Ασημίνα Γιαγκουδάκη: Στην εποχή μας, η ποσότητα προσπερνά την ποιότητα

Γεννήθηκε στην Αθήνα, αλλά η καταγωγή της είναι από την Χίο. Ξεκίνησε τις σπουδές της στην φωτογραφία στην σχολή Focus, συνέχισε στην Αγγλία στο πανεπιστήμιο ARU (BA Hons Photographic and Digital Media) και στο University of Westminster (MA Photojournalism). Η Ασημίνα Γιαγκουδάκη εργάστηκε στα αρχεία του πρακτορείου Magnum και αργότερα στο φωτογραφικό τμήμα της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου. Η δουλειά της ως φωτογράφος έχει δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά, ενώ έχει πάρει μέρος σε εκθέσεις στην Ελλάδα και στην Αγγλία. Έχει διδάξει φωτογραφία στο London School of Photography και μέχρι σήμερα διοργανώνει σεμινάρια φωτογραφίας για παιδιά και νέους.
 
Μεταξύ 2011 και 2013, η Ασημίνα Γιαγκουδάκη ταξίδεψε σε όλες τις χώρες της Νοανατολικής Ασίας και εργάστηκε σε ΜΚΟ της περιοχής. Σήμερα, ζει και εργάζεται στο Λονδίνο. Το φωτογραφικό ενδιαφέρον της δουλειάς της έχει βάση στην σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον που ζει, τους εσωτερικούς χώρους και την κοινότητα, την ατμόσφαιρα γύρω του και τα σημάδια ζωής που αφήνει πίσω του.
 
Συνέντευξη στον Γιάννη Βούλγαρη

Τι επηρέασε την απόφαση σου να γίνεις φωτογράφος;
Η σχέση με την φωτογραφία ίσως να έχει να κάνει με το επάγγελμα του πατέρα μου, που ως ναυτικός ήθελε να βλέπει πως μεγαλώνουμε, τι έχει αλλάξει στο σπίτι, τα λουλούδια του στο μπαλκόνι… ήθελε μια αποτύπωση της πραγματικότητας της ζωής στην στεριά. Πολλές φορές η λήψη αυτή ήταν αγγαρεία για μας, αλλά αργότερα έδειξα περισσότερο ενδιαφέρον. Δεν είχα κάποια έφεση στις σπουδές, έψαχνα κάτι δημιουργικό και επειδή έβλεπα και την μητέρα μου με τρία παιδιά και με μηδενικό προσωπικό χρόνο, δεν ήθελα να κάνω την φωτογραφία χόμπι, αλλά επάγγελμα.

Φωτογράφος και μητέρα μικρού παιδιού, πόσο εύκολο είναι;
Όλα τα επαγγέλματα έχουν προκλήσεις και δυσκολίες όταν έχεις παιδιά, αλλά πάντα μπορείς να βρεις τρόπους να τα καταφέρεις. Ως ελεύθερος επαγγελματίας ποτέ δεν λες όχι σε δουλειά και ποτέ δεν σταματάς να κοιτάς τα email σου. Όταν ο Ορφέας ήταν εβδομάδων, τον είχα μαζί μου σε φωτογραφίσεις μέσα σε μάρσιπο, και κάποτε, όταν ήταν μηνών και είχε μόνο μητρικό γάλα, τον είχα πάρει σε δουλειά εκτός Λονδίνου βοηθό φωτογράφου μια νταντά.

Το να έχω παιδί με έκανε να εκτιμήσω την έννοια του χρόνου και να είμαι πιο αποφασιστική, να θέλω να πετύχω αυτό που κάνω και να σταματήσω να έχω δισταγμούς, τουλάχιστον όσο μπορώ.

Μια συνηθισμένη «εργάσιμη» στο πολύβουο Λονδίνο;
Αν έχω κάποια φωτογράφιση για κάποιο δελτίο τύπου, πρέπει άμεσα να γίνει η λήψη και η επεξεργασία φωτογραφιών για την δημοσίευση. Διαφορετικά είμαι στο σπίτι και εργάζομαι μέσω email για προώθηση της δουλειάς με νέους ή παλιούς πελάτες, οργανώνω και επεξεργάζομαι το φωτογραφικό μου αρχείο, ενώ ως σύμβουλος σε άλλους συναδέρφους, ασχολούμαι για την ανάπτυξη και την υλοποίηση ιδεών και θεμάτων πχ εκθέσεων βιβλίων, την επιλογή και την σύνταξη φωτογραφιών. Και όλα αυτά εν μέσω πλυντηρίων και νταντέματος του παιδιού.

Πόσο εύκολη είναι η προσέγγιση ανθρώπων με διαφορετικές κουλτούρες και δυσκολία στην γλωσσική επικοινωνία;
Χρειάζεται μια μικρή έρευνα για τις καθημερινές συνήθειες, έτσι ώστε να μην προσβάλεις κανέναν. Η δυσκολία οφείλεται στο γεγονός ότι η εκ βάθους επικοινωνία θέλει χρόνο και υπομονή. Μπορεί να μην παίρνεις αυτό που θέλεις, αλλά η προσπάθεια μετράει. Αξίζει πάντως να μάθει κανείς κάποιες βασικές αρχές, π.χ. χαιρετισμούς και ευχαριστίες, γιατί αυτά κάνουν τους ντόπιους να χαίρονται και να γελούν μαζί σου. Δυστυχώς όμως παίρνουμε ως δεδομένο ότι όλοι μιλάνε αγγλικά και δεν προσπαθούμε όσο πρέπει. Η προσέγγισή όμως των ανθρώπων μπορεί να είναι δύσκολη, ακόμα και αν μιλάς την ίδια γλώσσα, αν κάποιος δεν θέλει να επικοινωνήσει και να ανοιχτεί.

