Λίγες μέρες έχουν απομείνει μέχρι την 27η Νοεμβρίου, ημερομηνία κατά την οποία λήγει η προθεσμία για να παρουσιάσουν η Ελλάδα και τα υπόλοιπα κράτη μέλη το κείμενο των αναγκαίων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων, προς συμμόρφωση με την Οδηγία 2015/720 της ΕΕ, με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης λεπτών πλαστικών σακουλών συσκευασίας και μεταφοράς (πάχους από 15 έως 50 μικρά).
Με δεδομένο ότι, προς το παρόν τουλάχιστον, δεν έχει τεθεί προς την θεσμικά προαπαιτούμενη διαβούλευση κάποιο σχετικό κείμενο προτάσεων από το αρμόδιο υπουργείο, βάσιμα πλέον πιθανολογείται, είτε ότι η χώρα μας θα υπάρξει για μία ακόμη φορά εκπρόθεσμη είτε ότι θα καταθέσει «με την ψυχή στο στόμα» και χωρίς ουσιαστική διαβούλευση, τα σχετικά κείμενα.
Σύμφωνα με περιβαλλοντικές οργανώσεις η νέα ευρωπαϊκή οδηγία, αν και κινείται στη σωστή κατεύθυνση, δεν αποτελεί πανάκεια για τα κράτη μέλη τα οποία πρέπει να στοχεύσουν στην καθολική κατάργηση της λεπτής μεταφερόμενης πλαστικής σακούλας.
Η εν λόγω Οδηγία, που υπερψηφίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Απρίλιο του 2015, αποτελεί τροποποίηση της Οδηγίας 94/62/ΕΚ, που αφορούσε στην πρόληψη και τη μείωση των επιπτώσεων των συσκευασιών και των απορριμμάτων συσκευασίας στο περιβάλλον. Παρά το γεγονός ότι οι πλαστικές σακούλες μεταφοράς συνιστούν συσκευασία κατά την έννοια της εν λόγω οδηγίας, οι διατάξεις της δεν περιλαμβάνουν ειδικά μέτρα σχετικά με την κατανάλωση αυτής της κατηγορίας σακουλών.
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο κείμενο της Οδηγίας 2015/720, «η απόρριψη πλαστικών σακουλών μεταφοράς προκαλεί περιβαλλοντική ρύπανση και επιδεινώνει το εκτεταμένο πρόβλημα των απορριμμάτων στα συστήματα υδάτων, με αποτέλεσμα να απειλούνται τα υδάτινα οικοσυστήματα σε παγκόσμιο επίπεδο». Πιο συγκεκριμένα, η νέα Οδηγία στοχεύει στη λήψη μέτρων που θα εξασφαλίζουν ότι το ετήσιο επίπεδο κατανάλωσης δεν θα υπερβαίνει τις 90 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς, κατά κεφαλήν, το αργότερο μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2019 και τις 40 λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς, κατά κεφαλήν, το αργότερο μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2025, ή ισοδύναμους στόχους εκφρασμένους σε βάρος.
Τα επίπεδα κατανάλωσης πλαστικών σακουλών μεταφοράς ποικίλουν σημαντικά σε ολόκληρη την Ευρώπη, λόγω των διαφορών που παρατηρούνται στις καταναλωτικές συνήθειες, την ευαισθητοποίηση σε περιβαλλοντικά θέματα και την αποτελεσματικότητα των μέτρων πολιτικής που λαμβάνονται από τα κράτη μέλη. Για το λόγο αυτό, η συγκεκριμένη Οδηγία προτρέπει τα κράτη-μέλη στη θέσπιση μέτρων που θα ανταποκρίνονται στα πολιτιστικά και οικονομικό-κοινωνικά χαρακτηριστικά της κάθε χώρας.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα προς μίμηση αποτελούν χώρες όπως η Ιρλανδία και η Δανία που από το 2002 και 2003, αντίστοιχα, προχώρησαν στη θέσπιση τέλους για τη λεπτή πλαστική σακούλα, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα τη δραστική μείωση της χρήσης της και στις δύο χώρες και στη χρησιμοποίηση σακουλών πολλαπλών χρήσεων ως εναλλακτική επιλογή. Περισσότερες χώρες ακολούθησαν το παράδειγμα της Ιρλανδίας-Δανίας και προχώρησαν στη θέσπιση τέλους για την πλαστική σακούλα όπως η Ουαλία, η Σκωτία, η Γερμανία και η Αγγλία με θεαματικά αποτελέσματα ως προς τη μείωση των πλαστικών σακουλών. Εντυπωσιακή ήταν η πρωτοβουλία ορισμένων κρατών, όπως της Ιταλίας και της Γαλλίας, να προχωρήσουν ένα βήμα παραπέρα και να απαγορεύσουν καθολικά τη χρήση της λεπτής πλαστικής σακούλας. Ως προς τους στόχους της Οδηγίας, χώρες όπως η Φινλανδία και το Λουξεμβούργο έχουν ήδη καταφέρει να μειώσουν τη χρήση σε 79 πλαστικές σακούλες ανά άτομο ετησίως, ενώ χώρες όπως η Ουγγαρία, η Πορτογαλία, η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής θα πρέπει να λάβουν αυστηρά μέτρα για τη μείωση χρήσης πλαστικών σακουλών, καθώς η κατανάλωση φτάνει μέχρι και πάνω από 500 σακούλες, ανά άτομο, ετησίως. Ομοίως, η Ελλάδα έχει πολύ δρόμο ακόμα να καλύψει μια και τα ποσοστά χρήσης των λεπτών πλαστικών σακουλών καταγράφονται υψηλά με πάνω από 350 σακούλες, ανά άτομο, ετησίως.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), το 2015 στην Ελλάδα αντιστοιχούν 363 σακούλες ανά κάτοικο ανά έτος, ενώ σύμφωνα με νέες μετρήσεις που αναδείχθηκαν στο forum διαβούλευσης του Έργου LifeDEBAG, o αριθμός αυτός μπορεί να υπερβαίνει και τις 400 σακούλες ανά κάτοικο, ετησίως. Η μέτρηση αυτή είναι κατά 50% μεγαλύτερη από την δημοσιευμένη εκτίμηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του 2010, στις 242 σακούλες ανά κάτοικο, η οποία τότε κατέτασσε την Ελλάδα στην 4η θέση ανάμεσα στις 19 χώρες με διαθέσιμα στοιχεία. Σημειώνεται ότι η εκτίμηση για 363 -> 400 σακούλες φέρνει την Ελλάδα στην πρώτη θέση σε κατανάλωση, διπλάσια σχεδόν από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο των 175 τεμαχίων.