Αν μιλούσαμε με το Στάθη Δρογώση πριν από λίγα χρόνια, η κουβέντα θα ήταν επικεντρωμένη στη μουσική του πορεία. Σήμερα όμως, στη συνέντευξη που μας παρεχώρησε ο γνωστός τραγουδοποιός, σκέψεις και σχόλια για την κοινωνία και την πολιτική δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν. Πολιτικοποιημένος από τα φοιτητικά του χρόνια, ο Στάθης Δρογώσης που γνωρίσαμε ως τραγουδιστή του συγκροτήματος «Τα Φώτα Που Σβήνουν», είναι εδώ και 2 χρόνια μέλος του ΣΥΡΙΖΑ και πρόσφατα εκλέχθηκε Δημοτικός Σύμβουλος στην Αθήνα με την «Ανοιχτή Πόλη» του Γαβριήλ Σακελλαρίδη. Χωρίς να μασάει τα λόγια του κάνει κριτική στο ΣΥΡΙΖΑ, μιλάει για τους αστικούς μύθους της Χρυσής Αυγής, τον ΠΑΣΟΚισμό, τις μουσικές σκηνές και τις συναυλίες, ενώ εκτός από μαθήματα μουσικής στο Κοινωνικό Ωδείο, προσφέρει δωρεάν τα τραγούδια του στο internet! Συνέντευξη στον Γιώργο Κάκαρη.
Τι δουλειά έχει ένας «αντιεξουσιαστής» στις τάξεις ενός κοινοβουλευτικού κόμματος;
Συνειδητά μπήκα σε όλο αυτό το πράγμα ξέροντας και τις ατέλειες και τα μειονεκτήματα. Είναι πολύ άνετο να είσαι συνεχώς έξω από κόμματα και να μπορείς να κατηγορείς τους πάντες κουνώντας το δάχτυλο. Όμως έτσι, άνθρωποι οι οποίοι έχουν διάθεση να προσφέρουν στα κοινά, περιορίζονται σε ένα τοπικό επίπεδο, στη συνέλευση της γειτονιάς τους, σε μια πρωτοβουλία καθαρισμού κάποιου πάρκου… Δε λέω ότι αυτά είναι μικρά, αλλά έτσι δεν ασχολούνται ποτέ με τη γενικότερη εικόνα. Ο μόνος τρόπος να ασχοληθείς με την υψηλή πολιτική και να βοηθήσεις για μια συνολική αλλαγή κατεύθυνσης, είναι τελικά μέσα από ένα κόμμα. Δυστυχώς. Μακάρι να είχαμε πιο ισχυρά κινήματα γειτονιάς, πόλης, ανθρωπίνων δικαιωμάτων κ.ά. και να μπορούσανε αυτά να επηρεάσουν σε πανελλαδικό επίπεδο.
Τι είναι αυτό που σε έκανε να συνταχθείς με το ΣΥΡΙΖΑ;
Απεχθάνομαι μια αριστερά που δέχεται ότι τα καθεστώτα του ανατολικού μπλοκ ήταν σοσιαλισμός. Δεν θα μπορούσα να είμαι στο ΚΚΕ, παρόλο που εκτιμώ τη στάση του κόσμου του, όχι της ηγεσίας του. Το μόνο αριστερό κόμμα που μίλησε για δικαιώματα, έκανε μια κριτική στο Σταλινισμό και ταυτόχρονα προσπάθησε να βγάλει μια καινούργια θεωρητική προσέγγιση για το τι γίνεται στον κόσμο μετά το ’89, είναι ο Συνασπισμός και μετά ο ΣΥΡΙΖΑ. Βεβαίως και κομμάτια της ΑΝΤΑΡΣΥΑ έχουν μπει σε αυτή τη συζήτηση, αλλά νομίζω ότι δεν θα μπορούσαν με ανεχτούν στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ (γέλια). Οπότε πήγα στο κόμμα που μπορεί να με ανεχτεί και μπορώ να το ανεχτώ κι εγώ.
Δεν είναι λίγες οι φορές που κάνεις κριτική σε στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ για ατυχείς δηλώσεις. Πρόσφατα είχες γράψει στο twitter «Ο σκοπός -εννοώντας την εκλογική νίκη- δεν αγιάζει τα μέσα».
