Γιάννης Αγγελάκας: Ο μικροαστισμός θέλει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο

0

Βρέθηκε στη Χίο μετά από πρόσκληση του Γιάννη Μακριδάκη και φιλοξενήθηκε για λίγες μέρες στο Σπίτι της Λογοτεχνίας του χιώτη συγγραφέα στη Βολισσό. Την Τετάρτη 27 Ιουνίου διοργανώθηκε μια εκδήλωση σε συνεργασία με τα μέλη των λογοτεχνικών εργαστηρίων του Μακριδάκη, για το τραγουδο-ποιητικό έργο του Αγγελάκα. Μετά το τέλος της εκδήλωσης ο τραγουδιστής του συγκροτήματος «Τρύπες», της πρώτης ελληνικής ροκ μπάντας που γνώρισε μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα, απάντησε σε ερωτήσεις ποικίλης ύλης, σε μια βραδιά που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα της σε κάποιους από τους παρευρισκόμενους. Σταχυολογήσαμε τις πιο ενδιαφέρουσες ερωταπαντήσεις και τις παρουσιάζουμε, εν είδει συνέντευξης.

Γιάννη Αγγελάκα πώς γνωριστήκατε με τον Γιάννη Μακριδάκη;
Τηλεφωνικά… Τη φάτσα του την είχα δει στα βιβλία. Όταν ήρθε στο αεροδρόμιο τον αναγνώρισα από τις φωτογραφίες που είχα δει στα βιβλία του. Αλλά από ένστικτο, από τον τρόπο που μου μίλησε, ήξερα λίγο και για το έργο του, τον εμπιστεύτηκα και ήρθα. Τώρα τον γνωρίζω, αυτές τις μέρες.

Είπες πριν ότι έρχεσαι για πρώτη φορά στη Χίο. Αυτές τις μέρες που είσαι εδώ πώς βλέπεις τα πράγματα; Τι εικόνα αποκόμισες;
Όλα τα νησιά είναι όμορφα στην Ελλάδα. Μ’ αρέσουν. Μ’ αρέσει να περιφέρομαι στα νησιά, στη Χίο όμως δεν είχαμε έρθει ούτε για συναυλία. Χθες έκανα μια βόλτα, κλασικά, σαν τουρίστας, στο νότιο νησί, στα Μεστά, στο Πυργί. Είδα τα μαστιχόδεντρα, που δεν ήξερα πως είναι… Μ’ αρέσει η μαστίχα πολύ. Είμαι σε ένα όμορφο νησί και απ’ ό,τι νιώθω έχει και ωραίους ανθρώπους. Δεν το λέω για να σας κολακέψω, αλλά με όσους μίλησα εχθές, ένιωσα μια ευγένεια, μια αρχοντιά.

Είπες ότι όλα τα νησιά είναι όμορφα, αλλά εσύ έχεις «κολλήσει» με την Κρήτη. Τι είναι αυτό που σε έχει μαγέψει στην Κρήτη και όλο λες ότι θα πας να μείνεις εκεί;
Στην Κρήτη πήγα 20 χρονών, σαν χίπις, και με το που περπάτησα μερικά βήματα στο Ηράκλειο, μόλις κατέβηκα από το καράβι, ένιωσα ότι κάτι τρέχει. Είχε να κάνει με την ενέργεια. Δεν είχα προλάβει να δω τα τοπία, ήμουν ακόμα στα ΚΤΕΛ του Ηρακλείου. Κάτι ελευθερωνόταν μέσα μου. Κόλλησα, αγόρασα ένα σπιτάκι και ζω αρκετό καιρό στην Κρήτη. Αλλά παρόλα αυτά, τριγυρνάω και αλλού. Δεν έχω κολλήσει μόνο στην Κρήτη. Την τιμώ, μ’ αρέσει η μουσική της, η παράδοσή της, οι άνθρωποί της, η ενέργειά της, τα τοπία της, η ιστορία της, αλλά όλο το Αιγαίο με συγκινεί.

