Ο Άγγελος Πατσιάς είναι δάσκαλος και γεννήθηκε στη Δράμα το 1985. Όταν πήρε μετάθεση σε ένα τετραθέσιο δημοτικό σχολείο στο χωριό Φουρφουρά στο Ρέθυμνο μαζί με τους μικρούς μαθητές του, έφτιαξαν την πρώτη σχολική διαδικτυακή τηλεόραση και έκαναν το σχολείο τους ένα χώρο απόλυτης δημιουργίας!
Η ομάδα των δασκάλων του Δημοτικού Σχολείου Φουρφουρά με τη βοήθεια της τοπικής κοινότητας, αντιστάθηκαν στις οικονομικές συγκυρίες και την κρίση αξιών της εποχής μας και οραματίστηκαν ένα σχολείο όπου οι μαθητές διδάσκονται πέρα από το αναλυτικό πρόγραμμα, πώς να τραγουδάνε και να χορεύουν, πώς να παίζουν θέατρο, πώς να συγκεντρώνουν χρήματα για το σχολείο τους και πώς να παρουσιάζουν τις δράσεις τους μέσω του διαδικτύου στο ευρύ κοινό.
Μιλήσαμε με τον Άγγελο Πατσιά τον ιθύνοντα νου ενός σχολείου πρότυπου, όπου το παιδί αναπτύσσει την προσωπικότητά του και νιώθει μέλος μιας δημιουργικής ομάδας.
Άγγελε, πώς ήταν οι συνθήκες όταν πρωτοεπισκέφθηκες το Δημοτικό Σχολείο Φουρφουρά;
Το δημοτικό ήταν σε μια εξαιρετική τοποθεσία, είχε πολύ άπλα και εκπληκτική θέα το βουνό, γεγονός που με τα πρώτα βήματα στο προαύλιο σου άνοιγε το μυαλό. Οι εγκαταστάσεις τότε και η διαμόρφωση και εμφάνιση των χώρων, δε μας εξέφραζαν αλλά επειδή ήταν ένα σχολείο που λειτουργούσε με σεβασμό και αγάπη τα χρόνια πριν από μας, το είδαμε σαν ένα καμβά που με μικρές πινελιές κάθε φορά θα μπορούσαμε να τον αλλάζουμε ολοένα και περισσότερο. Έτσι και έγινε και συνεχίζει να γίνεται φυσικά όλα αυτά τα χρόνια.
Τι αποτέλεσε την πηγή της έμπνευσής σου για τη δημιουργία του «σχολείου της φύσης και των χρωμάτων»;
Το ίδιο το σχολείο αυτοπροσδιορίζεται με τον καιρό. Αν το ακούσεις με προσοχή θα καταλάβεις τι θέλει να σου πει. Ήταν οι ιδέες και οι στάσεις όλων μας, μαθητών και δασκάλων που οδήγησε στο σχολείο της φύσης και των χρωμάτων. Ήταν αποτύπωση του τρόπου λειτουργίας μας. Έτσι και αλλιώς μας άρεσαν οι τέχνες γενικότερα και σίγουρα εκμεταλλευτήκαμε τη φύση και την αφήσαμε σε πολλές περιπτώσεις να κατευθύνει τις διδασκαλίες μας.
Ποιες είναι οι βασικές δράσεις που δεν εντάσσονται στο Αναλυτικό Πρόγραμμα και θεωρείς ότι έχουν ωφελήσει τους μικρούς μαθητές;
Μου είναι αρκετά δύσκολο να απαριθμήσω τις δράσεις που γίνονται στο σχολείο γιατί ποτέ δεν τις αντιμετωπίζαμε σαν δράσεις ξέχωρες του αναλυτικού προγράμματος. Ήταν περισσότερο τρόποι διαφυγής από την ρουτίνα της εκπαίδευσης και τρόποι για να πεις κάτι με ομορφότερο και πιο κατανοητό τρόπο. Γενικότερα οι δομές του σχολείου υπάρχουν για να προκαλούν τη γνώση από το μηδέν ή για να εμπλουτίσουν αυτές που προϋπάρχουν στους μαθητές. Θέλουμε να παντρεύουμε πάντα το βίωμα με το περιβάλλον και σε ένα μικρό βαθμό την τεχνολογία. Έχουμε λοιπόν την εκπαιδευτική ρομποτική με την οποία ασχολούμαστε εδώ και δύο χρόνια, το Φoυρφουράς.tv –την εκπαιδευτική μας τηλεόραση-, μαθήματα μαγειρικής, υφαντουργίας, κατασκηνώσεις στη φύση, το χωραφάκι μας το βοτανόκηπο, την ενασχόληση μας με την παιδική επιχειρηματικότητα, το μετεωρολογικό σταθμό και άλλα τέτοια που στόχο έχουν να κεντρίσουν το ενδιαφέρον μαθητών αλλά και των γονιών τους που ίσως να θέλουν να πληροφορηθούν για κάποια πράγματα.