Αυτό το είχα γράψει αναφορικά με την εκλογή προέδρου της Δημοκρατίας. Δεν θέλω να δημιουργηθεί η εικόνα ότι εμείς ψάχνουμε τους 120 που θα μπλοκάρουν την εκλογή. Αν κάποιοι βουλευτές της ΔΗΜΑΡ δεν θέλουν να βγει Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ας ρίξουν την κυβέρνηση, αλλά δοκιμαστικά να μη μπουν στα ψηφοδέλτια του ΣΥΡΙΖΑ για να μην υπάρχει υπόνοια συναλλαγής.
Για τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ τι έχεις να πεις;
Κακά τα ψέματα η ελληνική πολιτική σκηνή έχει επικεντρωθεί στο τι θα γίνει με τους δανειστές. Όλα τα άλλα πάνε πίσω, γιατί ό,τι πολιτική και να θέλεις να εφαρμόσεις πρέπει να πεις τι θα κάνεις με την οικονομία και κατ’ επέκταση με το χρέος και τα μνημόνια. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει μια αμηχανία σε όλους τους σοβαρούς αντιμνημονιακούς. Στόχος του ΣΥΡΙΖΑ είναι να μην δημιουργήσει ελλείμματα και να πετύχει ισοσκελισμένους ισολογισμούς. Πρέπει όμως να μας εξηγήσει λίγο πιο πειστικά, από πού θα κόψει αν δεν ισοσκελιστεί ο προϋπολογισμός. Κάποιοι στο ΣΥΡΙΖΑ το λένε σαφώς: «Θα έχουμε μια ταξική πολιτική, μια αναδιανομή του εισοδήματος». Τουλάχιστον έχουν καλή πρόθεση, γιατί οι άλλοι δεν το λένε καν. Οι μνημονιακοί λένε «Όλοι φταίτε. Δεν παίρνατε αποδείξεις για τις τυρόπιτες και θα σας τιμωρήσουμε«. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να πείσει. Εκτός από τον κόσμο που δεν έχει να φάει, που δεν έχει ρεύμα στο σπίτι του, που έχει πειστεί ούτως ή άλλως και περιμένει μια πολιτική αλλαγή, υπάρχουν και άνθρωποι που δεν έχουν εξαθλιωθεί τελείως, που μπορούν να σκεφτούν… Σε αυτούς δεν έχει μιλήσει ακόμα ο ΣΥΡΙΖΑ γιατί δεν έχει βγάλει μια βεντάλια ολοκληρωμένων και εξειδικευμένων μέτρων στο τραπέζι. Φαντάζομαι θα το κάνει.
Διάβασα ένα άρθρο στην ιστοσελίδα σου που κλείνει με το γνωστό σύνθημα «Πίσω ρουφιάνοι, εμπρός σύντροφοι». Πόσο σύντροφος νιώθεις με κάποιους νεόφερτους στο ΣΥΡΙΖΑ, που προέρχονται από το χώρο του ΠΑΣΟΚ. Προφανώς δεν αναφέρομαι στους απλούς ψηφοφόρους, αλλά σε πρώην κυβερνητικά στελέχη.
Υπάρχει ένας αστικός μύθος ότι όλο το ΠΑΣΟΚ έχει έρθει στο ΣΥΡΙΖΑ. Αν δούμε όμως τα στοιχεία των νέων μελών από τις οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ θα δούμε ότι τέτοιοι τύποι είναι πάρα πολύ λίγοι. Βέβαια υπάρχουν κάποιοι βουλευτές που προσχώρησαν στο ΣΥΡΙΖΑ μετά την καταψήφιση του 1ου μνημονίου, αλλά είναι 5-6 άτομα. Νομίζω στην κεντρική επιτροπή είναι μόνο 2 μέλη που προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ σε σύνολο 200 ανθρώπων. Θα το πω, αν και δεν είναι η σωστή έκφραση. Εγώ μισώ, όχι τους πασόκους, τον πασοκισμό. Τον θεωρώ κατάρα γι’ αυτή τη χώρα, αλλά έχω και την άποψη ότι ο πασοκισμός είναι έννοια, είναι συμπεριφορά και μπορεί κάλλιστα να γίνει και από παλιά μέλη του ΣΥΡΙΖΑ. Ο πασοκισμός βρίσκει και αναπτύσσεται. Δεν έχει σημασία αν ο άλλος ήρθε από το ΠΑΣΟΚ. Κάποιος μπορεί να αναπτύξει πασοκισμό, ακόμα και ας ήταν 35 χρόνια στην ανανεωτική αριστερά.