Η πόλη σου, η Θεσσαλονίκη, είναι ένα περίεργο χαρμάνι. Άνθιμος, Μπουτάρης, ΒΙΟΜΕ…
Η Θεσσαλονίκη είναι ένα αστικό κέντρο με συνεχή αστική ζωή 2.500 χρόνων. Δεν σταμάτησε ποτέ να είναι μια μεγαλούπολη. Ακούμε ιστορίες, διαβάζουμε βιβλία, προσπαθούμε να καταλάβουμε τι τρέχει με αυτήν την πόλη. Πριν τους Βαλκανικούς πολέμους, πριν ενταχθεί στην Ελλάδα, ήταν μια πόλη όπου ζούσανε Τούρκοι μουσουλμάνοι, χριστιανοί και εβραίοι σχεδόν μοιρασμένοι. Και ζούσαν αρμονικά, απ’ ό,τι λένε τουλάχιστον τα γραπτά. Η Θεσσαλονίκη ήταν μια ανήσυχη πόλη πάντοτε. Τα τελευταία χρόνια, ίσως από εθνική ανασφάλεια, κάτι έγινε και πριμοδοτήθηκαν οι εθνικιστικές τάσεις, τα παραθρησκευτικά… και έφαγε μια εποχή λίγο σκοτεινή. Νιώθαμε κυνηγημένοι κι εμείς οι ίδιοι μέσα στην πόλη. Νομίζω τώρα ότι είναι λίγο καλύτερα τα πράγματα… Ήρθε και ο Μπουτάρης, που δεν λέω ότι είναι κάτι το καταπληκτικό, αλλά είναι λίγο καλύτερος από όλο εκείνο το πράγμα… Και έτσι που είναι τα πράγματα στη χώρα μας, λες πάλι καλά. Ελπίζω να ανοίξει και άλλο. Παλιά λέγανε ότι όσο θα υπάρχει η Θεσσαλονίκη, θα υπάρχει μια πατρίδα για όλους τους ξένους. Έχει βάθος, έχει ιστορία, είναι μια ενδιαφέρουσα, περιπετειώδης πόλη. Αυτό.

Σκόπια, ΠΓΔΜ, Μακεδονία, Βόρεια Μακεδονία. Ποια είναι η γνώμη σου γι’ αυτήν την ιστορία;
Από καρδιάς μιλώντας, θεωρώ ότι καλό είναι να συμφιλιωνόμαστε με τους γείτονες. Να κάνουν αυτοί λίγο πίσω, να κάνουμε και εμείς λίγο πίσω και να τα βρούμε. Οι εθνικισμοί δεν θέλουνε την λύση. Οι εθνικισμοί θέλουνε την ένταση. Προτιμώ να δημιουργούμε φιλική ατμόσφαιρα με τους γείτονες, παρά να έχουμε αυτήν την ένταση.

Στη συνέντευξη που δώσατε πρόσφατα μαζί με τον Παυλίδη στον Δ. Κανελλόπουλο δήλωσες ότι «Ο μικροαστισμός είναι η ρίζα του φασισμού». Εξήγησέ το λίγο.
Ο μικροαστισμός βασίζεται στο φόβο και τραβάει τις κοινωνίες προς τα πίσω. Να πω ένα παράδειγμα και βάζω μέσα και τον εαυτό μου, γιατί καλό είναι να κάνουμε την αυτοκριτική μας. Ξέρουμε πολύ καλά ότι η παιδεία είναι το κλειδί για να προχωρήσει μια κοινωνία, μια παιδεία που να φτιάχνει ελεύθερους, σκεπτόμενους πολίτες. Παλιότερα, όταν γινόταν κινητοποιήσεις για την παιδεία από τους καθηγητές, η κοινωνία έλεγε ότι ήθελε μια καλύτερη παιδεία, αλλά όταν έβγαινε ένας υπουργός και έλεγε ότι αν συνεχιστεί άλλη μια εβδομάδα η απεργία θα χαθεί η χρονιά, τότε όλοι τρόμαζαν και δεν ήθελαν τα παιδάκια τους να χάσουν τη χρονιά. Τα θέλουμε όλα. Ο μικροαστισμός θέλει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο. Και έτσι δεν θα προχωρήσουμε ποτέ.