Πόσο δύσκολο είναι για έναν επαγγελματία φωτογράφο, την εποχή που όλοι νομίζουν ότι μπορούν να φωτογραφήσουν, να κάνει τη δουλειά του, σωστά και να ξεπεράσει τη νοοτροπία, που υπάρχει τουλάχιστον στην Ελλάδα, «έλα μωρέ να τραβήξεις 3-4 φωτογραφίες;»
Η νοοτροπία αυτή την συναντάς καθημερινά. Είναι παγκόσμια, δεν είναι μόνο στην Ελλάδα.

Η φωτογραφία στις μέρες μας είναι γνώση ζωής, κάτι σαν την μαγειρική. Όλοι μαγειρεύουμε μεν, αλλά δεν είμαστε σεφ. Η συνταγή είναι διαθέσιμη, αλλά το αποτέλεσμα μας βγαίνει διαφορετικό. Το σημαντικό είναι να κάνεις την συνταγή σου μοναδική και να γίνει η υπογραφή σου. Έτσι και στις τέχνες, βλέπεις ένα έργο και ξέρεις ότι είναι πχ Πικάσο ή Νταλί, χωρίς να δεις το όνομα, γιατί βλέπεις την μοναδική τεχνική και τέχνη τους, το όραμά τους.

Πόσο χειριστική μπορεί να γίνει η φωτογραφία;
Αναλόγως τι εννοεί κανείς με την λέξη χειριστική. Για τον φωτογράφο, η λήψη φωτογραφιών ξεκινά από ανάγκη για έκφραση και τρόπο επικοινωνίας. Με την επιλογή παρουσίασης και σύνταξης φωτογραφιών, τα μηνύματα περνούν στο κοινό, το οποίο μετά τα κατανοεί και μπορεί να εξωτερικεύσει συναισθήματα και απόψεις. Έχουμε δηλαδή μια σχέση πομπού και δέκτη.

Η τεχνολογία έκανε καλύτερη την Φωτογραφία;
Η βασική τεχνική στη φωτογραφία δεν έχει αλλάξει πολύ έως καθόλου. Για να φωτογραφίσεις χρειάζεσαι να ξέρεις πέντε έξι πράγματα.

Η τεχνολογία έχει κάνει την φωτογραφία πιο γρήγορη και άμεση, την έχει κάνει διαθέσιμη για όλους. Παράλληλα, όλοι είμαστε οπτικά πιο εκπαιδευμένοι για το τι κάνει μια φωτογραφία καλή, ενώ η αποτύπωση κάθε στιγμής της πραγματικότητας και της ζωής γίνεται πλέον σε κάθε στάδιο.

Ταυτόχρονα όμως με την αποτύπωση αυτή, το παρόν γίνεται παρελθόν και προσπερνιέται γρήγορα με την λήψη του επόμενου στιγμιότυπου και ούτω κάθ᾽ έξης. Η παρουσίαση της φωτογραφίας δεν είναι πια χειροπιαστή αλλά ηλεκτρονική, γι’ αυτό και τις περισσότερες φορές οι φωτογραφίες χάνονται στην μνήμη κάποιου κινητού ή σκληρού δίσκου και σπάνια τυπώνονται. Στην εποχή μας, η ποσότητα λήψεων προσπερνά την ποιότητα.

Ποιοι είναι φωτογράφοι που επηρέασαν την δουλειά σου;
Η επιρροή έρχεται περισσότερο από συγκεκριμένες φωτογραφίες και λιγότερο από κάποιους φωτογράφος. Αλλά αν είναι να διαλέξω, θα έλεγα τον Diane Arbus, για την προσέγγιση της διαφορετικότητας των ανθρώπων που φωτογράφισε, τον Philip Jones Griffiths, που είχα την τιμή να τον γνωρίσω και να μιλήσουμε, για την αφοσίωση του και την συνεχή και λεπτομερή έρευνα γύρω από τον πόλεμο του Βιετνάμ και μετά το τέλος του, ενώ το VIETNAM INC είναι από τα σημαντικότερα βιβλία στο φωτορεπορτάζ και τέλος τον Tim Hetherington, περισσότερο ως έμπνευση και λιγότερο ως επιρροή, για το ανθρώπινο άγγιγμα σε ό,τι φωτογράφιζε και το γεγονός ότι η φωτογραφία ήταν όχι απλά μέρος του εαυτού του, αλλά ο εαυτός του.

Ποιο είδος φωτογραφίας σε κάνει να νοιώθεις ποιο δημιουργική;
Σίγουρα τα ταξίδια και οι νέοι τόποι σε κάνουν να βλέπεις διαφορετικά, αλλά αυτό που με ενδιαφέρει είναι να πω μια ιστορία, να δείξω μέσα από τις φωτογραφίες μου και να μοιραστώ αυτό που έζησα. Φωτογραφίζοντας για παράδειγμα έναν γάμο, ακόμα και ένα συνέδριο μπορείς να μάθεις πράγματα άσχετα με την φωτογραφία. Ο κίνδυνος να χάσει κανείς την δημιουργικότητά του ελλοχεύει όταν κάτι γίνεται ρουτίνα και αυτό ισχύει σε όλα τα επαγγέλματα.