Προχθές ο Αντιπρόεδρος της βουλής κος Mαρκογιαννάκης είπε: «Αν θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ να γίνει σοβαρή κυβέρνηση πρέπει να ξεχάσει τα Εξάρχεια, τους μαλλιάδες και τους ψωριάρηδες»…
Καλά, ο χουντικός εισαγγελέας λέει ότι να ’ναι. Το θέμα είναι άλλο. Η χώρα είναι διχασμένη. Είναι διχασμένη δημογραφικά, πόλη – επαρχία και ηλικιακά, νέοι – ηλικιωμένοι. Όλες οι μετρήσεις και οι ποιοτικές αναλύσεις ψήφου αυτό δείχνουν. Οι νεοδημοκράτες τώρα, επειδή διοικούνται από μια ακροδεξιά ομαδούλα της Πολιτικής Άνοιξης και του Δικτύου 21, αναφέρονται σε αυτά για να συσπειρώσουν τον κόσμο τους. Είναι επικίνδυνο βέβαια και θα σταθώ λίγο στον χαρακτηρισμό ψωριάρης. Η ψωρίαση είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα που δεν μεταδίδεται, δεν είναι απλυσιά. Το λέω αυτό για να μην αποκλείουμε ανθρώπους. Είναι ρατσιστική αυτή η δήλωση του Μαρκογιαννάκη, ο οποίος ξεκάθαρα απευθύνεται στο κοινό του. Τους χαϊδεύει. Τους λέει, σας πήρα όλη τη σύνταξη, δεν έχετε να φάτε, σας έβαλα και τον ΕΝΦΙΑ, αλλά θα καθαρίσουμε τους ψωριάρηδες. Είναι θλιβερός ο πολιτικός τους λόγος, αλλά για να πω και του στραβού το δίκιο, μερικές φορές και η Αυγή χρησιμοποιεί κάποιους τρομερούς χαρακτηρισμούς για τους δεξιούς. Εμείς δεν πρέπει να πέσουμε σε αυτό τον κατήφορο. Ο Μαρκογιαννάκης το κατέχει, είναι μέσα στον πυρήνα των αξιών του. Η αριστερά δεν πρέπει να απαντάει έτσι και να καταφεύγει σε «αυριανιστικές» μεθόδους. Δεν θα το κάνουμε και καλά και θα χάσουμε. Εμείς έχουμε άλλες αξίες και άλλο τρόπο να απευθυνθούμε στον κόσμο. Αυτός δεν χρειάζεται καν απάντηση. Ασ’ τον να βράζει στο ζουμί του και να φοβάται μην πάει φυλακή, όταν θα χάσουν την εξουσία. Όχι από τον ΣΥΡΙΖΑ, από μια ανεξάρτητη δικαιοσύνη.