Τι είναι πολιτική για σένα; Τι είναι η πολιτική πράξη για σένα;
Φαντάζομαι πολιτική πράξη είναι κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ στην Ελλάδα… να υπάρχει μια κυβέρνηση που να στοχεύει αυτός ο τόπος να εξελιχθεί, να ανέβει το βιοτικό και το πνευματικό επίπεδο των πολιτών και να σκέφτεται ένα φωτεινό μέλλον για την κοινωνία μας. Αλλά από πιτσιρικάς, από όσο θυμάμαι, δεν μας έχει τύχει κάτι τέτοιο. Οπότε τι είναι πολιτική πράξη, οι περισσότεροι Έλληνες δεν το έχουμε υπόψη μας.

Τι είναι πολιτισμός;
Πολιτισμός είναι να κρυσταλλώνονται μέσα μας θετικά πράγματα. Πολιτισμός είναι δικαιοσύνη πρώτα απ’ όλα. Χωρίς δικαιοσύνη, πολιτισμός είναι φρου φρου και αρώματα στο χάλι μας.

Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου δήλωσε πρόσφατα ότι όταν γράφει, ούτε ο ίδιος ξέρει τι θέλει να πει. Παρόλα αυτά, τα τραγούδια τραγουδιούνται, γιατί ο υπερρεαλισμός είναι μια βαθιά μορφή τέχνης που απελευθερώνει. Εσύ όταν γράφεις στίχους, ποίηση, ξέρεις ακριβώς τι γράφεις ή ξεφεύγεις λίγο;
Τι είναι έμπνευση πρώτα απ’ όλα; Κάνεις σκέψεις, συζητάς με τον κόσμο, έχεις τις αγωνίες σου, τα υπαρξιακά σου ερωτήματα, τα κοινωνικά σου ερωτήματα. Στην έμπνευση όλα αυτά κάπως κουμπώνουνε και δεν μιλάς εσύ. Είναι σαν να μιλάει κάτι λίγο μεγαλύτερο από σένα, φιλτράρονται όλες οι εμπειρίες σου και γίνονται ένα τετράστιχο, που πολλές φορές δεν είχες διανοηθείς ότι θα το γράψεις. Οπότε καμιά φορά γράφεις πρώτα ένα τραγούδι και μετά από μερικά χρόνια καταλαβαίνεις και τι έχεις πει.

Πάντα όμως καταλαβαίνεις τι έχεις γράψει ή υπάρχουν και άλλα που δεν έχουν αποκρυσταλλωθεί ακόμα; Υπάρχουν στίχοι και ποιήματα που ακόμα πλάθονται τα νοήματά τους;
Φυσικά υπάρχουν και ποτέ δεν θα τα καταλάβεις και όλα. Μπορεί κάποια στιγμή να πω, «α, ναι, γι’ αυτό το είχα πει έτσι», αλλά μπορεί σε 2 χρόνια να πω, «ααα και γι’ αυτό το είχα πει έτσι». Είναι ένα ανοικτό πεδίο… κάθε φράση και κάθε πρόταση και κάθε σκέψη.

Υπάρχουν κάποιοι ξένοι ή έλληνες ποιητές που σου αρέσουν;
Έχω και εγώ τους έρωτές μου. Ποιητικά έχω την αγία τριάδα μου, που είναι ο Καβάφης, ο Elliot και ο William Blake.

