του Κώστα Βαττέ
Ξεκινώντας μία συζήτηση στο πλαίσιο της ομάδας των σπόρων για την φυσική καλλιέργεια, διαπιστώσαμε ότι οι περισσότεροι είχαμε μια ελλιπή και επιφανειακή γνώση για την έννοια, τη σημασία και τον τρόπο καλλιέργειας που ακολουθείται σε αυτή τη μέθοδο.
Με μία πρώτη ματιά, πρόκειται για μια εναλλακτική μέθοδο γεωργίας, η οποία διαφέρει εξ’ ολοκλήρου, τόσο από την επιστημονική, όσο και από την βιολογική καλλιέργεια. Η μέθοδος βασίζεται σε πέντε βασικές αρχές: όχι όργωμα, όχι λιπάσματα, όχι φυτοφάρμακα, όχι βοτάνισμα και τέλος, όχι κλάδεμα. Τα παραπάνω φαίνονται απίστευτα και πολλές φορές ανεδαφικά στον περισσότερο κόσμο που ασχολείται χρόνια με την γεωργία, όμως η μέθοδος έχει πολλούς φίλους και υπό συνθήκες μπορεί να γίνει πολύ αποδοτική.
Ιδρυτή της μεθόδου είναι ο Ιάπωνας γεωργός –φυτοπαθολόγος Masanobu Fukuoka. Σύμφωνα με τον ίδιο, πρόκειται για μία διαδικασία που απαιτεί την ελάχιστη παρεμβατικότητα από μέρους του ανθρώπου. Η καλλιέργεια βασίζεται στη σπορά δέντρων και λαχανικών μέσα σε σβόλους από αργιλόχωμα για την προστασία των σπόρων. Η σπορά αυτή γίνεται πριν από την περίοδο των βροχών του φθινοπώρου ή κατά τις ανοιξιάτικες βροχές και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και διάφορα ψυχανθή.
Από τους σπόρους που πετάγονται μέσω των σβόλων, θα επιβιώσουν εκείνοι που είναι υγιέστεροι, καθώς και εκείνοι που βρίσκονται στα σημεία με τις καλύτερες συνθήκες για αυτούς. Η μέθοδος δίνει προβάδισμα στη γνώση της φύσης, έναντι της ανθρώπινης γνώσης και τεχνολογίας.
Αν εμβαθύνουμε λίγο στην έννοια της φυσικής καλλιέργειας θα δούμε ότι δεν πρόκειται απλά για μία γεωργική μέθοδο. Στη πράξη πρόκειται για μία φιλοσοφία, μια στάση απέναντι στο περιβάλλον, τη φύση, και τη ζωή, αλλά και έναν τρόπο δόμησης των κοινωνιών μας. Η φύση, αν και πολλές ασθένειες προσέβαλαν τα φυτά για χιλιετίες, δεν είχε ποτέ την ανάγκη φυτοφαρμάκων. Διατηρούσε από μόνη της την ισορροπία. Η επιστημονική γεωργία τα τελευταία εκατό χρόνια είναι υπεύθυνη για την υπέρ-άρδευση των υδάτινων πόρων, την υποβάθμιση των εδαφών και εν τέλει, για τη μεγάλη καταστροφή που συντελείται στον πλανήτη. Μία καταστροφή που δεν αφήνει ανέπαφο και το ίδιο το ανθρώπινο είδος. Η φυσική καλλιέργεια δεχόμενη την τελειότητα της φύσης και το περιορισμένο της ανθρώπινης γνώσης μπορεί να δώσει λύση στα περιβαλλοντικά και κοινωνικοοικονομικά προβλήματα της εποχής μας. Αυτό θα γίνει με την αποδοχή της άγνοιας του ανθρώπου και τον αφουγκρασμό της φύσης. Η στάση του ανθρώπου αποτελεί μία γενικότερη θεώρηση των πραγμάτων, μία ολιστική προσέγγιση απέναντι στη ζωή. Μία προσέγγιση που θα μπορούσε να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτονται και λειτουργούν οι σημερινές κοινωνίες.
