργέντης και μέλη της οικογενείας υποστηρίζουν την άποψη πως οι Χιώτες Δαμαλάδες κατάγονται από τους βαρόνους του Δαμαλά και της Βελιγοστής, στην Τροιζήνα. Η εκδοχή είναι μάλλον απίθανη διότι οι Δαμαλάδες βρίσκονται στην Κω και στη Χίο από το πρώτο μισό του 13ου αιώνα και την ίδια εποχή τον τίτλο του βαρόνου του Δαμαλά κατέχουν οι Valaincourt αρχικά και οι de la Roche αργότερα. Οι μόνοι Χιώτες που συνδέονται με τους βαρόνους είναι οι Zaccaria μετά το γάμο του Μαρτίνου Ζαχαρία με την Jacqueline de la Roche, το 1324, και οι οποίοι εγκαταλείπουν το 1329 το νησί. Ο Γεώργιος Ζολώτας αναφέρει την ύπαρξη μιας λατινικής και μιας βυζαντινής οικογένειας Δαμαλά τις οποίες διαχωρίζει σαφώς. Στη Χίο έζησε ορθόδοξος και καθολικός κλάδος της Ελληνικής οικογένειας.
Η οικογένεια Δαμαλά πρωτοστατεί σε σημαντικά γεγονότα της Χίου όπως στην υπογραφή της Συνθήκης του 1346 μεταξύ των βυζαντινών φεουδαρχών και των Γενοβέζων κατακτητών. Αναφέρονται με μεγάλη συχνότητα στους Κώδικες του νησιού από το 17ο αιώνα και εξής. Υπήρξαν έμποροι, πλοιοκτήτες και τραπεζίτες κατά το 18ο και 19ο αιώνα. Ανάμεσα στα μέλη της διακρίνεται ο Νεόφυτος, Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης και ο Λουκάς, Βοεβόδας Μυκόνου στα τέλη του 17ου αιώνα, ο Κωνσταντίνος, συναγωνιστής του Φαβιέρου το 1827, ο Αμβρόσιος Ιωάννου Δαμαλάς, δήμαρχος Ερμουπόλεως και κατόπιν Πειραιώς, ο Μεγάλος Ευεργέτης Ιωάννης Ζαννή Δαμαλάς, δημογέροντας της Χίου κατά τα έτη 1878-1882, ο οποίος δώρισε όλη την περιουσία του στη Σχολή της Χίου, ο Νικόλαος Δαμαλάς, (1842-1892) καθηγητής Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στο Παρίσι στα χρόνια της Belle Époque ξεχωρίζουν για τον εκκεντρικό τρόπο ζωής τους οι αδελφοί Παύλος και Αριστείδης-Ιάκωβος Αμβροσίου Δαμαλά. Ο δεύτερος νυμφεύτηκε τη Γαλλίδα τραγωδό Sarah Bernhardt και εγκατέλειψε το Διπλωματικό Σώμα για να παίξει στο θέατρο. Τα νεότερα χρόνια διακρίθηκε στην Αθήνα ο κινηματογραφιστής της Φίνος Φιλμς Μικές Δ. Δαμαλάς.
Οι Δαμαλάδες μετανάστευσαν μετά τη Σφαγή του 1822 στην Αθήνα, στη Βιέννη, στο Βουκουρέστι, στην Κωνσταντινούπολη, στο Παρίσι, στη Σμύρνη και στη Σύρο.
Ο Αργέντης δεν έχει συντάξει γενεαλογικό δέντρο των Δαμαλάδων και οι πληροφορίες που παραθέτει αφορούν τέσσερεις γενιές του Συριανού κλάδου από το 1770 περίπου έως το 1913. Το γενεαλογικό δέντρο των Γαβαλά και Γαρέζου δίνει μια πληρέστερη εικόνα αυτού του κλάδου. Χάρη στην προφορική μαρτυρία του Δημήτρη Λαϊνά το 2006 συντάχθηκε δέντρο του Χιώτικου κλάδου για το περιοδικό Πελινναίο.
Ενδεικτική βιβλιογραφία: Philip Argenti, Libro d’Oro de la Noblesse de Chio, 1-2, London 1955, Πέπης Γαβαλά – Ελένης Γαρέζου, Τα Γλυπτά Μνημεία του Κοιμητηρίου Αγίου Γεωργίου, εκδόσεις Γνώση 1994, Γεωργίου Ζολώτα, Ιστορία της Χίου, 1 Β, Αθήνα 1923, Πελινναίο 39, Φθινόπωρο 2006.
1. Φραγκοβούνι. Αναφέρεται στη σελίδα 497 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 125 στο τοπογραφικό του Smith, νούμερα 91 και 92 στο τοπογραφικό του Ζολώτα και νούμερα 25, 26 και 27 στο φύλλο Στ΄ στο χάρτη του Μαστοράκη. Ο Περρής γράφει πως Δαμαλάδικα ήταν και τα περιβόλια ανάμεσα στην Παναγία την Καθολικιά και την ιδιοκτησία Σουρία. Ο Smith σημειώνει σαν Δαμαλάδικη την έκταση νότια και ανατολικά από την ιδιοκτησία Σουρία έως την Αγία Αναστασία. Δεν έχει διευκρινιστεί τι και πότε ανήκε στους Δαμαλάδες, αλλά σίγουρα επρόκειτο για μία μεγάλη έκταση. Η αυλόπορτα προς την Αγία Αναστασία την οποία ο Μαστοράκης αναφέρει ως «καταπληκτική πόρτα, έξοχο δείγμα λιτής αρχιτεκτονικής» κατεδαφίστηκε πρόσφατα και τα αρχιτεκτονικά μέλη της εξαφανίστηκαν.
2. Φραγκοβούνι. Αναφέρεται στη σελίδα 497 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 118 στο τοπογραφικό του Smith, νούμερο 230 στο τοπογραφικό του Ζολώτα. Ο Περρής υποστηρίζει πως αυτό το περιβόλι ήταν ενιαίο με τα κτήματα απέναντι και χωρίστηκαν από την οδό Δημάρχου Λεωνή Καλβοκορέση.
3. Σέρμπα. Νούμερο 174 στο τοπογραφικό του Smith, περιβόλι με δύο πηγάδια και στέρνα.
4. Κοντάρι. Αναφέρεται στις σελίδες 497 και 498 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 197 στο τοπογραφικό του Smith, νούμερο 240 στο τοπογραφικό του Ζολώτα. Περιβόλι με μικρό πύργο σύμφωνα με τον Περρή το οποίο απαλλοτριώθηκε για την κατασκευή του αεροδρομίου.
5. Σιερό. Αναφέρεται στη σελίδα 498 στον Κάμπο του Περρή, νούμερο 182 στο τοπογραφικό του Smith, νούμερο 318 στο τοπογραφικό του Ζολώτα. Πρόκειται για κτήμα που δώρισε ο Ιωάννης Δαμαλάς στη σχολή της Χίου και στο οποίο οικοδομήθηκε το Λύκειο του Κάμπου. Διατηρείται τμήμα του περιβολότοιχου στα νοτιοανατολικά και το πηγάδι.
Συζήτηση1 σχόλιο
Η εικόνα της κατεδαφισμένης πύλης είναι γροθιά στο στομάχι. Αν εμείς οι ίδιοι δεν μπορούμε να αντιληφθούμε την αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας, όσο κι αν το ΥΠ.Πο κηρύττει διατηρητέα, δεν υπάρχει σωτηρία. Είμαστε άξιοι του σκοτεινού μέλλοντός μας.