Ποια ήταν η αρχή της ενασχόλησής σου με τη μουσική;
Η πρώτη φορά που συγκινήθηκα με τη μουσική ήταν στα παιδικά μου χρόνια τότε με τα ραδιόφωνα τις Κυριακές παίζανε τις διαφημιστικές εκπομπές με Τσιτσάνη, Καζαντζίδη. […] Μετά, έφηβοι, μάθαμε τους Rolling Stones, τους Beatles, μάθαμε να γρατζουνάμε καμιά κιθάρα, βγάζαμε τα κομμάτια τους. Μετά γνωρίζομαι με τον Γιώργο τον Καρά που είμαστε συνομήλικοι και αρχίζουμε να γράφουμε τραγούδια από 15-16 χρονών και γύρω στα 22 φτιάξαμε τις Τρύπες.

Το όνομα «Τρύπες» πώς βγήκε;
Είχαμε ετοιμάσει 4-5 τραγούδια και θα παίζαμε στα Πανεπιστήμια, δεν είχαμε όνομα ακόμα. Ψάχναμε, ψάχναμε, ψάχναμε, είχαμε σκεφτεί και το «Τρύπες», αλλά δεν άρεσε σε κανέναν. Μετά ξαναγυρίσαμε προς τα πίσω και είπαμε, αφού δεν υπάρχει κανένα όνομα, ας βάλουμε τώρα «Τρύπες» και μετά το αλλάζουμε. Έτσι βγήκε.

Ως έφηβη ακούγοντας τα τραγούδια των Τρυπών, δεν καταλάβαινα και πολλά πράγματα, ήμουν όμως πωρωμένη, ήθελα να τα σπάσω όλα. Όταν πήγα στη Θεσσαλονίκη σαν φοιτήτρια, τα είδα όλα διαφορετικά. Έτυχε να γνωρίσω και κάποιους ανθρώπους της γενιάς σου, που ήταν στο πάρτυ στο 13ο όροφο και ήταν όλοι ψιλοκατεστραμμένοι και μπορούσα να καταλάβω γιατί τους άρεσε όλο αυτό το underground. Γενικά γιατί τα τραγούδια ήταν τόσο underground, γιατί ήταν τόσο σκοτεινά εκείνη την εποχή; Ρωτάω γιατί ότι έβγαλες μετά τις Τρύπες δεν ήταν έτσι.
Δεν νομίζω ότι ούτε με τις Τρύπες ήταν σκοτεινά τα τραγούδια. Μπορεί να είχαν κάποιες στιγμές… αλλά γενικά νομίζω ότι και οι Τρύπες είναι μια φωτεινή ιστορία. Μην ξεχνάς ότι αντρωθήκαμε, γράφαμε μουσική και κάναμε αντίλογο σε μια εποχή που όλοι οι ελληνάρες δεν έλεγαν ο ένας στον άλλον πόσα παίρνανε, από που τα παίρνανε, τι κάνανε… Υπήρχε η αισθητική κατάπτωση της δεκαετίας του ’90, με τα ιδιωτικά κανάλια, με τα σκυλοπόπ, με την εύκολη ζωή, με το ελαφρύ τραγούδι και όλα αυτά. Έπρεπε να γίνουμε λίγο πιο σκοτεινοί για να φανεί η στάση μας και η έντασή μας. Αλλά νομίζω ότι ήταν φαινομενικά σκοτεινή στάση και αυτό το καταλαβαίνανε οι πιτσιρικάδες πιο πολύ από τους μεγαλύτερους και ορμούσανε στις συναυλίες μας, γιατί καταλαβαίνανε ότι ζούσανε σε μια κοινωνία που δεν εξελίσσονταν.

