Άλλη μία κατεδάφιση διατηρητέου από τον Δήμο Χίου…

(πρέπει να έχω γράψει δεκαπέντε άρθρα με αυτόν τον τίτλο τα τελευταία δέκα χρόνια)
 
του Βασίλη Αγιαννίδη

Όταν πριν δυόμιση χρόνια ξεκίνησε την προεκλογική εκστρατεία του ο νυν δήμαρχος μεταξύ των επιχειρημάτων που προέβαλλαν οι πολιτικοί αντίπαλοι του ήταν πως ενδιαφέρεται μόνο για την αρχιτεκτονική και την πολιτιστική κληρονομιά, υπονοώντας πως θα αποτελέσει τροχοπέδη στην κερδοσκοπική μανία των χιωτών για καταστροφή διατηρητέων και ανέγερση πολυκατοικιών. Τελικά οι φόβοι τους αποδείχτηκαν αστήρικτοι διότι τα «μεγάλα έργα» συνεχίζονται και συγχρόνως καταστρέφονται υγροβιότοποι¹ και κατεδαφίζονται κτίρια παλαιότερα των εκατό χρόνων, χαρακτηρισμένα μνημεία σύμφωνα με τον αρχαιολογικό νόμο², κτίρια που οι προηγούμενοι δήμαρχοι, που δεν ήταν τόσο ευαισθητοποιημένοι σε θέματα αρχιτεκτονικής, τελικά δεν κατεδάφισαν.

Έτσι γκρεμίστηκε και ένα λιθόκτιστο σπίτι με υπόγειο, ισόγειο, όροφο και σοφίτα, στηριγμένο ολόκληρο σε πιθανόν μεσαιωνικές «βότες», νεοκλασικά περιθυρώματα, και ενδιαφέρουσα διαφοροποίηση στις εξώθυρες, το οποίο οικοδομήθηκε το 1896 στα Νένητα.

Το θέμα της κατεδάφισης του απαλλοτριωμένου από τον Δήμο Χίου σπιτιού είχε προωθηθεί προς έγκριση στο Συμβούλιο Χωροταξίας Οικισμού και Περιβάλλοντος και στο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής παλαιότερα αλλά οι αποφάσεις ήταν πάντα αρνητικές. Αυτό που έφερε τελικά την θετική γνωμοδότηση ήταν η καλύτερη αιτιολόγηση για την κατεδάφιση. Αναφέρθηκε πως θα μπορούν να περνούν μεγάλα λεωφορεία και θα αυξηθεί η επισκεψιμότητα στον Βοτανικό Κήπο³, επισυνάφθηκε αναφορά της πυροσβεστικής υπηρεσίας πως το σπίτι εμποδίζει την διέλευση πυροσβεστικών οχημάτων και ο δήμαρχος συμπλήρωσε πως υπάρχουν δεκάδες άλλα παρόμοια κτίρια σαν το συγκεκριμένο οπότε η απώλεια του δεν είναι σημαντική. Ωραία λογική δειγματοληπτικής διατήρησης μνημείων.

Με αυτόν τον τρόπο γκρεμίστηκε άλλο ένα σπίτι στα Νένητα, οικισμό ξεχωριστής αρχιτεκτονικής σημασίας λόγω του προβεβλημένου λαϊκού νεοκλασικισμού των κατοικιών του. Σήμερα ακόμη, σε ορισμένες περιοχές του χωριού, διατηρείται μια αστική γραφικότητα, ανάλογη φαντάζομαι με αυτή σε κάποιες προπολεμικές γειτονιές της Αθήνας.

Όσον αφορά τον Βοτανικό Κήπο «στοίχισε 1,3 εκ. ευρώ… και κατάντησε ζούγκλα… έγινε δε τόσο καλή μελέτη, που εκτός ότι όλα είναι πάνω στο βοριά, επειδή έφτιαξαν κήπο αλλά το νερό ήταν …υφάλμυρο εγκατέστησαν και αφαλάτωση, που κόστισε 60.000 ευρώ!.. και το μέλλον αυτού αβέβαιο» διαβάζουμε στην Αλήθεια του 2011⁴. Στην ίδια εφημερίδα εκείνη την εποχή υπάρχει άρθρο της Ευγενίας Κώτη με συνέντευξη της τακτικής ερευνήτριας του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας, Ελένης Μαλούπα, με στοιχεία για την κοινοτική προέλευση της χρηματοδότησης και τις βελτιώσεις που μπορούν να γίνουν στον κήπο.

