του Δημήτρη Αντωνόγλου
Πριν 5 λεπτά Έλληνας φίλος που ζει στη Γερμανία μου έστειλε το ακόλουθο μήνυμα:
«7 μέρες, πτήση και ξενοδοχείο 270 ?, all inclusive (δηλ και φαι και ποτό και καφές)
Στην Αττάλεια. Απέναντι σε αυτές τις τιμές, ζητούν και αύξηση του ΦΠΑ στην ΕΕ.
Δεν υπάρχει! Ποιος θα έρθει Χίο;;;;«
Το 2000, η χώρα ετοιμαζόταν να μπει στο ευρώ και σχεδόν όλοι πανηγύριζαν.
Τότε, μιλώντας στο διεθνές επιστημονικό συνέδριο του Πανεπιστημίου Αιγαίου με θέμα «Τουρισμός σε νησιωτικές περιοχές και ειδικούς προορισμούς» στη Χίο, είχα επισημάνει, αφενός, ότι το κοινό νόμισμα θα οδηγήσει τον Ελληνικό μαζικό τουρισμό σε απώλεια ανταγωνιστικότητας και, αφετέρου, πως το αειφορικό μοντέλο ήταν το μόνο, μακροπρόθεσμα, βιώσιμο επειδή η ανταγωνιστικότητα του στηρίζεται στη μοναδικότητα και την ποιότητα του περιβάλλοντος του Ελλαδικού χώρου και όχι τις χαμηλές τιμές.
Έχω τοποθετηθεί, επίσης, δημόσια για το ότι θεωρώ βλακώδη, ανταγωνιστικά καταστροφική, κοινωνικά άδικη και δημοσιονομικά ανώφελη η οποιαδήποτε αύξηση στους συντελεστές του ΦΠΑ μιας και πλήττει και τις τοπικές κοινωνίες και την ανταγωνιστικότητα του τουρισμού στη διεθνή αγορά, οδηγώντας, εντέλει, σε μείωση της κατανάλωσης, η οποία εξανεμίζει το κάθε δημοσιονομικό όφελος.
Από το 2000, σε γραπτά μου και σε όποια συνέδρια έχω μιλήσει, υποστηρίζω ότι για τη Χίο ταιριάζει μόνο το μοντέλο του αειφορικού τουρισμού και πως το νησί είναι τυχερό που δεν έχει αναπτύξει μαζικό τουρισμό -ακόμη και στον Καρφά η κλίμακα είναι μικρή σε σχέση με τη Ρόδο επί παραδείγματι- γιατί αν το είχε κάνει θα είχε υπονομεύσει της δυνατότητες του νησιού για εναλλακτικό τουρισμό. Και αυτό είναι βέβαιο γιατί οι κλίμακες στις οποίες αναπτύσσεται ο μαζικός τουρισμός δημιουργούν τέτοια μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα ώστε να τον καθιστούν μη ελκυστικό σε εναλλακτικούς τουρίστες. Κάποιοι, λόγω έλλειψης θεωρητικής κατάρτισης, απουσίας παραστάσεων ή έλλειψης κοινωνικής ευαισθησίας, θεωρούν τον Τουρισμό, αμιγώς οικονομικό φαινόμενο αυτορυθμιζόμενο ως αγορά και επιτυχημένο μόνο μέσα από οικονομίες κλίμακας. Αγνοούν τα κοινωνικοψυχολογικά κίνητρα του ταξιδιού και τους κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και ανθρωπογεωγραφικούς μετασχηματισμούς που επιφέρει ο Τουρισμός.
Σε αυτούς απευθύνομαι σήμερα με το παραπάνω μήνυμα του φίλου, με όρους αγοράς, την οποία ισχυρίζονται πως καταλαβαίνουν επειδή αποτελούν -υποτίθεται- μέρος της.
Θέλω να τους ρωτήσω, ποιό είναι το σχέδιο τους για να γίνουν ανταγωνιστικοί στα 270 ευρώ συνολική δαπάνη του τουρίστα την εβδομάδα των γειτόνων. Και αν όντως έχουν σχέδιο που «βγαίνει», να μας εξηγήσουν πώς θα ωφεληθεί η Χιακή κοινωνία συνολικά όταν αυτά τα 270 ευρώ ή λιγότερα τα μοιράζονται ο ξενοδόχος με τον tour operator.
Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, κάποιοι αποκοιμίζουν τη Χιακή κοινωνία ότι, δήθεν, όλα τα προβλήματα του Τουρισμού θα λυθούν δια μαγείας, με την επέκταση του αεροδρομίου, την ίδια ώρα που τα τσάρτερ, σήμερα, έρχονται μισογεμάτα.
Το πρόβλημα είναι ένα. Δεν υπάρχει σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης για τη Χίο. Μόνο μεμονωμένες ενέργειες, εντροπία και αδράνεια. Αλλά για αυτό περισσότερα στο επόμενο άρθρο.
Συζήτηση3 Σχόλια
Το τουριστικό προϊόν της Τουρκίας ειναι τελείως διαφορετικό απο αυτο της Ελλάδας και φυσικά της Χίου.Η σύγκριση γίνεται με τα γειτονικά νησιά τα οποία μάλλον εναλλακτικό και οχι μαζικό τουρισμό διακινούν.
Άρα η σύγκριση με την Ατταλεια ειναι άτυχης.
Ο εναλλακτικός τουρισμός επιλέγει τον προορισμό του χρησιμοποιώντας τις πτήσης τσάρτερ οι οποίες διαμορφώνουν υψηλότερες τιμές λόγω της διπλής προσγείωσης εξ αιτίας του μικρού αεροδιαδρόμου.
Φυσικά πρέπει να δημιουργηθεί ομάδα συγκρότησης σχεδίου τουριστικής ανάπτυξης γιατι εκτός των άλλων θα βοηθούσε στην κατανόηση του υπάρχοντος προβλήματος,
1) Δεν μπορούμε να μιλάμε για τουριστικό προϊόν χώρας τόσο απλοϊκά. Άλλο τουριστικό προϊόν έχει η Σύμη, άλλο τα Τρίκαλα, άλλο η Ρόδος, άλλο η Κωνσταντινούπολη και άλλο η Μαρμαρίδα.
2) Ο ανταγωνισμός δεν έχει να κάνει πάντα με τη γεωγραφική γειτνίαση. Η Ρόδος πχ μπορεί να αντιμετωπίζει ταυτόχρονα ανταγωνισμό από τη Μαρμαρίδα στην Τουρκία, τη Μαγιόρκα στην Ισπανία το Πουκέ στην Ταιλάνδη καθώς και την Κεφαλλονιά στην Ελλάδα καθότι όλοι αυτοί οι προορισμοί μοιράζονται ομοειδή στοιχεία που συνθέτουν την τουριστική προσφορά.
3) Το να συγκρίνεις τη Χίο μόνο με γειτονικά νησιά είναι επίσης εξαιρετικά απλοϊκό και οδηγεί σε λάθος συμπεράσματα. Όχι ότι δεν είναι χρήσιμο βέβαια. Η Σάμος και η Μυτιλήνη έχουν κυρίως μαζικό Τουρισμό. Δείτε εδώ για Μυτιλήνη http://www.aegean.gr/lid/internet/elliniki_ekdosi/FAKELOS%20LESVOS%20pr2.pdf
Δεν ξέρω σε ποια άλλα γειτονικά νησιά αναφέρεστε.
Άρα η σύγκριση με την Αττάλεια κάθε άλλο παρά ατυχής είναι. Αν και η Αττάλεια αποτελεί ένα από δεκάδες παραδείγματα πάμφθηνων προορισμών για μαζικό τουρισμό. Η σύγκριση ουσιαστικά γίνεται μεταξύ των μοντέλων
τουρισμού για να καταδείξουμε πιο ταιριάζει στη Χίο και για αυτό.