Ίσως έχεις ακούσει ότι η Χίος πιθανότατα είναι η περιοχή της Ελλάδας που την έχει αγγίξει λιγότερο η οικονομική κρίση. Στην Αθήνα ξέρουμε ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο ζόρικα. Πως εξηγείς το φαινόμενο των τελευταίων 2-3 ετών, που παρά την όξυνση της κρίσης, η κοινωνία δεν αντιδρά και εμφανίζεται παραδομένη στην βάναυση πραγματικότητα;
Παντού όπου παίζω στην επαρχία πάνω κάτω το ίδιο μου λένε. «Στην Αθήνα υποφέρετε, αλλά εδώ είμαστε εντάξει…» Η αλήθεια είναι ότι στην επαρχία ο άνθρωπος έχει ένα χωράφι, ασχολείται με κάτι πραγματικό, βγάζει μια σοδειά, έχει το μποστάνι του. Ίσως σε ένα τέτοιο επίπεδο να μην τον έχει αγγίξει η κρίση. Όμως, η υπερφορολόγηση υπάρχει και στην επαρχία. Στοιχεία από τους Δήμους δείχνουν ότι πολλοί άνθρωποι ντρέπονται να καταγραφούν στις κοινωνικές δομές. Άνθρωποι που έχουν χάσει τα πάντα στη ζωή τους έχουν μια κακώς εννοούμενη αξιοπρέπεια και δεν θέλουν να εκτεθούνε. Επίσης στα νησιά έχουν διπλασιαστεί οι χρήστες ναρκωτικών. Θέλω να πω, ότι ίσως στην επαρχία οι άνθρωποι κρύβουν τα προβλήματα κάτω από το χαλί. Βέβαια η Αθήνα όντως έχει τη μερίδα του λέοντος στην κρίση, γιατί είναι μια μεγάλη πόλη. Είναι άδικο να λέμε ότι στην Αθήνα δεν γίνεται τίποτα. Στην Αθήνα υπάρχει ένα μεγάλο δίκτυο αλληλεγγύης, που φτιάχτηκε από τον κόσμο. Όχι από τον ΣΥΡΙΖΑ. Όχι από τα κόμματα. Πάρα πολλές συνελεύσεις, κοινωνικά ιατρεία, φαρμακεία, παντοπωλεία… Έχουμε ακόμα και ένα κοινωνικό ωδείο που κάνουμε δωρεάν μαθήματα μουσικής. Δηλαδή, εκτός από το να βγεις να διαδηλώσεις που είναι ένας τρόπος αντίδρασής, υπάρχουν και άλλοι, που μάλιστα έχουν ένα αποτέλεσμα που παράγεται άμεσα μπροστά σου, ενώ με τη διαδήλωση περιμένεις μήπως και γίνει κάτι στο μέλλον. Άρα υπάρχει αντίδραση που δε φαίνεται. Και βέβαια αν υπήρχε μεγαλύτερη ποιος θα την έδειχνε; Τα μέσα ενημέρωσης; Μιλάμε για ένα σύστημα μέσων ενημέρωσης που είναι παντελώς χειραγωγούμενο. Ο ιστορικός του μέλλοντος, θα δει τι λέγανε τα ΜΜΕ και θα πιστέψει ότι δεν υπήρχε κρίση. Τα ΜΜΕ είναι στον κόσμο τους, γιατί έχουν εξαρτήσεις. Πάντως νομίζω ότι υπήρξε μια μεγάλη αντίδραση το 2011 με τους αγανακτισμένους στο Σύνταγμα και αυτή απορροφήθηκε από την πολιτική αλλαγή που προέκυψε. Ένα κόμμα της Αριστεράς που ήταν στο 4%, τώρα είναι γύρω στο 30 με τάσεις ανόδου. Αυτό είναι κοσμοϊστορικό γεγονός και ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μεγάλη ευθύνη, επειδή σαν αμορτισέρ έχει τραβήξει όλη την αντίδραση. Σου λέει ο κόσμος θα ψηφίσω και θα φύγουν, αλλά δεν πρέπει να πεθάνει και το κίνημα. Το 2012 μπήκα στο ΣΥΡΙΖΑ επειδή έλεγε, όχι στη λογική της ανάθεσης, έλεγε ο ΣΥΡΙΖΑ είσαι εσύ. Τώρα ίσως αυτή η ρητορική έχει υποχωρήσει. Ελπίζω αυτό να είναι περιστασιακό, γιατί κακά τα ψέματα, αληθινά αριστερή κυβέρνηση χωρίς κίνημα από κάτω δεν μπορεί να λειτουργήσει.
