Γράμμα στο Γιώργο Θεοτοκά
Αγαπητέ κ. Γιώργο,
Σας ζητώ να μου συγχωρήσετε αυτή την ανυπερθέτως υπερβολική προσφώνηση οικειότητας. Άλλωστε είναι, ή καλύτερα θα ήταν, τέτοια η διαφορά ηλικίας μας που σαφώς θα επέβαλλε έναν μεγαλύτερο σεβασμό στις προσφωνήσεις. Κι ακόμα όταν εσείς αποχωρήσατε τόσο πρόωρα από τη ζωή, τη γραφή και το παλκοσένικο, το 1966, εγώ ήμουν ολωσδιόλου αγέννητος.
Όμως δεν μπορώ παρά να απευθυνθώ έτσι σε εσάς, νιώθοντας πάνω απ’ όλα ευγνωμοσύνη για τη διακριτική, ζεστή και γενναιόδωρη φιλοξενία σας εδώ και κάποιους μήνες. Εξηγούμαι. Δεν είναι τίποτα μεταφυσικό και απόκοσμο. Απλά εδώ και κάποιον καιρό, προετοιμάζοντας μια έκθεση θεατρικών βιβλίων στη Βιβλιοθήκη Κοραής της Χίου, βρήκα απάγκιο και «στέγη» στην αίθουσα με το όνομά σας, σκαλίζοντας, με προσοχή αλλά με σχεδόν βουλιμική όρεξη τα ράφια με τα πολύτιμα βιβλία σας που κληροδοτήθηκαν στο νησί μας.
Στο βάθος η διακριτική μπρούντζινη προτομή σας, κλεισμένη σε βαθιά σιωπή επέβλεπε ίσως με φροντίδα την πλάτη μου ενώ έκανα την εργασία μου. Αλλά μπροστά, απέναντί μου ήταν εκείνη η καλλιτεχνική ασπρόμαυρη φωτογραφία σας, και δίπλα η φωτογραφία της πανέμορφης Κοραλίας. Εκπέμποντας μια ήρεμη ομορφιά, μια γλυκύτητα και ακόμα, επιτρέψτε μου, εμπιστοσύνη.
Άνοιξα με το μικρό κλειδάκι που μου εμπιστεύθηκαν τις βιτρίνες αναζητώντας τα βιβλία που θα επέτρεπαν να στηθεί αυτή η έκθεση. Άψογα τοποθετημένα. Τα μετέφερα με προσοχή στο μεγάλο τραπέζι και αφοσιώθηκα στην καταγραφή και στην βιβλιογραφική αποτύπωσή τους στον κατάλογο της έκθεσης. Κι όμως μια αίσθηση ανεκπλήρωτου με καταλάμβανε, όταν αναγκαστικά προσπερνούσα τους τόμους που ήταν στο πλάι στα ράφια. Έδειχναν άσχετοι με το αντικείμενο της έρευνας κι όμως ήταν μια πρόκληση στη ματιά του φιλέρευνου αναγνώστη. Θα ήθελα να έχω το χρόνο και την άνεση όλα αυτά που οι ράχες τους με προκαλούσαν να τα πιάσω στα χέρια μου. Να τα φυλλομετρήσω με την ησυχία μου, να τα χαρώ και κάποια από αυτά να τα διαβάσω.
Έχω την εντύπωση ότι όταν προσεγγίζεις τη βιβλιοθήκη κάποιου, όταν ακουμπάς και κατεβάζεις από το ράφι τα βιβλία του, είναι σα να σου ανοίγει το σπίτι του. Γι’ αυτό και ένιωσα φιλοξενούμενός σας. Άλλωστε δεν ήμασταν άγνωστοι. Με τον «Λεωνή» την ανεπανάληπτη Κωνσταντινούπολη και τους τόσο τρυφερούς και πικρούς έρωτες συναντηθήκαμε στην εφηβεία. Με το Δαμιανό Φραντζή και τον Αλέξη Νοταρά, αλλά και την ανεπανάληπτη Μόρφω στην «Αργώ» λίγο αργότερα στα ταραγμένα νεανικά χρόνια. Κι ακόμα με την τρέλα που διαπερνά το «Δαιμόνιο». Όπως επίσης και στις «Σελίδες Ημερολογίου» που με τόσο ενδιαφέρον κι αγάπη μελέτησα, είδα ακόμα κι όταν διαφωνούσα για τα συμπεράσματά σας, με πόση προσοχή, ενάργεια, κριτική ματιά μεταφέρατε στο χαρτί την αγωνία, την ανησυχία και τον τρόμο μπροστά σε αυτό το σκοτεινό κύμα που θα σκέπαζε τον τόπο μας από το Δεκέμβρη του 44 μέχρι την εμφυλιακή αγριότητα.
Αγαπητέ κ. Γιώργο
Τα βιβλία και η βιβλιοθήκη σας. Το γραφείο, η λάμπα και η πολυθρόνα σας, είναι σε καλά χέρια. Οι φωτογραφίες σε παλαιικές κορνίζες. Τα φροντίζουν οι άνθρωποι της βιβλιοθήκης. Τα εκτιμούν όσοι ξέρουν να τα εκτιμήσουν. Ο λόγος σας ακούγεται ακόμα, όπως όταν αριστουργηματικά χαρήκαμε το «Όταν πέφτει το βράδυ» πριν λίγες μέρες. Κάποιοι, ανάμεσά τους κι η ταπεινότης μου, θέλουν να τα πιάσουν και να τα διαβάσουν απλά. Επικοινωνώντας στο χρόνο, με αγάπη και υπομονή. Κάτι που η δική σας αγάπη και η γενναιοδωρία της Κοραλίας έχει χαρίσει στο νησί μας.
Με θερμές ευχαριστίες, ειλικρινά δικός σας
Το σύνολο της Βιβλιοθήκης του Γιώργου Θεοτοκά (1905-1966) δωρίθηκε στη Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη Χίου Κοραής με δωρητήριο της συζύγου του Κοραλίας πέντε χρόνια μετά τον πρόωρο θάνατό του. Η σχετική πράξη της δωρεάς ολοκληρώθηκε με την αποδοχή της από το Εφορευτικό Συμβούλιο της Βιβλιοθήκης το 1971.
Στη συλλογή Γ. Θεοτοκά περιλαμβάνονται περίπου 4000 τόμοι που αποκαλύπτουν το ευρύτατο φάσμα ενδιαφερόντων του συγγραφέα. Λογοτεχνία, θέατρο, φιλοσοφία, πολιτική, ιστορία είναι τα πεδία που καλύπτει η συλλογή. Περιέχει επίσης αρκετά ξενόγλωσσα βιβλία (αγγλικά και γαλλικά). Αξιοσημείωτη είναι η ύπαρξη πολλών πρώτων εκδόσεων αξιόλογων έργων της ελληνικής λογοτεχνίας του 20ου αιώνα με ιδιόχειρες αφιερώσεις των δημιουργών τους.
Η συλλογή φιλοξενείται στο ειδικό αναγνωστήριο Γ. Θεοτοκάς και πλαισιώνεται από τα έπιπλα του γραφείου του συγγραφέα καθώς και άλλα προσωπικά κειμήλια. Το σύνολο της συλλογής είναι προσβάσιμο στον αναγνώστη μετά από ειδικό αίτημα.
