Στο προσκήνιο η αναγκαιότητα αλλαγής της πολιτικής αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών, ώστε να επικεντρώνεται από την καταστολή στην πρόληψη
Οι εκτεταμένες δασικές πυρκαγιές δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο και μία αν ανατρέξουμε στα στοιχεία της τελευταίας δεκαετίας δεν είναι ούτε κάτι πρωτοφανές. Πριν τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική, στη Ζάκυνθο και αλλού, είχαμε μεγάλες φωτιές φέτος στην Πορτογαλία με δεκάδες θύματα, τη Μεσογειακή Γαλλία και την Αλβανία. Οι φωτιές αυτές έφεραν ξανά στο προσκήνιο την αναγκαιότητα αλλαγής της πολιτικής αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών, ώστε να επικεντρώνεται από την καταστολή στην πρόληψη. Πρόληψη που δεν περιορίζεται στη διευκόλυνση της καταστολής (έγκαιρος εντοπισμός της πυρκαγιάς, επαρκές δασικό οδικό δίκτυο, οργάνωση εθελοντών κ.λπ.), αλλά είναι αποτέλεσμα πολιτικών που μειώνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης μιας πυρκαγιάς, συμβάλλουν αποφασιστικά στον περιορισμό της καμένης έκτασης και ελαχιστοποιούν τις υπόλοιπες απώλειες, στις οποίες, δυστυχώς, όλο και συχνότερα, περιλαμβάνονται και ανθρώπινες ζωές.
Με αφορμή τις πυρκαγιές της Πορτογαλίας και της Γαλλίας, το Μεσογειακό Γραφείο του Ευρωπαϊκού Δασικού Ινστιτούτου δημοσίευσε το παραπάνω ενημερωτικό video που βασίζεται σε προ διετίας δημοσίευσή του. Η προσέγγιση του Μεσογειακού Γραφείου του Ευρωπαϊκού Δασικού Ινστιτούτου, απ’ την οποία απουσιάζουν αναφορές σε μερικές από τις διαχρονικές παθογένειες του ελληνικού κράτους σχετικά με την διαχείριση των δασών και της υπαίθρου (οικοπεδοποίηση, εκτός σχεδίου δόμηση, αλλαγή χρήσεων γης κτλ), εστιάζει σε τέσσερα σημεία που σχετίζονται με τις δασικές πυρκαγιές στη Μεσόγειο και μπορούν να αναδειχθούν κλειδιά για την αντιμετώπισή τους:
- Η μείωση της παραγωγικής οικονομικής δραστηριότητα στην ύπαιθρο. Η εγκατάλειψη των παραγωγικών δραστηριοτήτων του πρωτογενούς τομέα στην ύπαιθρο της Μεσογείου οδήγησε στην αύξηση της έκτασης και στην πύκνωση των δασών. Σταδιακά, τα ποικιλόμορφα αγροτικά και δασολιβαδικά Μεσογειακά τοπία μεταβλήθηκαν σε συνεχή και ομοιόμορφα δασικά τοπία, με υψηλή ποσότητα καύσιμης ύλης, ευνοώντας την ανάπτυξη δασικών πυρκαγιών μεγάλης έντασης και έκτασης.
- Το μεγάλο κόστος καταστολής των δασικών πυρκαγιών. Το κόστος των μέτρων που διευκολύνουν την καταστολή και κατάσβεση φτάνει σε δυσθεώρητα ύψη, απορροφώντας τους ήδη μειωμένους πόρους στήριξης των παραγωγικών τομέων της δασοπονίας. Όσο, μάλιστα η έμφαση θα δίδεται στην αποτελεσματική καταστολή και όχι στην πρόληψη, τόσο θα απαιτούνται πρόσθετες χρηματοδοτήσεις, επιτείνοντας το πρόβλημα.
- Η «τέλεια καταιγίδα» δασικών πυρκαγιών. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, σε συνδυασμό με την αύξηση των ευάλωτων σε πυρκαγιές τοπίων, την ολοένα και μεγαλύτερη γειτνίαση δασών και κατοικημένων περιοχών, την υποβάθμιση της αξίας που αποδίδει από το κοινό στα Μεσογειακά τοπία, καθώς και τον μεγάλο αριθμό επεισοδίων πυρκαγιάς δημιουργούν την «τέλεια καταιγίδα» δασικών πυρκαγιών. Ήδη οι ικανότητες καταστολής των δασικών πυρκαγιών σε πολλές χώρες, ακόμα και σε αυτές που διαθέτουν εξελιγμένα εναέρια και επίγεια μέσα, καλά εκπαιδευμένες δυνάμεις καταστολής και επαρκή χρηματοδότηση, βρίσκεται σε οριακό επίπεδο.
- Η δασική πολιτική. Απαιτείται μια νέα προσέγγιση δασικής πολιτικής, η οποία θα επιδιώκει την επαναφορά και διεύρυνση της παραγωγικής διαχείρισης των δασών και των δασικών τοπίων, ώστε να μειωθεί η ποσότητα και η συνέχεια της καύσιμης ύλης. Με αυτό τον τρόπο, θα διευκολύνεται η καταστολή, με μειωμένες μάλιστα δαπάνες. Ειδικότερα, είναι σκόπιμη η προώθηση αλυσίδων παραγωγής και ορθής χρήσης τεχνικής ξυλείας, η παραγωγή δασικών μη ξύλινων προϊόντων, η αγροδασοπονία, καθώς και η αναγνώριση και προώθηση των υπηρεσιών οικοσυστήματος.
Σύμφωνα δηλαδή με το Μεσογειακό Γραφείο του Ευρωπαϊκού Δασικού Ινστιτούτου, λόγω των συνθηκών που έχει δημιουργήσει η κλιματική αλλαγή, αλλά και ο σύγχρονος τρόπος ζωής, απαιτείται μια νέα προσέγγιση στη διαχείριση του δασικού πλούτου που θα βασίζεται στη βιοικονομία, η οποία έχει τη δυνατότητα, όχι μόνο να μειώσει τους κινδύνους πυρκαγιάς, αλλά και να επαναφέρει την ικανότητα των Μεσογειακών δασών να παράγουν εισόδημα.