9 Πληρωμένα Τραγούδια, Όλες οι απαντήσεις. «Ρώτησε με αν υπάρχει κάτι, που θα άξιζε να ζήσω ή να πεθάνω για αυτό;» Υπάρχει κάτι τέτοιο;
Φυσικά υπάρχει. Νομίζω ότι υπάρχουν πολλά πράγματα που αξίζει να ζούμε και πολλά πράγματα για τα οποία αξίζει να πεθάνουμε. Κατά εποχές έχω ρισκάρει την ύπαρξή μου, είτε για να συναντήσω την κυρία έμπνευση είτε για να λυτρωθώ ή να ολοκληρωθώ ή να καταστραφώ μέσα από τον έρωτα, αλλά πάντα κάπου στο κέντρο μου ήξερα και ξέρω ακόμα ότι δεν είναι τυχαία η ζωή μας και έχω πει ναι στην περιπέτεια της ζωής.

Όταν η Αργεντική πέρασε τη δεκαετή κρίση, την αντίστοιχη με αυτήν που περνάμε εμείς τα τελευταία 8 χρόνια, εκεί παρουσιάστηκε μια έκρηξη λογοτεχνίας και μουσικής. Όταν ξεκίνησε η κρίση στην Ελλάδα, λέγαμε με τον Μακριδάκη ότι ίσως ζήσουμε κάτι αντίστοιχο εδώ, το οποίο όμως δεν το έχουμε δει. Εσείς που είστε αισιόδοξος, πιστεύετε ότι, όπως έλεγε ο Ελύτης, σε κάποιο δωματιάκι είναι κάποιοι που δεν τους ξέρουμε ακόμα και πολεμάνε τη φθορά ή συμφωνείτε με τους απαισιόδοξους που πιστεύουν ότι είχε προηγηθεί μια 20ετία τέτοιας εξαχρείωσης της ελληνικής κοινωνίας που δεν άφησε ούτε ρίζα για να έχουμε μια πολιτιστική έκρηξη;
Όπως είπα, είμαι αισιόδοξος για το πολύ μακρινό μέλλον. Δεν ξέρω τι μπορεί να συμβεί. Εύχομαι να υπάρχουν, αλλά κανονικά θα έπρεπε να έχουν φανερωθεί μετά από 8 χρόνια ξεφτίλας που ζούμε. Αλλά βλέπουμε μόνο αποσπασματικά, μερικές ιδιωτικές περιπτώσεις. Δεν υπάρχει κάποιο κίνημα. Δεν ξέρω τι φταίει. Θα έχουμε και ελαττώματα ως λαός, δεν μπορεί, κάτι θα έχουμε.

Μέχρι ποιου σημείου η τέχνη πρέπει να πληρώνεται και πως το βίωσες αυτό τόσα χρόνια στην ποίηση και κυρίως στη δισκογραφία;
Πρέπει να συζητήσουμε μέχρι ποιου σημείου όλοι μας θα πρέπει να πληρωνόμαστε ή όχι. Να πούμε τι ακριβώς είναι το χρήμα και τι γίνεται. Όλοι μας πληρωνόμαστε για κάτι. Έτσι δεν είναι; Καλώς ή κακώς ζούμε σε μία τέτοια κοινωνία. Η μόνη αξία του χρήματος είναι να μου προσφέρει ελεύθερο χρόνο, για να μπορώ να συνεχίσω να είμαι συγκεντρωμένος στη μουσική μου, στο λόγο μου, στην ποίησή μου. Δεν κυνήγησα ποτέ τα λεφτά. Δεν με ενδιαφέρουν.

