03 οι αναμνηστικές φωτογραφίες, μέρος πρώτο: εκατόν εξήντα δύο φωτογραφίες

0

Οι φωτογραφίες, όταν φουσκώνουν, θαμπώνουν, αποκτούν κηλίδες, τσακίζονται, ξεθωριάζουν, είναι ακόμα όμορφες· συχνά ομορφότερες. (Μ’ αυτόν, όπως και με άλλους τρόπους, η τέχνη με την οποία προσομοιάζει η φωτογραφία είναι η αρχιτεκτονική, της οποίας τα έργα υφίστανται την ίδια αδυσώπητη εξέλιξη στο πέρασμα του χρόνου· πολλά κτίσματα, και όχι μόνο ο Παρθενώνας, πιθανότατα δείχνουν καλύτερα σαν ερείπια.)
Susan Sontag / Περί Φωτογραφίας

«Βρήκα στα σκουπίδια ένα κουτί με παλιές φωτογραφίες, ίσως σε ενδιαφέρει», μου είπε η Β. Σκάλισα τις φωτογραφίες, αναμνηστικές όλες, πρόχειρα τραβηγμένες, με τη βιαστική χαρά των ανθρώπων που επιθυμούν να κατοχυρώσουν τον εαυτό τους σε σχέση με ένα γεγονός ή ένα τόπο, χωρίς κρυμμένα σύμβολα· ξένοιαστες, δίχως τη βαριά σκιά του επαγγελματία ή ερασιτέχνη φωτογράφου που μας προσφέρει την άχαρη ευτυχία να διακρίνουμε το μήνυμά του.

Φωτογραφίες κοινότοπες τραβηγμένες με τις απλές μηχανές της δεκαετίας του ογδόντα, συνθέτουν στιγμές από τα εφηβικά και νεανικά χρόνια ενός ανθρώπου, σχολικές και φοιτητικές εκδρομές, οικογενειακές γιορτές, διακοπές, φίλοι, ένα κορίτσι στα χιόνια, ένα άλλο κορίτσι σε καλοκαιρινές διακοπές και κατοπινή σύζυγος. Από τις λίγες ημερομηνίες που υπάρχουν, οι φωτογραφίες πρέπει να τραβήχτηκαν από το εβδομήντα οκτώ έως το ογδόντα πέντε. Χωρίς κάποιο ειδικό βάρος, θα μπορούσαν να ανήκουν στους περισσότερους νέους αυτής της εποχής.

Για κάποιο λόγο που δεν έχει για μας σημασία πετάχτηκαν· οι περισσότερες ήταν κολλημένες μεταξύ τους, τις έβαλα στο νερό, τις ξεκόλλησα και προσπάθησα να βρω κάποια σειρά. Περισσότερες από εκατόν πενήντα φωτογραφίες από οκτώ έως δέκα διαφορετικές χρονικές στιγμές και γεγονότα ή καλύτερα τόσες βρέθηκαν γιατί μπορεί να υπήρχαν και άλλα κουτιά. Τις κοιτάζω πάνω στο τραπέζι, ταλαιπωρημένες, σε απόχρωση ματζέντα οι περισσότερες, κρύβουν περισσότερα από όσα αποκαλύπτουν, και δεν αναφέρομαι στον πρωταγωνιστή των εικόνων, προφανώς δεν με αφορά· αναρωτιέμαι αν φανερώνουν κάτι για την ίδια τη ζωή, ή αυστηρά δεμένες με το ανάφορό τους το προστατεύουν στην ασφάλεια ενός χαρούμενου καθωσπρεπισμού, παρά το εκθέτουν στο μεγάλο λιβάδι της πραγματικότητας.

Έτσι κι αλλιώς θυμόμαστε και αναπολούμε κυρίως αυτά που βλέπουμε και ξαναβλέπουμε στις φωτογραφίες μας. Αυτές είναι ο ενδιάμεσος, ο διαχειριστής της μνήμης μας. Όλα όσα δεν έχουν καταγραφεί, κινδυνεύουν να πέσουν στη λήθη, να κατατροποθούν από τον εύκολο συναισθηματισμό των φωτογραφιών.

Τα τελευταία χρόνια η σχέση μας με τις φωτογραφίες αλλάζει. Από τη μια με την ευκολία των smartphones έχει πολλαπλασιαστεί ο αριθμός των φωτογράφων και των φωτογραφιών και από την άλλη οι φωτογραφίες δεν τυπώνονται, μένουν σε μια κάρτα, σε ένα σκληρό δίσκο, τις βλέπουμε μερικές φορές σε μια οθόνη και μετά μάλλον ξεχνιούνται γιατί τις έχουν αντικαταστήσει άλλες, πιο πρόσφατες, που τραβήχθηκαν χθες, σήμερα, τώρα. Μέσα σε λίγα λεπτά τις έχουν δει οι γονείς μας, οι συγγενείς μας, οι φίλοι μας σε όλο τον κόσμο, απέκτησαν λίγα ή πολλά λάικ και πάμε για άλλα. Έτσι οι φωτογραφίες δεν προλαβαίνουν να παλιώσουν, να γίνουν αναμνήσεις· αναβοσβήνουν για λίγο σε μια οθόνη, καταναλώνονται φρέσκες και μετά αποθηκεύονται. Ουσιαστικά άυλες, δεν συμμετέχουν στο νοσταλγικό και ωραιοποιημένο σύμπαν που δημιουργούν τα παλιά άλμπουμ, τα παλιά αντικείμενα, ρούχα, σπίτια… Ίσως βοηθούν στην απομάγευση του παρελθόντος· αντίτιμο φυσικά ο θρίαμβος του καταναλωτισμού (αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία).

Το άρθρο στην αρχική του του μορφή δημοσιεύθηκε το 2013 στο popaganda.gr

την επόμενη παρασκευή: οι αναμνηστικές φωτογραφίες, μέρος δεύτερο

Γεννήθηκε στην Καλαμωτή της Χίου το 1970

Άφησε σχόλιο