Η Βίγλα, το πρώτο μπαρ της Χίου

4

Καλοκαίρι του 1980. Ο ανδρικός πληθυσμός του νησιού καρφωμένος στις οθόνες των τηλεοράσεων στα καφενεία της παραλίας παρακολουθούσε το Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου που διεξάγονταν στην Ιταλία. Την ίδια περίοδο, στην ταράτσα κτιρίου στο κέντρο του λιμανιού «άνοιγε» το πρώτο μπαρ της Χίου, η Βίγλα. Ακριβώς από κάτω, βρίσκονταν το Ίντα, το ιστορικό παλαιοπωλείο του Δημήτρη Σταμπόλου, στέκι πολλών προοδευτικών ανθρώπων της εποχής εκείνης. Χώρος πολιτικών ζυμώσεων και καλλιτεχνικών αναζητήσεων, το Ίντα αποτέλεσε την μήτρα που γέννησε την ιδέα για την λειτουργία του μικρού μπαρ στην ταράτσα του κτιρίου της Λεωφόρου Αιγαίου 50, του πρώτου μπαρ στο νησί μας. Μέχρι τότε στην προκυμαία λειτουργούσαν καφενεία, ζαχαροπλαστεία, η καφετέρεια Africana και η ντίσκο του «Χανδρή».

Απ’ το Ίντα στη Βίγλα

Πρωτοπόρος, με πολλές ευαισθησίες και σπουδές μηχανικού του Εμπορικού Ναυτικού, ο λογοτέχνης και ποιητής Δημήτρης Σταμπόλος ενοικίασε το 1977 το διαμέρισμα του κτιρίου της Λεωφόρου Αιγαίου 50 για να στεγάσει τις πρόβες της θεατρικής του ομάδας, μετά την εκδίωξή της από την Δημοτική Πινακοθήκη από τον Δήμαρχο Δημήτρη Τσαμπλάκο, μετά από μία παράσταση στον Κήπο που δεν άρμοζε στο συντηρητικό πνεύμα της τότε εποχής.

Στον ίδιο χώρο στέγασε ο Σταμπόλος το περίφημο «Ίντα», το κατάστημα με αντίκες και αντίγραφα χιώτικων οικιακών σκευών τα οποία σχεδίασε και κατασκεύασε στο εργαστήριο Σφηκάκη στα Αρμόλια και γρήγορα ο πρώτος όροφος και η ταράτσα του κτιρίου της Λεωφόρου Αιγαίου 50 μετεξελίχθηκε σε ένα στέκι με μουσική και ποτά, όπου πραγματοποιούνταν εκτός από τις συναντήσεις της θεατρικής ομάδας, βραδιές ζωντανής μουσικής, μαθήματα γιόγκα και ατελείωτες συζητήσεις.

Το παλαιοπωλείο Ίντα του Δημήτρη Σταμπόλου
Το παλαιοπωλείο Ίντα του Δημήτρη Σταμπόλου

Μία από τις θαμώνες, η ηθοποιός Δέσποινα Τομαζάνη που χρησιμοποιούσε την ταράτσα για να κάνει μαθήματα κινησιολογίας, ήταν αυτή που σκέφτηκε το όνομα «Ίντα» για το στέκι του Σταμπόλου. Η ίδια, σχεδόν 40 χρόνια μετά, θυμάται «Ίντα, από την φράση που λέμε στη Χίο, “Ίντα γίνεται”, αλλά και το αρχέγονο φιλοσοφικό ερώτημα της ύπαρξης και του προορισμού του ανθρώπου». Άλλοι θαμώνες εκτός από τον Σταμπόλο και την σύζυγό του Πόλυ, χρηματοδότρια των σχεδίων του και μετέπειτα επίτιμη πρόεδρο του Φιλοτεχνικού Ομίλου Χίου, ήταν ο Θωμάς Καραμουσλής, ο Στέλιος Χαρίτος, ο Γιώργος Κοτσακάς, η Εύα Παππά, ο Λάκης Καραμούζος (πραγματικό όνομα Λευτέρης Κώστας), ο Παντελής Καβύρης κ.α..