Είχες ποτέ συγκρούσεις για την προβολή με τις δισκογραφικές;
Όχι, όχι, όχι. Είμαι σχετικά τυχερός και ήμουν και σχετικά μυαλωμένος όταν ήρθε η επιτυχία, γιατί συνέβη όταν ήμουν ήδη 32-33 χρονών. Από τα 20 παίζαμε μουσική, έφαγα πολλές πείνες, έζησα δυσκολίες, αλλά ήμουν πάντα αισιόδοξος και χαρούμενος. Δηλαδή και τις εποχές που ήρθανε λεφτά και κατάλαβα ότι θα μπορέσω να ζήσω με τη μουσική, αλλά και τις εποχές που δεν είχα πάλι μία, ζούσα με τη μουσική. Δεν βρίσκω διαφορές και στις δυο εποχές, μου φαίνονται και οι δυο εξαιρετικά ενδιαφέρουσες στη ζωή μου. Μεγαλώνοντας, δεν ξέρω πόσο δύσκολα θα ήταν αν δεν τα είχα καταφέρει, αλλά και τότε είχα πάρει την απόφασή μου, να πάω να μείνω στην Κρήτη και δεν υπήρχε περίπτωση να «δουλέψω». Θα έκανα αυτό που ήθελα να κάνω.

Όλα αυτά τα χρόνια έχεις δείξει μια συνέπεια και καλλιτεχνικά και πολιτικά με τη στάση σου, με τον τρόπο ζωής σου. Κάποιοι άλλοι καλλιτέχνες δεν την έχουν αυτή τη συνέπεια. Εσύ όταν θαυμάζεις κάποιον ή όταν είναι να συνεργαστείς με κάποιον λαμβάνεις υπόψιν σου το πολιτικό ζήτημα ή τα διαχωρίζεις εντελώς και λες ότι εγώ με αυτόν, ό,τι και αν έχει κάνει στην υπόλοιπη ζωή του, δεν με πειράζει και προχωράω μαζί του.
Όχι, το λαμβάνω υπόψιν μου. Το λάμβανα υπόψιν μου από πιτσιρικάς. Όταν άκουγα τον David Bowie ή τον Tom Waits ήθελα να μάθω για τις ζωές τους. Πώς είναι αυτοί; Έστω, κατά φαντασίαν. Ήθελα να τους νιώθω ότι στεκόταν και ηθικά μαζί. Να είναι στο ίδιο ύψος η μουσική και οι ζωές τους. Είναι πολύ σημαντικό και είχα την τύχη να γνωρίσω κάποιους, όπως ο Ψαραντώνης.

Νιώθεις ότι η Τέχνη πρέπει να δίνει απαντήσεις ή να δημιουργεί ερωτήματα;
Απαντήσεις δίνουν μόνο οι γκουρού, οι πνευματικοί καθοδηγητές, οι πολιτικάντηδες… Η Τέχνη είναι πιο πολύ για να φωτίζει σκοτεινές περιοχές μέσα μας. Αυτό προσπαθώ να κάνω και εγώ με τον εαυτό μου, κάνοντας αυτό που κάνω και αυτό μου κάνανε και οι αγαπημένοι μου καλλιτέχνες όταν ήμουν στην εφηβεία όταν άκουγα τους δίσκους τους. Λίγο να παίρνεις κουράγιο, να φωτίζεσαι, να βλέπεις πράγματα που δεν είχες δει μες τον εαυτό σου. Αυτογνωσία, που είναι ένας δρόμος να γνωρίσουμε λίγο παραπάνω κάτι μέσα μας.

Η τελευταία συναυλία στην Αθήνα με τον Παυλίδη έκλεισε με το «Θα ανατέλλω». Είσαι αισιόδοξος για το μέλλον;
Είμαι σίγουρος ότι σε 3000 χρόνια θα τα πάμε πολύ καλύτερα. Είναι κοντινό μέλλον, μη νομίζετε. Έχουμε μάθει να υπολογίζουμε τα πάντα μέσα από τις μικρές ζωές μας. Όμως γίνονται πράγματα. Σκεφτείτε τη θέση της γυναίκας πριν 50 χρόνια. Προχωράμε. Λίγο υπομονή.

Φωτογραφίες: Γιάννης Βούλγαρης

Βήμα του Πολιτισμού και της Πολιτικής, της Οικολογίας και της Δημιουργίας

Άφησε σχόλιο