Ποιος θυμάται το «πρόγραμμα Ήλιος»;*

2

του Τέλη Τύμπα

Δεν έχουν περάσει παρά ελάχιστοι μήνες από τη δημοσίευση άρθρων με τα οποία κάποιοι από τις γραμμές της αριστεράς, της οικολογίας και των κινημάτων επιχείρησαν να αναδείξουν το αδιέξοδο των επενδύσεων σε φαραωνικών διαστάσεων ηλιακές και αιολικές ενεργειακές εγκαταστάσεις, οι οποίες είναι εκτός κλίμακας και εντέλει μη υλοποιήσιμες. Την αφορμή για τη συγγραφή τους είχε δώσει το πολυδιαφημισμένο από τον τότε υπουργό ΥΠΕΚΑ «Πρόγραμμα Ήλιος» («Project Helios»), μεγέθους 10.000 ΜW, το οποίο είχε προωθηθεί από την προηγούμενη εκδοχή μνημονιακής συγκυβέρνησης ως πανάκεια για το ενεργειακό μέλλον της χώρας (μνημονεύθηκε μάλιστα το «Πρόγραμμα Ήλιος» και στο δεύτερο Μνημόνιο, σε ειδικό σχετικό εδάφιο).

Όπως ήταν αναμενόμενο, η τεκμηριωμένη κριτική στις εκτός κλίμακας ενεργειακές εγκαταστάσεις ενόχλησε κάποια συμφέροντα. Επιδίωξαν με μεθοδεύσεις να συμπιεστεί η δημόσια κριτική στο «Πρόγραμμα Ήλιος», να λοιδορηθούν όσοι δεν συμφωνούσαν με αυτό ως ουτοπιστές και ως πολέμιοι της ανάπτυξης. Τώρα που το ‘Πρόγραμμα Ήλιος’ εγκαταλείπεται σιωπηρά, ως μη ρεαλιστικό, λιγοστεύουν και τα άλλοθι που υπήρχαν για να μην αντιμετωπίζεται με τον απαραίτητο ρεαλισμό και το αντίστοιχα φαραωνικό πρόγραμμα εγκατάστασης βιομηχανικών αιολικών πάρκων (μεγέθους, μέχρι στιγμής, περίπου 15.000 ΜW—μιάμιση φορά το μέγεθος του «Πρόγραμμα Ήλιος»). Ας μην αφήσουμε τα συμφέροντα ελαχίστων να επικρατήσουν ενάντια στο συμφέρον της μεγάλης πλειοψηφίας στο κοινωνικά και περιβαλλοντικά κρίσιμο πεδίο της ενέργειας.

Δεν υπάρχουν προφανώς μαγικές και εύκολες λύσεις στο δρόμο προς την απεξάρτηση από το μοντέλο παραγωγής-κατανάλωσης ενέργειας που βασίζεται στην πυρηνική ενέργεια και τα ορυκτά καύσιμα. Σφάλει, εκτιμώ, όποιος νομίζει ότι δεν θα χρειαστεί απεριόριστη φαντασία, ανεξάντλητη δημιουργικότητα και ατέλειωτη δουλειά για να καταφέρουμε να περάσουμε σε ένα δίκαιο κοινωνικά και βιώσιμο περιβαλλοντικά μέλλον, το οποίο δεν μπορεί παρά να βασίζεται στη μαζική εγκατάσταση μικρής κλίμακας ανανεώσιμων ενεργειακών διατάξεων. Τα πομπώδη, πάντως, τύπου «Πρόγραμμα Ήλιος» δεν ανοίγουν, όπως αποδείχθηκε, κανένα πέρασμα.

* Στη μνήμη του αγαπημένου συναδέλφου, φίλου και συντρόφου Ευθύμη Παπαδημητρίου, δασκάλου μας στη συνάντησης της αριστεράς με την οικολογία, τόσο στη θεωρία όσο και στα κινήματα.