«Μαζευόμασταν στο Ίντα, καμιά φορά και στο σπίτι του Δημήτρη, συζητούσαμε, τραγουδούσαμε… εγώ έπαιζα κιθάρα και ο Λάκης Καραμούζος μπουζούκι» αναφέρει ο Παντελής Καβύρης αναπολώντας τα βράδια των συναντήσεων που οδήγησαν στην ιδέα της δημιουργίας ενός μπαρ, στην ταράτσα πάνω από το Ίντα. O Παντελής Καβύρης μαζί με την Εύα Παππά ήταν οι δύο άνθρωποι που ανέλαβαν τη λειτουργία του μπαρ, το οποίο ιδιοκτησιακά άνηκε στον Σταμπόλο. Το στήσιμο ξεκίνησε τον χειμώνα του 1980. Ο Γιώργος Κοτσακάς «επιστρατεύθηκε» για τα βαψίματα και κάποιες ξυλουργικές εργασίες, ενώ για την διακόσμηση του μπαρ χρησιμοποιήθηκαν πράγματα από το παλαιοπωλείο και δωρεές από φίλους.

Στο κέντρο ο Παντελής Καβύρης και η Εύα Παππά
Στο κέντρο ο Παντελής Καβύρης και η Εύα Παππά

«Κάποια στιγμή, άνοιξη ήταν, ενώ δουλεύαμε, εμφανίζεται ένας τύπος με μακριά μαλλιά και μούσια και μας ρωτάει τι ετοιμάζουμε» θυμάται ο Καβύρης από μια απρόσμενη επίσκεψη στο υπό κατασκευή μπαρ. «Είμαι έκτακτος στην αρχαιολογία, συντηρητής τέχνης, θα μείνω λίγες μέρες στη Χίο… θα φέρω μερικούς φίλους για να ζωγραφίσουμε τους τοίχους». Το’ πε και το έκανε ο μυστηριώδης τύπος, ο οποίος μαζί με τους συναδέλφους του φιλοτέχνησαν μερικά καταπληκτικά μοτίβα και απίθανες λαϊκές παραστάσεις με γοργόνες και χορεύτριες με παραδοσιακές φορεσιές. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο, μέχρι τότε, άγνωστος, άνθρωπος ήταν ο αείμνηστος Τάκης Μαντζούκης, που είχε έρθει στο νησί μας για τη συντήρηση του τέμπλου της Παναγιάς Αγιογαλούσαινας. Τελικά δεν έμεινε λίγες μέρες, αλλά 34 ολόκληρα χρόνια.

Ο Γιώργος Κοτσακάς, ο Τάκης Μαντζούκης και ο Στέλιος Χαρίτος στην ταράτσα της Βίγλας
Γιώργος Κοτσακάς, Τάκης Μαντζούκης και Στέλιος Χαρίτος

Το κυνήγι της αστυνομίας και της άδειας

Η Βίγλα άνοιξε για το κοινό το καλοκαίρι του 1980. Χωρίς άδεια. Απ’ τη μια, το προηγούμενο της άτυπης λειτουργίας του Ίντα ως χώρου διασκέδασης και κατανάλωσης αλκοόλ, απ’ την άλλη η αναμφίβολα αρνητική στάση της ασφάλειας και της στρατονομίας απέναντι στην προσπάθεια δημιουργίας μπαρ στη Χίο, η Βίγλα μέχρι να κλείσει δεν απέκτησε ποτέ επίσημη άδεια λειτουργίας!

Η νομική κάλυψη που επιζητούσαν οι ιδιοκτήτες λέγοντας ότι το μπαρ λειτουργεί ως κυλικείο του παλαιοπωλείου δεν έπεισε τις αρχές, που -άλλο που δεν ήθελαν- ξεκίνησαν ένα «κυνήγι» άνευ προηγουμένου με απώτερο στόχο το κλείσιμο του μπαρ. Το ασαφές αδειοδοτικό θεσμικό πλαίσιο της εποχής εκείνης αποτέλεσε το άλλοθι για μια σειρά από προσκόμματα που έβαζαν οι υπηρεσίες στην διαδικασία αδειοδότησης.

