Οι μαστιχοπαραγωγοί, ως μέλη των 20 Α’θμιων Συνεταιρισμών, αποτελούν τους προμηθευτές μαστίχας της ΕΜΧ, η ίδια όμως ταυτόχρονα τους αποκαλεί και τελικούς της μετόχους. Ενώ όμως η ιδιότητα του μαστιχοπαραγωγού ως προμηθευτή θεωρείται αυταπόδεικτη, αντίθετα η ιδιότητα του μετόχου αν δεν απορρίπτεται, τουλάχιστον αμφισβητείται σοβαρά. Ο ισχυρισμός αυτός εδράζεται στο γεγονός ότι κανένας μαστιχοπαραγωγός μέχρι σήμερα δεν έχει λάβει γνώση του μεριδίου του, τόσο στο συνεταιριστικό κεφάλαιο του Α’θμιου Συνεταιρισμού του όσο και κατ’ επέκταση στο σύνολο των συνεταιριστικών μεριδίων της ΕΜΧ.
Στη βάση αυτού του ισχυρισμού προκύπτει άμεσα το ερώτημα: αν οι τελικοί δικαιούχοι μαστιχοπαραγωγοί δεν είναι οι μέτοχοι της, τότε σε ποιους ανήκει τελικά το σημερινό σωρευμένο κεφάλαιο της ΕΜΧ, ή με άλλα λόγια η περιουσία της;
Οι συνέπειες
Αυτή η χρόνια κατάσταση όπου οι μαστιχοπαραγωγοί βιώνουν τη σχέση τους με την ΕΜΧ, και όχι άδικα, αποκλειστικά ως προμηθευτές, έχει σωρεύσει μεγάλα προβλήματα.
Όσο ο μαστιχοπαραγωγός δεν γνωρίζει τι του ανήκει προσωπικά από την περιουσία της ΕΜΧ, δεν έχει ή δεν γνωρίζει το μερίδιό του σε αυτήν, είναι φυσικό να αντιτίθεται στην κεφαλαιοποίηση κερδών της. Αυτό συμβαίνει διότι απλά θεωρεί ότι, το όποιο μέρος κέρδους παρακρατείται (ή κεφαλαιοποιείται) από της ετήσιες δραστηριότητες της ΕΜΧ, αποτελεί στην πραγματικότητα για τον ίδιο απώλεια εισοδήματος.
Η αντίθεσή του δε αυτή γίνεται ακόμα μεγαλύτερη όταν καλείται να συνηγορήσει στην τοποθέτηση μέρους κερδών σε μετοχές άλλων εταιρειών, ακόμα και αν αυτές είναι κερδοφόρες ή/και εισέρχονται στο Χρηματιστήριο, πολλαπλασιάζοντας τα αρχικά τους κεφάλαια. Για παράδειγμα:
- ποιος μπορεί να τον πείσει ότι η αύξηση της αξίας των μετοχών της ΕΜΧ στη θυγατρική της, την MEDITERRA, αφορά τους μαστιχοπαραγωγούς, και πως;
- αν η ΕΜΧ ρευστοποιήσει τις μετοχές της σε κάποια εταιρεία, πως τα ποσά αυτά ωφελούν ή/και μοιράζονται στους μαστιχοπαραγωγούς;
Η ΕΜΧ απαντά ότι δεν είναι δικό της ζήτημα, δεδομένου ότι οι δικοί της μέτοχοι είναι οι Α’βάθμιοι Συνεταιρισμοί και όχι οι μαστιχοπαραγωγοί. Για το λόγο αυτό άλλωστε κάθε χρόνο επαναπροσδιορίζει τα μετοχικά μερίδια των Α’θμιων – μετόχων της στη βάση της ετήσιας παραγωγής του καθενός.
Επομένως, η απάντηση στο ανωτέρω ερώτημα, πρωτογενώς μεταφέρεται από την ΕΜΧ στους Α’θμιους Συνεταιρισμούς της, οι οποίοι καλούνται να κατανείμουν τα δικά τους μερίδια στους μαστιχοπαραγωγούς-μέλη τους.
