του Βαγγέλη Χαρίτου
Το 2014 ήταν έτος τομή για τη λειτουργία των υπηρεσιών διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς: Οι εφορείες κλασικών και βυζαντινών αρχαιοτήτων της χώρας συγχωνεύτηκαν και δημιουργήθηκαν νέες εφορείες ανά νομό. Έτσι στη Χίο το τμήμα Χίου της Κ’ εφορείας Κλασικών αρχαιοτήτων με έδρα τη Μυτιλήνη συγχωνεύτηκε με την 3η ΕΒΑ δημιουργώντας τη Εφορεία αρχαιοτήτων Χίου. Αν αυτή η αλλαγή είναι προς όφελος της λειτουργίας των υπηρεσιών αυτών θα φανεί αφού περάσει κάποιο εύλογο χρονικό διάστημα λειτουργίας της νέας υπηρεσίας. Από τη διαδικασία αυτή εξαιρέθηκαν οι εφορείες νεωτέρων μνημείων, που έχουν ως τομέα προστασίας τα μνημεία που κατασκευάστηκαν από το 1830 μέχρι σήμερα.
Η διατήρηση αυτού του καθεστώτος της μιας δηλαδή εφορείας νεωτέρων μνημείων με έδρα τη Μυτιλήνη, δεν επιλύει το ζήτημα της προβληματικής προστασίας των νεωτέρων μνημείων του Βορείου Αιγαίου, κυρίως λόγω της δύσκολης επικοινωνίας μεταξύ των νησιωτικών συμπλεγμάτων. Ταυτόχρονα εκτός από το Υπουργείο Πολιτισμού έχουν προβεί στη κήρυξη μνημείων στη Χίο τόσο το υπουργείο Περιβάλλοντος, όσο και η Γραμματεία Αιγαίου, με αποτέλεσμα να υπάρχουν τρεις διαφορετικές λίστες. Αυτές άλλοτε αλληλοσυμπληρώνονται και άλλοτε το ίδιο μνημείο έχει κηρυχθεί ως διατηρητέο από περισσότερες από μια υπηρεσίες. Θα περίμενε κανείς από την Πολιτεία να βάλει τάξη σε αυτό το χάος που δυσκολεύει τόσο τους ιδιοκτήτες και εκείνους που αναλαμβάνουν την αναστήλωση μνημείων, όσο και τους υπαλλήλους των υπηρεσιών, αποφάσισε πως όλα τα κτίρια που συμπληρώνουν ηλικία 100 ετών θεωρούνται μνημεία σε μια ασθμαίνουσα προσπάθεια να προλάβει τις εξελίξεις. Δυστυχώς όμως σημαντικά κτίρια για παράδειγμα του Μεσοπολέμου (1920-1940) κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή με κατεδάφιση, αφού δεν έχουν συμπληρώσει 100 χρόνια ζωής, εκτός από εκείνα που έχουν αυτοτελή κήρυξη. Επίσης δεν έχουν κηρυχθεί διατηρητέα σημαντικά μνημεία της Χίου όπως σχολεία (π.χ. Πυργίου, Βροντάδου), ναοί (Άγιος Ευστράτιος Θυμιανών), Βιομηχανικά κτίρια (Βυρσοδεψεία, Μεταλλεία Κεράμου). Ακόμα και τα τεχνικά έργα πχ του δρόμου της Βολισσού (τοιχία αντιστήριξης – γέφυρα Μαλαγγιώτη) αξίζουν το ενδιαφέρον της πολιτείας, που ο μέσος κάτοικος προσπερνά αδιάφορος.
Λύση του προβλήματος είναι είτε η δημιουργία παραρτημάτων στα άλλα νησιά της περιφέρειας, είτε η δημιουργία αυτοτελών υπηρεσιών σε κάθε νομό του Βορείου Αιγαίου, ώστε να γίνεται ευκολότερα και ταχύτερα η αξιολόγηση του κτιριακού αποθέματος και να είναι αποτελεσματικότερη η προστασία των κατά τόπους μνημείων. Επίσης η αρμοδιότητα για τις κηρύξεις να παραχωρηθεί αποκλειστικά στο Υπουργείο Πολιτισμού, έτσι ώστε να υπάρχει μια βάση δεδομένων και να αποφεύγεται η αλληλοκάλυψη των αρμοδιοτήτων. Τέλος κάθε μνημείο να λαμβάνει έναν «αριθμό ταυτότητας» και να τοποθετείται σε εμφανές σημείο καλαίσθητη πινακίδα που να δηλώνει το χρόνο κήρυξης τον «αριθμό ταυτότητας» και κάποια ιστορικά στοιχεία για το κτίριο προς ενημέρωση του κοινού, ώστε η τοπική κοινωνία να γνωρίσει και να ευαισθητοποιηθεί για τη διαφύλαξη της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς.
Θα ήταν παράλογη, μα και ανέφικτη η κήρυξη ως διατηρητέου όλου του κτιριακού αποθέματος της Χίου. Ευτυχώς υπάρχουν κριτήρια για την κήρυξη των διατηρητέων, που πραγματικά πληρούν πολλά νεώτερα κτίρια στον τόπο μας, τα οποία ως σήμερα δεν έχουν κηρυχθεί. Δεν είναι κρίμα να αλλοιωθούν ή να καταστραφούν;
Συζήτηση2 Σχόλια
Βαγγέλη συμφωνώ απολύτως. Ευχαριστούμε που τα έγραψες και μάλιστα με τόσο ωραίο τρόπο. Φιλικά, Βασίλης
Σχετικά με την πολιτισμική ανάδειξη του Κάμπου … http://www.mitarakis.gr/press/press-releases/1772/apantiseis-se-n-mitaraki-se-erotisi-gia-themata-anadeiksis-tou-kampou-tis-xiou