3) Οι εναλλακτικοί τουρίστες δεν έρχονται στην συντριπτική τους πλειοψηφία με τσάρτερ καθώς δεν αγοράζουν πακέτο αλλά διαμορφώνουν αυτόνομα το ταξίδι τους. Υπάρχουν εναλλακτικοί προορισμοί για τους οποίους χρειάζεται κανείς δυο αεροπλάνα και 1 πλοίο (δεν έχουν καν αεροδρόμιο) και πάλι γεμίζουν εναλλακτικό τουρισμό λόγω της ποιότητας του προϊόντος τους. Άρα το αεροδρόμιο δεν είναι το πρόβλημα. Μπορεί κανείς να επιλέξει το αεροδρόμιο της Σμύρνης που είναι φθηνό και να πάρει το καραβάκι από το Τσεσμέ, να δει και τη Σμύρνη. Αν τον ενδιαφέρει πολύ η Χίος θα το κάνει. Το πρόβλημα είναι ότι δεν την ξέρει και δεν θα την μάθει από τις τουριστικές εκθέσεις. Και εμείς ακόμη δεν έχουμε αποφασίσει τι τουριστικό προϊόν θα λανσάρουμε. Δεν έχουμε δομήσει το τουριστικό μας προϊόν.
Ευχαριστώ πολύ που μπήκατε στον κόπο να γράψετε, χαρά μου να διαβάζω τα σχόλια σας, είναι πλούτος να δημιουργείται συζήτηση και προβληματισμός. Στη διάθεση σας.
Το τουριστικό προϊόν της Τουρκίας σχετικά με αυτο της Ελλάδας διαφέρει στο σύνολο του ουσιαστικά γιατι σαν τουριστικός προορισμός επηρεάζεται αμεσα απο τις εξελίξεις στις γειτονικές χώρες την έξαρση του Ισλαμισμού και την πολιτική αστάθεια …βλέπε κουρδικό κλπ…
Ακόμα η Χιος ειναι νησί κάτι το οποίο την διαφοροποιεί σαν προορισμό απο αυτόν της Τουρκίας.
Αναφερόμενος στα γειτονικά νησιά φυσικά εννοούσα Σάμο Λέσβο ίσως και κάποια αλλα νησιά του κεντρικού Αιγαίου αλλα οχι την Ρόδο που διακινεί κυρίως μαζικό τουρισμό.
Συνεχίζω να πιστεύω λοιπόν οτι η σύγκριση με τα νησιά αυτά ειναι πιο ρεαλιστική παρά μια σύγκριση με Ατταλεία για τους λόγους που προανέφερα.
Δυστυχώς οι εναλλακτικοί τουρίστες ενδιαφέρονται και αυτοί για την τιμή του εισιτηρίου και τον χρόνο μεταφοράς και ως εκ τούτου ο χρόνος πτήσης και το κόστος μεταφοράς αποτελεί βασικό παράγοντα επιλογής του εναλλακτικού προορισμού.
Ακόμη θα έλεγα οτι πολλοί απο αυτούς διακινούνται με γκρουπ ταξιδιωτικών γραφείων που εξειδικεύονται σε προορισμούς με ενδιαφέρον στην ορειβασία ,κατάδυση ιστιοπλοΐα καθώς και πεζοπόρους η και τουρίστες που ενδιαφέρονται για αρχιτεκτονική του τόπου η και θρησκευτικό τουρισμό.
Όλοι αυτοί αποτελούν τον κύριο κορμό του εναλλακτικού τουρισμού που φθάνει στον προορισμό κυρίως με πτήσεις τσάρτερ.
Φυσικά υπάρχουν και οι μεμονωμένοι οι οποίοι όμως αποτελούν την μειονότητα αυτού που θα λέγαμε εναλλακτικός τουρισμός.
Συμφωνώ οτι χρειάζεται σχεδιασμός και μάλιστα σύντομα καθώς και στην άποψη οτι ειναι η μεγάλη ευκαιρία για το νησί να ανάδειξη τα πλεονεκτήματα του που ειναι πολλα και σίγουρα οχι μονο ο ήλιος και η θάλασσα.
Η επιλογή της Σμυρνης έχει δοκιμαστεί στο παρελθόν και έχει αποτύχει γιατι δυστυχώς δτο σύνολο του βγαίνει πολλές φορές και σε υψηλότερο κόστος και πάντοτε ειναι χρονοβόρος.
Τέλος πιστεύοντας στον ελεύθερο διάλογο θα χαιρόμουν να βρίσκαμε τον χρόνο να μοιραστούμε ιδέες εμπειρίες και διάλογο που θα βοηθούσε στο να έχει το νησί μας ένα καλλίτερα τουριστικό αύριο που τόσο πολυ χρειάζεται
Ευχαριστώ για την φιλοξενεια