Μαζί με άλλους γνωστούς καλλιτέχνες συμμετέχεις στην πρωτοβουλία Αγάπη ρε ματζόρε, μια κίνηση ενάντια στο ρατσισμό και το μίσος, που δημιουργήθηκε ως απάντηση στο φασισμό της Χρυσής Αυγής. Πως είναι το κλίμα στην Αθήνα μετά τις συλλήψεις των Χρυσαυγιτών και την επικείμενη δίκη;
Σύμφωνα με το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας τα φαινόμενα είναι σε μερική ύφεση. Μιλάμε βέβαια για τα μαχαιρώματα και τους ξυλοδαρμούς, γιατί η βία και ο ρατσισμός που υφίστανται οι μετανάστες υπάρχουν ακόμα. Το πιο επικίνδυνο όμως που έχει συμβεί, είναι ότι ο κόσμος έχει πιστέψει ότι με μια δίκη μπορεί να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο. Οι άνθρωποι είναι παράνομοι και κάποιοι από αυτούς δολοφόνοι. Καλώς να γίνει η δική, αλλά η αντιμετώπιση του φασισμού δεν είναι θέμα ενός δικαστηρίου. Πρέπει να υπάρχει ένα ισχυρό αντιφασιστικό κίνημα. Επίσης, ενώ φαίνεται να υπάρχει μια ύφεση, τα επιχειρήματά και τα ψέματά τους έχουν ακόμα ισχύ. Ήμουν σε μια σύσκεψη για τους παιδικούς σταθμούς με την «Ανοιχτή πόλη». Είδαμε στοιχεία. Οι μετανάστες, έχουν αρχίσει και φεύγουν μαζικά από τη χώρα λόγω της κρίσης. Αυτό αποτυπώνεται στον αριθμό των παιδιών των μεταναστών που πηγαίνουν στους παιδικούς σταθμούς. Σε πολλούς σταθμούς είναι κάτω από 20%, που σημαίνει ότι είναι μεγάλο ψέμα ότι δεν μπορούν να πάνε έλληνες στους παιδικούς σταθμούς λόγω των αλλοδαπών. Όμως, αν ρωτήσεις 10 Αθηναίους στο δρόμο, θα πιπιλίσουν την καραμέλα και θα πουν τα ψέματα των χρυσαυγιτών. Άρα λοιπόν, εκτός από τα μαχαιρώματα, υπάρχουν και οι αστικοί μύθοι που έχουν καλλιεργήσει οι φασίστες. Αυτούς πρέπει να τους ξεριζώσουμε με διάλογο και παράθεση των αληθινών στοιχείων. Ενώ κάποιοι είναι στη φυλακή, η προπαγάνδα τους έχει μείνει.
«Ανδρώθηκες» μουσικά παρέα με «Τα Φώτα Που Σβήνουν» και μετά ακολούθησες σόλο καριέρα. Το ’χει η μοίρα των ροκ συγκροτημάτων στην Ελλάδα αργά ή γρήγορα να διαλύονται και οι τραγουδιστές τους να χαράζουν ξεχωριστή πορεία;
Αν μια μπάντα δεν διαλυθεί για καλλιτεχνικούς λόγους, θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα «αιώνιο ερώτημα». Θα ζήσουμε από τη μουσική ή όχι; Εμείς το αντιμετωπίσαμε στη δεκαετία του ’90. Ήμασταν 23 χρονών. Άλλοι πήγανε για ντοκτορά, μεταπτυχιακά, φανταριλίκια. Εγώ είχα αποφασίσει ότι θέλω να ζήσω μόνο από τη μουσική. Δεν ήθελα να κάνω κάτι άλλο. Ήθελα να αφοσιωθώ εκεί. Εμείς έτσι διαλυθήκαμε. Επίσης, θέλει μεγάλη γενναιότητα να βάζεις πίσω το τεράστιο καλλιτεχνικό σου εγώ, να συνυπογράφεις τραγούδια που είναι δικά σου… Νιώθω πιο ειλικρινής όταν δηλώνω τραγουδοποιός, γιατί και την αποτυχία και την επιτυχία την παίρνω εγώ. Από εκεί και πέρα η συλλογική δουλειά είναι πολύ ωραία και δεν μπορώ να το κρύψω ότι νοσταλγώ εκείνες τις μέρες. Κάποια στιγμή θα’ θελα να ξαναφτιάξουμε «Τα Φώτα Που Σβήνουν».