Παρόλα αυτά, όσο οι Α’θμιοι αδυνατούν ή καθυστερούν να κατανείμουν τα ανωτέρω μερίδια στους μαστιχοπαραγωγούς, δευτερογενώς επηρεάζεται και η ίδια η λειτουργία της ΕΜΧ, και μάλιστα στο ανώτατο επίπεδό της, αυτό της ορθής αντιπροσώπευσης των δικών της μετόχων. Επηρεάζεται δηλαδή η λήψη αποφάσεων και συνακόλουθα η απόδοση ευθυνών, ιδιαίτερα σε ότι αφορά την κεφαλαιοποίηση κερδών για επενδύσεις και έρευνα/ανάπτυξη.
Οι επιλογές
Το αναφερόμενο θέμα το οποίο στην ουσία αφορά τη μετατροπή των Ιδίων Κεφαλαίων (Συνεταιριστικών μεριδίων) των Α’θμιων Συνεταιρισμών σε μερίδια¹-μετοχές των φυσικών προσώπων, είναι άλλωστε το αντικείμενο του άρθρου 19 του νόμου 4015/2011, «…περί μετατροπής των Ενώσεων Αγροτικών Συνεταιρισμών σε Αγροτικούς Συνεταιρισμούς».
Ενδεχόμενη εναρμόνιση, είναι προφανές ότι η θα απαιτήσει ακριβείς απαντήσεις σχετικά με το ποιοι είναι οι μαστιχοπαραγωγοί, πόσοι είναι, και τι τελικό ποσοστό κατέχει ο καθένας στο συνεταιριστικό κεφάλαιο της ΕΜΧ. Το ερώτημα όμως που τίθεται αμέσως μετά είναι, αν μέτοχοι είναι μόνο οι σημερινοί ενεργοί ή και άλλοι που είτε έχουν αποβιώσει είτε έχουν συνταξιοδοτηθεί; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν μπορεί να είναι άλλη από το ότι δυνητικοί μέτοχοι² είναι όλοι οι μαστιχοπαραγωγοί από ιδρύσεως της ΕΜΧ το 1938, και σε ποσοστό ανάλογο της ατομικής συνεισφοράς τους, στο χρονικό διάστημα που υπήρξαν ενεργοί προμηθευτές μαστίχας. Κάτι τέτοιο αναγκαστικά οδηγεί στην απόδοση μετοχών σε όλα τα νυν και πρώην μέλη, με γνώμονα την ποσότητα και τη διάρκεια της εισφορά τους σε μαστίχα, η οποία συνέβαλε στη μεγέθυνση του αρχικού συνεταιριστικού κεφαλαίου της ΕΜΧ ή με άλλα λόγια της σημερινής αξίας της περιουσίας της.
Αυτό παραπέρα σημαίνει ότι, εκτός από τα προφανή πρωτογενή δικαιώματα μετοχών, συνυπάρχουν και άλλα, τα οποία είναι δευτερογενή ή ακόμα και τριτογενή, προκύπτοντα κληρονομικώ δικαίω, ως δικαιωματικά μεταβιβάσιμα. Η άσκηση όμως τέτοιων κληρονομικών δικαιωμάτων, απαιτεί αρχεία παραδόσεων μαστίχας από την έναρξη της ΕΜΧ, η ύπαρξη των οποίων όμως είναι από δύσκολη έως αδύνατη, και μάλιστα σε όλους ανεξαρτήτως τους Α’θμιους Συνεταιρισμούς.
Συμπεράσματα
Τα προβλήματα που αναφέρθηκαν, δείχνουν μόνο ένα μέρος των συνεπειών που έχουν ως βασική αιτία τη δυσκολία ορισμού των τελικών δικαιούχων-μετόχων και μετοχών της ΕΜΧ.
