του Μάρκου Βαξεβανόπουλου
Η περιοχή «Κεραμεία» της Χίου, γνωστή και ως «Κεραμεία Μίχαλου» αποτελεί απολιθωματοφόρο θέση με παγκόσμιο ενδιαφέρον. Οι απολιθωμένοι οργανισμοί αποκαλύπτονται σε συγκεκριμένα στρώματα που εκτείνονται σε όλη την περιοχή των «Κεραμείων», όπου λειτούργησε κεραμοποιείο από το 1925 έως και το 1980. Πρώτη αναφορά των απολιθωμένων ειδών πραγματοποιείται από τον Παρασκευαΐδη το 1940, χρονιά όπου ανευρέθηκαν 2 απολιθωμένες χελώνες και ένα μαμούθ, ενώ το 1967 βρέθηκε το πολύ σημαντικό εύρημα ενός προβοσκιδωτού (είδος μαμούθ), που έλαβε το όνομα Choerolophodon chioticus από τους Μελέντη και Tobien. Το κρανίο αυτού του προβοσκιδωτού ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφών από παλαιοντολόγους των πανεπιστήμιων του Mainz και της Αθήνας και μεταφέρθηκε στο Παλαιοντολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από τότε πλήθος απολιθωμένων οστών του Μέσο Μειοκαίνου (ηλικίας περίπου 15 εκατομμυρίων ετών) έχει αποκαλυφθεί, από ζώα όπως καμηλοπαρδάλεις, βοοειδή, τρωκτικά και η θέση καθιερώθηκε παγκοσμίως ως η απολιθωμένη πανίδα των Θυμιανών.
Σήμερα όμως στη θέση αυτή υπάρχουν αρκετά απολιθώματα που αποκαλύπτονται και επειδή δεν συλλέγονται από γεωλόγο ή κάποιο ειδήμονα καταστρέφονται. Ειδικά, ο μετακρανιακός σκελετός του Choerolophodon chioticus (το σώμα του δηλαδή πλην του κρανίου) βρίσκεται ακόμη στη θέση του και καταστρέφεται από την κυματική δράση.
Τον Απρίλιο του 2010 κλιμάκιο γεωλόγων του Ινστιτούτου Προστασίας Γεωλογικών Μνημείων «Λίθος» είχε διαπιστώσει την ύπαρξη απολιθωμάτων στη θέση «Κεραμεία» και είχε προτείνει στο Δημοτικό Συμβούλιο του τέως Δήμου Αγίου Μηνά την άμεση ανασκαφή για να αποφευχθεί η καταστροφή τους. Αν και υπήρξαν διαβεβαιώσεις για τη στήριξη της ανασκαφής, από τότε δεν έγινε οτιδήποτε και κανένας εκπρόσωπος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν ενδιαφέρθηκε. Μέχρι σήμερα πολλά απολιθωμένα οστά βρίσκονται στο έλεος της διάβρωσης των κυμάτων της θάλασσας.
Σίγουρα κατά τη διάρκεια της λειτουργίας των Κεραμείων Μίχαλου καταστράφηκαν αρκετά παλαιοντολογικά στοιχεία. Η διάβρωση όμως και η κυματική δράση από τότε συνεπικουρούν και ολοκληρώνουν την καταστροφή αρκετών απολιθωμένων οστών. Πιθανολογούμενη τουριστική αξιοποίηση της περιοχής θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψην της την ύπαρξη των εκατοντάδων απολιθωμάτων και οποιαδήποτε εκσκαφή κρίνεται απαραίτητο να πραγματοποιηθεί με ιδιαίτερη προσοχή και επίβλεψη από ειδικούς γεωλόγους.
Τα απολιθώματα που ανευρίσκονται στην περιοχή των Κεραμείων της Χίου αποτελούν τμήμα της φυσικής μας ιστορίας και οι τοπικοί φορείς κρίνεται θεμιτό να εγγυηθούν την ακεραιότητά τους, ειδικά όταν θεωρείται παγκοσμίως γνωστή απολιθωματοφόρος θέση. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τα στοιχεία της φυσικής μας ιστορίας χαρακτηρίζει το επίπεδο του πολιτισμού μας. Ας δώσουμε την ευκαιρία στα παιδιά μας να δουν αυτούς τους απολιθωμένους θησαυρούς των χωμάτων της Χίου και ας μην τα αφήσουμε να καταστρέφονται από τη διάβρωση και το κύμα ή από κάθε είδους αναπτυξιακό πυρετό.
Μάρκος Βαξεβανόπουλος
Υπ. Διδάκτωρ Γεωλογίας Α.Π.Θ.
Διευθυντής Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Βόλου
Vaxevanopoulos@gmail.com, τηλ. 6945 313309