«Μας είχαν ζητήσει μέτρα πυρασφάλειας στο χώρο του μπαρ, όταν όμως ήρθαν να μας ελέγξουν, ζήτησαν πυρασφάλεια και στις σκάλες. Όταν πηγαίναμε στις υπηρεσίες ζητούσαμε να μας γράψουν σε ένα χαρτί τι ακριβώς ήθελαν. Στην συνέχεια όμως πάντα μας ζητούσαν κάτι παραπάνω. Ποτέ δεν μας είπαν εξολοκλήρου τι ζητάνε», αναφέρει ο Παντελής Καβύρης που θυμάται στις καθημερινές δουλειές που είχαν, να συμπεριλαμβάνονται και οι επισκέψεις στα γραφεία της αστυνομίας για το θέμα της άδειας.

«Μια μέρα βλέπω τον Σταμπόλο να ανεβαίνει τις σκάλες φορτωμένος με σωσίβια.
– Που τα πας ρε Δημήτρη τα σωσίβια;
Ας τα έχουμε στο μπαρ, γιατί έτσι όπως πάμε θα έρθει και το λιμενικό να μας τα ζητήσει» αναφέρει γελώντας ο Καβύρης περιγράφοντας ένα ευτράπελο γεγονός, ενδεικτικό της κατάστασης που αντιμετώπιζαν οι ιδιοκτήτες του μπαρ.

Στέλιος Χαρίτος και Παντελής Καβύρης. Στα δεξιά, μια από τις γοργόνες που είχε ζωγραφίσει ο Τάκης Μαντζούκης
Στέλιος Χαρίτος και Παντελής Καβύρης. Στα δεξιά, μια από τις γοργόνες που είχε ζωγραφίσει ο Τάκης Μαντζούκης

Τη λύση έδωσε το ΠΑΣΟΚ

«Παράλληλα», θυμάται ο Καβύρης «μας έκαναν πόλεμο και με άλλους τρόπους. Ανέβαιναν πάνω με τις στολές και καθόντουσαν και έπιναν. Πως να μιλήσεις για πολιτική έτσι; Ήταν παραμονές της “αλλαγής του ΠΑΣΟΚ” και η αστυνομία δεν αστειεύονταν. Ήταν μια τρομοκρατία άλλου είδους. Έκαναν και το άλλο. Μας έλεγαν “θα σας βοηθήσουμε εμείς, αλλά θα μας βοηθήσετε και εσείς” και έψαχναν για ρουφιάνους. Όταν είδαν ότι δεν τσιμπάμε, σταμάτησαν». Εκείνα τα χρόνια οι φαντάροι ήταν υποχρεωμένοι να κυκλοφορούν με στολές εξόδου, ενώ τους απαγορεύονταν οι βόλτες στην παραλία. Η στρατονομία έκανε τακτικούς ελέγχους στο μαγαζί για τυχόν «άτακτους» στρατιώτες. Σε μια επίσκεψή της, τα πνεύματα οξύνθηκαν, η Εύα Παππά εκνευρίστηκε και κατσάδιασε τους στρατονόμους οι οποίοι αναγκάστηκαν να φύγουν άρον άρον.

Η Βίγλα, όπως και καθετί ασυνήθιστο στη Χίο, στοχοποιήθηκε, με τη φημολογία για διακίνηση ναρκωτικών να οργιάζει. Η αστυνομία σφράγισε 3 φορές το μαγαζί με λουκέτο. Ο Γιώργος Κοτσακάς θυμάται τις καθημερινές επισκέψεις της ασφάλειας «έτσι για σπάσιμο» και γελώντας αναφέρει «Έψαχναν για ναρκωτικά ακόμα και στις κουρελούδες που υπήρχαν για διακόσμηση στους τοίχους» και σημειώνει ότι τότε «δεν υπήρχε τίποτα».

Τέλος Ιουλίου του 1980 ξεκίνησε τη λειτουργία του το Ιωνικό Κέντρο. Στεγαζόταν στο 1ο Γυμνάσιο και πραγματοποιούσε διαλέξεις με σημαίνουσες προσωπικότητες των Τεχνών και της Φιλοσοφίας. Εκείνη την περίοδο ο Γιώργος Παπανδρεόυ ήταν υπάλληλος στο Ιωνικό Κέντρο. Λέγεται, ότι μετά από έναν καυγά με τον Αντρέα, επέλεξε να φύγει από την Αθήνα και να έρθει στη Χίο για να παρακολουθεί δωρεάν τις διαλέξεις.