Ιστορικός της τεχνολογίας, πανεπιστημιακός

Συζήτηση2 Σχόλια

  1. Έχει γίνει κάποια μελέτη που να περιγραφή πόσο θα κόστιζε η παραγωγή της ίδιας ποσότητας ρεύματος από » μαζική εγκατάσταση μικρής κλίμακας ανανεώσιμων ενεργειακών διατάξεων» και τι χωρικές απαιτήσεις θα είχε κάτι τέτοιο για να μπορούμε να κάνουμε την σχετική σύγκριση?

    • Τέλης Τύμπας

      Δεν είμαι σίγουρος ότι μπορεί να υπάρξει μια άμεση σύγκριση. Για τον ίδο λόγο που δεν συγκρίνεται ένα αυτοκίνητο τςη φόρμουαλ 1 με 100 ποδήλατα. Η μαζική εγκατάσταση μικρής κλίμακας ανανεώσιμων ενεργειακών διατάξεων και τα βιομηχανικα φωτοβολταϊκά αιολικά πάρκα συνδυάζονται με διαφορετική κοινωνία. Μεταξύ άλλων, αυτό σημαίνει διαφορετική ανάγκη για ενέργεια, διαφορετικό ενδιαφέρον για αποφυγή σπατάλης ενέργειας κτλ. Αν η ενέργεια είναι κάτι που παράγεται και χρησιμοποιείται σε επίπεδο σπιτιού, χωριού ή γειτονιάς, τότε έχεις κάθε λόγο να τηςν χρησιμοποιείς χωρίς σπατάλη. Επειδή κάθε σπατάλη θα σημαίνει ορατή σε σένα οικολογική επιβάρυνση, επιπλέον κοινωνικό μόχθο κτλ. Οπότε θα πέσει αποφασιστικά η κατανάλωση, χωρίς υποχρεωτικά να πέσει η ποιότητα.

      Υπάρχουν μελέτες και ιστορικές εμπειρίες από ιδιαίτερα επιτυχημένη μαζική χρήση μόνο μικρών αιολικών και ηλιακών διατάξεων. Στο μεσοπόλεμο, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, εκατοντάδες χιλιάδες αγροικίες είχαν ρεύμα για ραδιόφωνο, τηλεόραση, πλυντήριο κτλ, χωρίς να χρειαστεί να συνδεθούν με το δίκτυο. αξιοποιώντας μικρές οικιακές ανεμογεννήτριες. Αλλά και από κοινοτικές-δημοτικές εγκαταστάσεις υπάρχει θετική εμπειρία (Δανία και αλλού).

      Το ζήτημα των χωρικών απαιτήσεων είναι προφανώς κρίσιμο. Οι εικόνες (εκατοντάδες, ίσως χιλιάδες) από οικιακές ανεμογεννήτριες που έχω μελετήσει, δεν δείχνουν κάποια ενοχλητική επίπτωση στο χώρο. Αντιθέτως. Οι ιδιοκτήτες τους μοιάζουν ευτυχισμένοι να φωτογραφίζονται μπροστά στις μικρές οικιακές ανεμοεγννήτριές τους, οι οποίες δένουν με το τοπίο. Μικραίνοντας την κλίμακα (από 75 ανεμογεννήτριες των 2ΜW σε 150 του 1, σε 300 του 0.5, σε 600 του 0.25, σε 1200 του ο.125, σε 2400 κοκ), μειώνεται τόσο πολύ το μέγεθος της ανεμογεννήτριας που διευρύνεται πάρα πολύ ο διαθέσιμος χώρος. Μια ανεμογεννήτρια ύψους ενός δέντρου μπορεί να βολευτεί περίπου παντού. Επομένως με την μείωσης της κλίμακας αλλάζει τελείως ο διαθέσιμος χώρος, τόσο από άποψη επιφάνειας όσο και ως γενικότερη αίσθηση διαθέσιμου χώρου, σε όλες του τις διαστάσεις (1 ανεμογεννήτρια 100 μέτρων και 10 των 10 μέτρων συνδέονται με τον χώρο με τελείως διαφορετικό τρόπο).

      Ευχαριστω για την ανάγνωση του άρθρου και την ερώτηση.
      Τ.Τ. .

Reply To Τέλης Τύμπας Cancel Reply