Στην κορυφή κάθε οργανογράμματος βρίσκονται πάντοτε οι μέτοχοι και αμέσως πιο κάτω ο Πρόεδρος και το Δ.Σ. Εμείς εδώ, ενώ γνωρίζουμε το Δ.Σ. και τον Πρόεδρο, δεν γνωρίζουμε επακριβώς τους μετόχους, τα αφεντικά όπως λένε στα χωριά ή αλλιώς αυτούς που τους ορίζουν και σε αυτούς που λογοδοτούν. Μπορεί ένας συνεταιρισμός ο οποίος υιοθετεί τα πρότυπα Ανώνυμης Επιχείρησης, και μάλιστα με θυγατρική εισηγμένη στο Χρηματιστήριο να λειτουργεί με αυτόν τον παράδοξο τρόπο; Δηλαδή, από τη μια να έχει γνωστά αποτυπωμένα μετοχικά μερίδια – μετοχές στους Ισολογισμούς της αλλά αντίθετα αμφισβητήσιμα γνωστούς (τελικούς) μετόχους;
Στο πλαίσιο αντιμετώπισης μιας σειράς λειτουργικών αλλά και στρατηγικών ζητημάτων της ΕΜΧ, προτάθηκε και ο ανασχεδιασμός της, προκειμένου να προσαρμοστεί καλύτερα στις αλλαγές του εξωτερικού της περιβάλλοντος. Τι είδους ανασχεδιασμός όμως μπορεί να πραγματοποιηθεί σε ένα οργανισμό του οποίου τα ποσοστά των μετόχων της δεν είναι ξεκάθαρα, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο εύλογα αμφισβητήσεις στα αναλογούντα δικαιώματα με τις αντίστοιχες τους υποχρεώσεις;
Μήπως τελικά το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι πράγματι η αναδιοργάνωση της ΕΜΧ, όχι όμως όπως έχει προταθεί σαν λειτουργική, αλλά αντίθετα σαν στρατηγική-θεσμική; Δηλαδή αναδιοργάνωση από πάνω προς τα κάτω, επαναπροσδιορίζοντας τους πραγματικούς μετόχους, οι οποίοι ορίζουν μια πραγματικά αντιπροσωπευτική γενική συνέλευση από την οποία προκύπτει φυσιολογικά το Δ.Σ. και ο Πρόεδρος.
Όσο δεν γίνεται αυτό, παρά την επιθυμία της ΕΜΧ, οι μαστιχοπαραγωγοί δεν θα αναλαμβάνουν το ρόλο τους ως μέτοχοι. Αντίθετα θα συμπεριφέρονται αντιπαραθετικά ως προμηθευτές (ή ακόμη και εχθρικά), επιθυμώντας την είσπραξη όλων των χρημάτων της εσοδείας τους, δεδομένου ότι αυτήν θεωρούν ως την πραγματική και μοναδική αμοιβή και υποχρέωσή τους.
Ελευθέριος Καταρέλος
μαστιχοπαραγωγός
¹ «… με απόφαση της ΕΑΣ που μετατρέπεται σε ΑΣ καθορίζεται το ύψος του συνεταιριστικού κεφαλαίου, … καθώς και το ύψος των νέων συνεταιριστικών μερίδων …». «… στην περίπτωση που ο αριθμός των νέων μελών φυσικών προσώπων υπερβαίνει τους τετρακόσιους (400), η γενική συνέλευση του νέου ΑΣ μπορεί να είναι αντιπροσωπευτική γενική συνέλευση …» που ορίζεται από την « … αναλογική εκπροσώπηση των παραγωγικών τομέων του …»
² Η ιδιότητα του μαστιχοπαραγωγού ως προμηθευτή δεν θα πρέπει απαραίτητα να ταυτίζεται με αυτήν του μετόχου. Μέτοχος είναι οποιοσδήποτε υπήρξε, κάποτε, στο παρελθόν προμηθευτής μαστίχας, άσχετα αν σήμερα έχει είτε συνταξιοδοτηθεί είτε αποβιώσει. Δηλαδή ενώ η ιδιότητα του προμηθευτή μαστίχας συνεπάγεται υποχρεωτικά και την ιδιότητα του μετόχου, η ιδιότητα του μετόχου δεν συνεπάγεται απαραίτητα και αυτήν του προμηθευτή.