Οι προσπάθειες δημοπράτησης του Βοτανικού Κήπου έχουν αποδειχθεί άκαρπες και δύο χρόνια τώρα αναζητείται διαχειριστής του. Όπως μας ενημέρωσαν από τον Δήμο Χίου ο Βοτανικός Κήπος παραμένει κλειστός.

«… Σπανίως λαός κατέστρεψε την πατρίδα του σαν ένας ξένος κατακτητής λυσσαλέος και βάρβαρος. Ό,τι έγινε τα πενήντα αυτά χρόνια στην Ελλάδα από τους έλληνες –αν επιτρέπεται να λέγονται Έλληνες αυτοί οι άνθρωποι- δεν έγινε επί τέσσερις αιώνες κατοχής τουρκικής και διάφορες άλλες επιδρομές βαρβάρων στην Ελλάδα. Και δεν κατέστρεψαν μόνο ό,τι ωραίο υπήρχε στην Ελλάδα αλλά και το αντικατέστησαν με ό,τι ασκημότερο υπάρχει στον κόσμο. Η Ιστορία δεν ξέρω τι θα γράψει γι’ αυτή τη βιαία και λυσσαλέα επίθεση εναντίον της αρχιτεκτονικής, την παραμόρφωση μιας πατρίδας και το ασκήμισμα ενός τόπου που ήταν ο πιο ωραίος του κόσμου…»

Γιάννης Τσαρούχης⁵.

1. Αναρτήθηκε την 8η Ιουλίου 2016 στο ιστολόγιο του συγγραφέα Γιάννη Μακριδάκη http://yiannismakridakis.gr/?p=7815 και προσπελάστηκε την 18η Απριλίου 2017.
2. Ν. 3028/2002, άρθρο 6.1.β. Στα ακίνητα μνημεία περιλαμβάνονται τα νεότερα πολιτιστικά αγαθά που είναι προγενέστερα των εκάστοτε τελευταίων εκατό ετών και χαρακτηρίζονται μνημεία λόγω της αρχιτεκτονικής, πολεοδομικής, κοινωνικής, εθνολογικής, λαογραφικής, τεχνικής, βιομηχανικής ή εν γένει ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής σημασίας τους.
3. Το 2015 η εφημερίδα Πολίτης πρότεινε τη χρήση μικρών λεωφορείων, περιηγητικές διαδρομές και δημιουργία αγροτικού δρόμου από τον κάμπο έως το κοιμητήριο του χωριού, 3 Μαρτίου 2015, ηλεκτρονική έκδοση, προσβάσιμο στο http://www.politischios.gr/koinonia/lysi-paketo-gia-ton-botaniko-kipo, προσπελάστηκε την 18η Απριλίου 2017. Άλλο ένα ενδιαφέρον άρθρο με συνέντευξη της κυρίας Μαρίας Λυμπουσάκη που ανέλαβε την διαχείριση του Βοτανικού Κήπου Ιουλίας και Αλεξάνδρου Διομήδους στην Αθήνα αναρτήθηκε από τον Πολίτη την 1η Ιουλίου 2015. Ο Δρ. Ανδρέας Οικονόμου, μαθηματικός-ψυχολόγος και φίλος της βαλκανικής χλωρίδας δημοσιεύει σημαντικές παρατηρήσεις του για τον Βοτανικό Κήπο στα Νένητα στις 12 Ιουλίου 2012 στον ιστοτόπο https://abgofchios.wordpress.com/, προσπελάστηκε την 18η Απριλίου 2017.
4. Εφημερίδα Αλήθεια, φύλλα 9ης, 11ης και 14ης Φεβρουαρίου 2011.
5. Τηλεοπτική εκπομπή «Εικόνες», Ιανουάριος 1981, Μαρίας Καραβία, Ο στοχαστής του Μαρουσιού, συνεντεύξεις με τον Γιάννη Τσαρούχη, σελίδα 112, εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 1989.