της Ιωάννας Ψαραδάκη
Φέτος το καλοκαίρι στη Ζάκυνθο έγινα μάρτυρας μιας πανάρχαιας διαδικασίας, την ωοτοκία των θαλάσσιων χελωνών καρέττα καρέττα. Οι χελώνες καρέττα καρέττα είναι είδος υπο εξαφάνηση. Ζούν στο θαλάσσιο περιβάλλον όπου τρέφονται και ζευγαρώνουν. Κάθε καλοκαίρι οι θυλικές επιστρέφουν στην ακτή για να σκάψουν τις φωλιές τους και να ωοτοκήσουν. Οι σημαντικότερες περιοχές ωοτοκίας της καρέττα καρέττα στην Ελλάδα είναι η Ζάκυνθος, η Πελοπόννησος και η Κρήτη όπου λειτουργούν ερευνητικοί σταθμοί που ανήκουν στο σύλλογο προστασίας της θαλάσσια χελώνας, ΑΡΧΕΛΩΝ. Έτσι κάθε καλοκαίρι εθελοντές απο όλα τα μέρη του κόσμου έρχονται στην Ελλάδα στις περιοχές αυτές με έναν κοινό σκοπό, να δουλέψουν όλοι μαζί για τις χελώνες.
Η δική μου εμπειρία ήταν στη Ζάκυνθο. Δεν θα ήταν υπερβολή αν έλεγα ότι αυτή η εμπειρία ήταν απο τις καλύτερες που είχα μέχρι στιγμής. Θα προσπαθήσω να περιγράψω την όλη διαδικασία ακριβώς όπως την έζησα σαν εθελόντρια. Αρχικά φτάνεις στο μέρος όπου μένουν όλοι μαζί οι εθελοντές. Αν δεν έχεις ξαναπάει σου φαίνεται περίεργο. Ξαφνικά πρέπει να μείνεις σε ένα camping με άλλα 40 κατά μέσο όρο άτομα και να μοιράζεσαι τα πάντα για αρκετές εβδομάδες. Πάντα κάποιος σε υποδέχεται μόλις φτάνεις σε ξεναγεί στο χώρο και σε γνωρίζει στους υπόλοιπους. Ακούς τόσα πολλά ονόματα (και συνήθως είναι και ονόματα που δεν έχεις συνηθίσει να ακούς) οπότε αρχικά δεν θυμάσαι κανένα. Όσο περνάνε οι μέρες και δουλεύεις μαζί με τους υπόλοιπους εθελοντές, τους γνωρίζεις καλύτερα και ο χώρος του camping γίνεται πλέον το σπίτι σου. Τις περισσότερες μέρες ξυπνούσαμε περίπου στις 5 το πρωί. Χωριζόμασταν σε ομάδες και πηγαίναμε στις παραλίες ωοτοκίας για να βρούμε τις φωλιές που είχαν φτιάξει οι χελώνες την προηγούμενη νύχτα. Η διαδικασία είναι η εξής. Απο τα ίχνη που άφηνε η χελώνα στο πέρασμά της βρίσκαμε την πιθανή τοποθεσία της φωλιάς και έπειτα σκάβαμε στην άμμο μέχρι να βρούμε τα αυγά ώστε να πιστοποιήσουμε ότι εκεί υπάρχει φωλιά. Ακολουθούσαν κάποιες μετρήσεις και σήμανση της φωλιάς. Στις παραλίες αυτές δυστυχώς υπάρχει μεγάλη τουριστική ανάπτυξη οπότε ήταν απαραίτητο οι φωλιές να περιφράσσονται απο ένα προστατευτικό κλουβί.
Τις μέρες που δεν είχαμε πρωινή βάρδια συνήθως πηγαίναμε για νυχτερινή παρατήρηση χελωνών. Περπατούσαμε στις παραλίες ωοτοκίας και όταν βλέπαμε μια χελώνα να βγαίνει προς τη στεριά σερνόμασταν (στην κυριολεξία) πίσω της με τρόπο που να μη μπορεί να μας καταλάβει και παρακολουθούσαμε τον τρόπο που έφτιαχνε τη φωλιά της. Όταν είδα για πρώτη φορά αυτή τη διαδικασία δεν μπορούσα να πιστέψω στα μάτια μου. «Το θαύμα της ζωής, ίσως το ομορφότερο πράγμα που έχω δει να συμβαίνει» είπα στο Γιώργο που ήταν δίπλα μου. Η χελώνα αρχικά κάνει έναν έλεγχο στην περιοχή που πρόκειται να φτιάξει τη φωλιά. Έπειτα ξεκινάει να σκάβει με τρόπο πολύ μεθοδικό και συγκεκριμένο, ‘’σαν μια αρχαία οδηγία’’ σκέφτηκα εκείνη τη στιγμή. Τέλος γεννάει τα αβγά της και σκεπάζει τη φωλιά. Μια χελώνα γεννάει κατά μέσο όρο 80-100 αβγά σε κάθε φωλιά. Μόλις αφήσει τα αβγά της κατευθύνεται και πάλι προς την παραλία. Η δική μας παρέμβαση σε αυτή τη διαδικασία ήταν να «φορέσουμε» στη χελώνα ένα κωδικό και έπειτα να κάνουμε σήμανση της νέας φωλιάς. Τα αβγά θέλουν περίπου 50-60 μέρες για να εκολαφθούν.
Δυστυχώς ο κόσμος λίγο ενδιαφέρεται για τις χελώνες και γενικά για το οικοσύστημα. Η τουριστική ανάπτυξη των παραλιών ωοτοκίας είναι τόσο μεγάλη που πλέον αποτελεί έναν απο τους λόγους που αυτό το είδος τείνει να εξαφανιστεί. Η ρύπανση των θαλασσών αποτελεί ακόμα μια περαιτέρω απειλή. Επίσης δεν είναι και λίγα τα περιστατικά λαθροθηρίας των αβγών για κατανάλωση. Παρότι όλοι οι εθελοντές κάνουν πολύ σημαντικό έργο δεν αρκούν μερικοί εθελοντές για να προστατέψουν ένα είδος του πλανήτη, πρέπει να αλλάξει όλη η συνείδηση και να σκεφτόμαστε περισσότερο οικολογικά και πέρα απο τις μικροσυνήθειες που έχουμε αποκτήσει που κατά κύριο λόγο βλάπτουν το οικοσύστημα. Κάτι το οποίο συνηθίζαμε να υπενθυμίζουμε στον κόσμο είναι η φράση «they were here first». Δεν έχουμε κανένα δικαίωμα να βλάπτουμε άλλα είδη πάνω σε αυτό τον πλανήτη, ειδικά όταν πρόκειται για κάποια που υπήρχαν πριν απο εμάς.
Δουλεύοντας λοιπόν με ανθρώπους απο όλο τον κόσμο για τις χελώνες και την προστασία του οικοσυστήματος ήταν απο τις καλύτερες εμπειρίες που είχα. Μέρα με τη μέρα ο χώρος του camping γίνεται πλέον το σπίτι σου, οι υπόλοιποι εθελοντές η οικογένειά σου και η προστασία των χελωνών προσωπική σου υπόθεση. Έτσι λοιπόν το μότο μας δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικό απο το «we can all live together».