Ο Παπανδρέου όταν άκουσε τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν ο Καβύρης και η Παππά (γυναίκα του Μάριου Ζησιμόπουλου, επιφανούς στελέχους τότε του ΠΑΣΟΚ) με το θέμα της άδειας του μαγαζιού, προσφέρθηκε να διευθετήσει το ζήτημα. Το αμέσως επόμενο πρωί οι τρεις τους επισκέπτονται την Χωροφυλακή Χίου. Όταν οι αστυνομικοί τους είδαν μαζί με τον ΓΑΠ άλλαξαν εντελώς συμπεριφορά σε σχέση με αυτήν που είχαν μέχρι τώρα «Περάστε, καθίστε. Καφέ θα πάρουν τα παιδιά;» θυμάται ο Καβύρης. Με το ΠΑΣΟΚ να είναι προ των πυλών, ο τότε διοικητής χωροφυλακής Χίου Μπιμπής, που μάλιστα είχε διατελέσει και μέλος της προσωπικής φρουράς του γέρο Παπανδρέου όταν αυτός είναι ήταν πρωθυπουργός, είχε κάθε λόγο να μην δυσαρεστήσει τον Γιώργο Παπανδρέου και τους επίμονους φίλους του. Ο Παπανδρέου ζήτησε να λάβει εγγράφως τι ακριβώς χρειάζεται η αστυνομία για να χορηγήσει την άδεια. Ο Μπιμπής, δεσμεύτηκε ότι την επομένη θα πήγαιναν αστυνομικοί στο μπαρ για να παραδώσουν τη λίστα με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά. Αυτό δεν έγινε ποτέ, αλλά έκτοτε η ασφάλεια δεν ξαναενόχλησε τους ιδιοκτήτες του μπαρ, μέχρι το κλείσιμό του λίγους μήνες αργότερα.

Η Βίγλα

Η Βίγλα, το πρώτο μπαρ της Χίου, ήταν ένα καλοκαιρινό μαγαζί. Είχε έναν μικρό εσωτερικό χώρο που λειτουργούσε ως μπαρ, έναν άλλον μεγαλύτερο που χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη και την περίφημη ταράτσα στην οποία χωρούσαν γύρω στα 50 άτομα. Λόγω της ανεμπόδιστης θέας στο λιμάνι της Χίου από την ταράτσα, το μπαρ «βαφτίστηκε» εύλογα Βίγλα.

Εκεί σύχναζαν άνθρωποι με καλλιτεχνικές ανησυχίες και αναφορές στο χώρο της αριστεράς. Τακτικοί θαμώνες της Βίγλας, πέρα από τον Δημήτρη Σταμπόλο, τον Παντελή Καβύρη, την Εύα Παππά, τον Γιώργο Κοτσακά, τον Στέλιο Χαρίτο, τον Λάκη Καραμούζο, τον Τάκη Μαντζούκη που προαναφέρθηκαν, ήταν ακόμα ο Σταμάτης Παραδείσης, η Μαρία Καμενάκη, ο «Φράγκι» Κούβακας, ο Νίκος «ο ψηλός» και ο Μάρκος Κωστάλας. Η Βίγλα αποτέλεσε το χώρο που επέλεξαν να πιουν το ποτό τους και να συζητήσουν άνθρωποι του πνεύματος που επισκέφθηκαν το νησί μας, όπως ο Μάνος Χατζιδάκης, ο Κορνήλιος Καστοριάδης, ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Δημήτρης Μαρωνίτης κ.α. δημιουργώντας εν αγνοία τους ένα δίχτυ προστασίας έναντι σε όσους έβλεπαν με κακό μάτι τη λειτουργία του μπαρ.

Η Βίγλα έπαιζε κλασσική μουσική, τζαζ, ροκ, που και που και έθνικ ακούσματα (αν και τότε δεν είχε ανακαλυφθεί ο όρος έθνικ), μουσικές που δεν μπορούσε κάποιος να ακούσει κάπου αλλού στη Χίο. Από τη Βίγλα δεν έλλειπαν και οι βραδιές ζωντανής μουσικής με έντεχνες και ροκ αποχρώσεις από τον Γιώργο Μισετζή, τον συγχωρεμένο Νίκο Λεμονιάδη, τον Μίμη Μαυρίκη και φυσικά τον Παντελή Καβύρη.