Την περίοδο εκείνη ξεπήδησαν πολλά και καλά συγκροτήματα της ελληνόφωνης ροκ. Πως είναι τα πράγματα τώρα στην εγχώρια μουσική;
Έχουνε βγει πάρα πολύ ωραία πράγματα και μην ξεχνάς ότι κάθε γενιά έχει τους ήρωές της. Σήμερα ο Χαρούλης κάνει sold out στους πιο μεγάλους χώρους, o Θανάσης είναι καλλιτεχνικό γεγονός, o Μάλαμας, η Μποφίλιου… Βέβαια το εντυπωσιακό είναι ότι έχουν βγει περισσότερο τραγουδιστές, παρά συγκροτήματα. Κάνει κύκλους η κατάσταση. Είναι και η τηλεόραση που παίζει πολύ μεγάλο ρόλο. Περάσαμε και 10 χρόνια Χατζηγιαννίτιδας…
Περάσαμε τι;
Χατζηγιαννίτιδα. Άνοιγες το ραδιόφωνο και άκουγες 8 συγκεκριμένα τραγούδια του Χατζηγιάννη. Καλά να’ ναι ο άνθρωπος, δεν έχω πρόβλημα, Πάντως είμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο. Οι μουσικές σκηνές με τα τραπέζια, το ουίσκι, το μπουκάλι διέλυσαν την έννοια της συναυλίας. Συναυλία είναι να’ σαι όρθιος μιάμιση ώρα, να ιδρώνεις, να χτυπιέσαι, να ακούς τη μουσική και να πίνεις και τη μπυρίτσα σου. Στις μουσικές σκηνές το πρόγραμμα είναι τρίωρο, ο άλλος πάει για να αράξει και να διασκεδάσει. Εγώ θα προτιμούσα να ζω από συναυλίες. Να έχω ένα χώρο και να κάνω μόνο συναυλίες. Δεν μου αρέσουν πολύ τα προγράμματα, γιατί ο κόσμος δεν είναι συγκεντρωμένος. Δεν είναι κουραστικά, αλλά δεν έχουν αρχή, μέση και τέλος.
«Η πειρατεία σκοτώνει τη μουσική» φωνάζουν οι δισκογραφικές. Εσύ προσέφερες δωρεάν τον τελευταίο δίσκο σου στο διαδίκτυο, τον οποίο δημιούργησες στην προσωπική σου δισκογραφική εταιρεία…
Ο τζίρος της ελληνικής δισκογραφίας είναι όσος μιας μέτριας καφετέριας στο Κολωνάκι. Έχει πέσει δραματικά. Φταίνε οι δισκογραφικές με όλα αυτά που κάνανε και υποβάθμισαν το προϊόν τους, φταίει και η οικονομική κρίση. Εγώ δεν υποστηρίζω την πειρατεία. Έδωσα δωρεάν τα τραγούδια μου, αλλά αυτό δεν είναι πειρατικό. Πειρατικό είναι να δώσει κάποιος άλλος το δικό μου δίσκο και να βάλει διαφημίσεις στη σελίδα του για να παίρνει μόνο αυτός λεφτά και όχι οι συντελεστές του δίσκου. Αυτό είναι ενοχλητικό. Εγώ προσπάθησα να βρω τη μέση λύση. Το είχαν κάνει και οι Radiohead το 2007. Είπα κατεβάστε τα τραγούδια μου δωρεάν και δώστε ότι θέλετε και πήγε πολύ καλά. Δηλαδή έβγαλα τα έξοδα μου και είχα και ένα μικρό κέρδος. Απ’ την άλλη, για να πούμε του στραβού το δίκιο, τώρα καθυστέρησα 3,5 χρόνια να βγάλω δίσκο, γιατί κάθε δίσκος κοστίζει 15-20 χιλιάρικα. Είναι ένα παλαντζάρισμα στο μυαλό μου. Απ’ τη μια η καλλιτεχνική ελευθερία και απ’ την άλλη το κόστος. Δεν ξέρω πότε θα κάνω επόμενο δίσκο. Ελπίζω να βγει όπως ο προηγούμενος, αλλά αν με δείτε και σε εταιρία μη με κράξετε. Είναι πολύ ακριβό το χόμπι για να το βγάλεις μόνος σου.