Ποια είναι τα συναισθήματα και οι εντυπώσεις των μαθητών από τις δράσεις σας;
Μας αρέσει πολύ 🙂 Θεωρώ ότι γνωρίσανε αρκετά πράγματα, γνώρισαν αρκετούς ανθρώπους και γνώρισαν πάνω από όλα τον τόπο τους. Δε ξέρω το μακροπρόθεσμο όφελος που θα έχουν πάνω τους, αλλά έχω μεγάλη εμπιστοσύνη σε αυτά τα παιδιά ότι θα ζήσουν τη ζωή τους πάνω απ’ όλα ως καλοί άνθρωποι.
Στις διδακτικές σου μεθόδους ενσωματώνεις τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ). Σε ποιο βαθμό θεωρείς τη χρήση των ΤΠΕ απαραίτητη για επιτυχημένες διδασκαλίες;
Οι νέες Τεχνολογίες μπήκαν στα σχολεία γιατί η εποχή μας το ορίζει. Ωστόσο δεν είμαι απόλυτα σίγουρος αν έγινε σωστός σχεδιασμός πριν από αυτό. Προφανώς και εξυπηρετούν σε ένα μεγάλο βαθμό στην πληροφόρηση, στη διάδραση κάποιες φορές, στην 24ωρη διδασκαλία και γενικά η γνώση μέσω της τεχνολογίας γίνεται προσβάσιμη σε κάθε σπίτι, σε κάθε ηλικία, οποιαδήποτε στιγμή. Αυτό μου αρέσει πολύ σαν ιδέα, ειδικά σε εποχές που πληρώνεις για να επιμορφωθείς. Ωστόσο το παιδί δεν είναι ένα σετ μυαλό-μάτια-δάχτυλα. Έχει και άλλες αισθήσεις και έχει ανάγκη από την ανθρώπινη επαφή. Έχει ανάγκη να λερωθεί για να μάθει, έχει ανάγκη να παίξει για να μάθει, έχει ανάγκη να συνεργαστεί, να μαλώσει να τα ξαναβρεί και να καταλήξει σε ένα συμπέρασμα για να μάθει. Σκεφτείτε τον Οδυσσέα με ipad. Θα περνούσε μπροστά από τους Κύκλωπες και θα έλεγε: » Αγαπητοί σύντροφοι, πιο πέρα βρίσκεται το νησί του Κύκλωπα. Δε θα πάμε όμως γιατί βλέπω από το twitter ότι έχει τα νεύρα του.» ή » Αγαπητοί σύντροφοι! Σε λίγο φτάνουμε στις σειρήνες. Αλλά μην ανησυχείτε γιατί βρήκα τη λύση. Κατέβασα το τραγούδι τους από το ίντερνετ.» Έτσι λοιπόν ο Οδυσσέας θα έφτανε στην Ιθάκη με όλους τους συντρόφους του και σίγουρα γρηγορότερα, αλλά δε θα γίνονταν ποτέ εκείνος ο άνθρωπος που βρήκε τον εαυτό του μέσα από περιπέτεια, θρήνο και έρωτα. Γιατί η αυτογνωσία κερδίζεται μέσα από την επαφή μας με άλλους ανθρώπους. Αυτό φοβάμαι ότι δεν υπολογίζουμε όταν χρησιμοποιούμε τις νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση.