Ο γεωπόνος Παναγιώτης Μανίκης που έχει δουλέψει στο παρελθόν με τον Fukuoka και ακολουθεί για δεκαετίες τη μέθοδο του με επιτυχία, σε μια σχετικά πρόσφατη συνέντευξη του αναφέρει ότι «είναι ένα πνευματικό μονοπάτι που συνδέει επιστήμη, θρησκεία, φιλοσοφία σε μια ενιαία σύλληψη, όπως ήταν κάποτε στο παρελθόν αδιαίρετες». Ο ίδιος ο Fukuoka στο βιβλίο του «Η Φυσική Καλλιέργεια: Η θεωρία και η πρακτική της πράσινης φιλοσοφίας», μεταξύ άλλων γράφει «…η φύση είναι πλήρης και τα φυτά περισσότερο από ικανά να αναπτύσσονται από μόνα τους».
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι η φυσική καλλιέργεια πέρα από μία εναλλακτική μέθοδο γεωργίας, είναι μία διαφορετική προσέγγιση ολόκληρης της ζωής και της σχέσης μας με τη φύση, αλλά για κάποιους και ένας δρόμος υπαρξιακής ολοκλήρωσης (πνευματικής τελείωσης) του ανθρώπου. Στην σημερινή εποχή η φυσική καλλιέργεια μπορεί να αποτελέσει μια εναλλακτική πρόταση, μία απάντηση απέναντι στη κρίση και έναν τρόπο επαναπροσδιορισμού των αξιών μας.
Βιβλιογραφία
- Fukuoka M., (2007), «Η Φυσική Καλλιέργεια: Η θεωρία και η πρακτική της πράσινης φιλοσοφίας»
- www.naturalfarming.eu/?p=491
- http://www.naturalfarming.eu/
- http://www.geocities.com/naturalfarming/synantisi.html
- http://www.paseges.gr/el/webtv/Fysikh-kalliergeia
Συζήτηση3 Σχόλια
Η μέθοδος αυτή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στη Χίο και για αναδασώσεις; Δηλαδή με την επιλογή ντόπιων δασικών ειδών, σε περιοχές που έχουν ή τείνουν να ερημοποιηθούν;
Η θεωρία της φυσικής καλλιέργειας λέει ότι μπορεί να δοκιμαστεί και σε δασικά είδη. Πρακτικά αυτό έχει ήδη δοκιμαστεί σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας εδώ και δεκαπέντε χρόνια τουλάχιστον. Πέρσυ εφαρμόστηκε και στην Μυτιλήνη σε μία έκταση 15 στρεμμάτων περίπου. Ωστόσο, αν η περιοχή δεν διαφυλαχθεί από την βόσκηση και τα κατσίκια το αποτέλεσμα θα είναι εξαιρετικά αβέβαιο.
Στην ομάδα συλλογής παραδοσιακών σπόρων Χίου έχουμε έρθει σε επικοινωνία με τον Παναγιώτη Μανίκη και τους συνεργάτες του κι ελπίζουμε κάποια στιγμή να πραγματοποιήσουμε ένα σεμινάριο και στη Χίο, οπότε θα μάθουμε και περισσότερα.
Στα δασικά είδη και γενικά στη φύση δεν χρειάζεται καμιά μέθοδος. Η μέθοδος της φύσης είναι αξεπέραστη. Αρκεί να μην υπάρχουν κατσίκες, ή αν υπάρχουν να μην τις προστατεύουν οι άνθρωποι και να υπάρχουν λύκοι. Ο νοών νοείτω. Όσο για τη φυσική γεωργία είναι μια μεγάλη ανοησία. Η φύση έχει κάποιους νόμους.
ένας απ’ αυτούς είναι ο νόμος του ελαχίστου. Κι αυτός παραβιάζεται με την παραπάνω μέθοδο. Από τη στιγμή που τα προϊόντα(καρποί φρούτα) απομακρύνονται από το σύστημα, χωρίς λίπασμα είναι βέβαιο ότι αυτό θα καταρρεύσει. Πολύ απλά γιατί παύει να είναι φυσικό.