Η δίκη που δεν έγινε

Τακτικός θαμώνας του μπαρ ήταν ο τότε Εισαγγελέας Χίου Δημήτριος Μαλακάσης, ανιψιός του ποιητή του ρεύματος των συμβολιστών Μιλτιάδη Μαλακάση. Όσοι τον θυμούνται, τον περιγράφουν ως έναν εξαιρετικό, αδέκαστο δικαστικό, που όμως είχε ιδιότυπο χαρακτήρα. «Προσπαθούσα να σκουπίσω τα μαγαζί το μεσημέρι και ερχόταν ο Μαλακάσης και επέμενε να κάνουμε πρόβα. Θα ερχόταν ξανά το βράδυ για να τραγουδήσουμε μαζί» θυμάται ο Παντελής Καβύρης.

Ένα βράδυ, το τραγούδι του εισαγγελέα Μαλακάση ήταν αυτό που προκάλεσε τη μοναδική μήνυση κατά του μπαρ για διατάραξη κοινής ησυχίας. Μέχρι την διεξαγωγή της δίκης, οι ιδιοκτήτες δεν είχαν μιλήσει καθόλου μαζί του για το θέμα και δεν γνώριζαν τη στάση θα κρατούσε στο δικαστήριο. Όταν έφθασε η ώρα της δίκης, εκείνος σηκώθηκε από την έδρα και εξοργισμένος, δήλωσε την πρόθεσή του να καθίσει στο εδώλιο του κατηγορούμενου. Στην σύντομη αγόρευσή του, ο Μαλακάσης καταφέρθηκε κατά των αστυνομικών που κατέγραψαν την παράβαση. «Δεν ξέρουν να κάνουν τη δουλειά τους… Μπαίνουν μέσα και καταλογίζουν παράβαση, ενώ είναι παρών ο εισαγγελέας… δεν γίνονται αυτά τα πράγματα» φέρεται να είπε στην δίκη που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Ο ίδιος δήλωσε κώλυμα και ζήτησε την εξαίρεσή του λόγω της εμπλοκής του στην υπόθεση. Η δίκη αναβλήθηκε και υπόθεση κατέληξε στο αρχείο.

Το τέλος της Βίγλας – η αρχή του Ακροβάτη

Λίγους μήνες μετά, η Βίγλα έκλεισε. Ο Παντελής Καβύρης έπρεπε να υπηρετήσει τη μαμά πατρίδα και η Εύα Παππά δεν ήταν διατεθειμένη να κρατήσει το μπαρ μόνη της. Βραχύβια και επεισοδιακή η λειτουργία της, ωστόσο η Βίγλα έμεινε στην ιστορία ως το πρώτο μπαρ στη Χίο και ήταν αυτό που τάραξε τα λημνάζοντα ύδατα της νυχτερινής διασκέδασης, ανοίγοντας το δρόμο για την λειτουργία των επόμενων μαγαζιών με μουσική και ποτό. Μετά το κλείσιμο της Βίγλας, το στέκι στην ταράτσα του κτιρίου της Λεωφόρου Αιγαίου 50 ανέλαβε να συνεχίσει η Γαλάτεια Παραδείση δημιουργώντας τον «Ακροβάτη», ένα μπαρ που άφησε το δικό του στίγμα στην βραδυνή ζωή της Χίου.


Ευχαριστώ πολύ για την βοήθεια και τις πληροφορίες τους Βασίλη Αγιαννίδη, Θωμά Καραμουσλή, Γιώργο Κοτσακά, Παντελή Καβύρη, Πόλυ Σταμπόλου, Δέσποινα Τομαζάνη και Στέλιο Χαρίτο. Οι φωτογραφίες προέρχονται από ιδιωτικές συλλογές.

Κάτοικος Χίου

Συζήτηση4 Σχόλια

  1. Πολύ ωραίο και κατατοπιστικό άρθρο. Μας μετέφερε στην εποχή που έκαναν ιστορία οι περέες! Ευχαριστούμε πολύ, Γιώργο!

Reply To stelouak Cancel Reply