Ποια θεωρείς ότι είναι τα βασικά μειονεκτήματα του εκπαιδευτικού μας συστήματος όπως αυτό εφαρμόζεται σήμερα;
Το εκπαιδευτικό σύστημα που έχουμε έχει τις ίδιες αρχές που είχε και στην βιομηχανική επανάσταση. Έχουμε ένα πολύ γερασμένο σύστημα, με καμία διαχρονικότητα σε αυτά που διδάσκει. Ο κόσμος αλλάζει τόσο γρήγορα και εμείς επιμένουμε στις εύκολες και ανούσιες λύσεις της γνώσης της μίας ημέρας. Έτσι ίσα ίσα για να χαροποιήσουμε τη μαμά, να γράψουμε καλά στο διαγώνισμα, να περάσουμε τις εξετάσεις, να πάρουμε πτυχίο. Έχουμε ξεχάσει πόσο σημαντικές είναι οι αξίες για τον άνθρωπο. Αυτές πρέπει να διδάσκουμε. Να εξοπλίσουμε τα παιδιά με γνώση ήθους και την ικανότητα να προσαρμόζονται και να λύνουν κάθε προβληματική κατάσταση χωρίς να απογοητεύονται. Να βρίσκουν ευκαιρίες στα προβλήματα τους και να επιλέγουν πάντα να είναι χαρούμενα. Αυτό για μένα θα ήταν ένα εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο σέβεται τους πολίτες του μέλλοντος και πάνω απ’ όλα την παιδική ψυχή.
Τι θα απαντούσες σε όσους ασκούν αρνητική κριτική στους εκπαιδευτικούς σήμερα;
Κανένας κλάδος δεν είναι ιδανικός. Σίγουρα υπάρχουν παραδείγματα καλών και κακών παραδειγμάτων σε κάθε επάγγελμα. Ωστόσο αυτό που αντιλαμβάνομαι εγώ είναι ότι υπάρχει γενικότερα μια προσπάθεια απαξίωσης του εκπαιδευτικού έργου. Μια απαξίωση της παιδείας γενικότερα. Δε μιλούμε δηλαδή για απλά μια κακή πρακτική. Και είναι ενδιαφέρουσα αυτή η αντιμετώπιση γιατί από την παιδεία ξεκινάν όλα και αν κάτι πρέπει να περιμένεις είναι η προσπάθεια όλων για να καλυτερεύσουν οι συνθήκες σε αυτήν και όχι το αντίθετο. Θέλω να πιστεύω ότι ο κόσμος έχει τα φίλτρα για να αναγνωρίσει το καλό όπου γίνεται και ότι δεν επηρεάζεται από διάφορες δημοσιεύσεις και λεγόμενα πριν τα περάσει από ένα σχετικό κόσκινο.
Τι έχεις να πεις σε όσους εκπαιδευτικούς «έχουν παραδώσει τα όπλα» λόγω της υποβάθμισης του εκπαιδευτικού κλάδου ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης της χώρας μας;
Δε ξέρω αν είμαι σε θέση να «συμβουλεύσω» τους εκπαιδευτικούς. Δε θα ήταν σωστό. Απλώς το επάγγελμα μας είναι φύση λειτούργημα και ο όρκος που δώσαμε κάποτε στη σχολή δεν έχει να κάνει ούτε με μισθούς ούτε με απαξίωση. Είναι ένα βαθύτερο εσωτερικό χρέος που παρακινεί τον κάθε δάσκαλο να βλέπει στα μάτια του κάθε παιδιού την ευκαιρία για έναν καλύτερο κόσμο. Αν τώρα αυτές τις σκέψεις οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι τις εκμεταλλεύονται για να επαναπαυτούν, αυτό δείχνει το δικό τους ποιόν και όχι το δικό μας.
Τι θα πρότεινες στους εκπαιδευτικούς της χώρας μας ώστε να γίνουν πιο αποτελεσματικοί στο έργο τους;
Θα ήταν καλό να βλέπουμε στους μαθητές μας, τα παιδιά μας και μαζί με αυτό το μέλλον αυτού του τόπου. Δε χρειάζονται ούτε υπολογιστές ούτε θρανία, ούτε βιβλία για να κάνουν ένα δάσκαλο αποτελεσματικό. Χρειάζεται η ικανότητα να μπαίνει στις καρδιές και τα μυαλά των μαθητών του και να ταράζει συθέμελα τον κόσμο τους, ενώ παράλληλα να χτίζει γύρω από αυτούς ένα περιβάλλον απόλυτης σταθερότητας. Δεν είναι εύκολο, αλλά σίγουρα αξίζει να προσπαθήσουμε.
