του Μιχάλη Μπάκα
Έχοντας βρεθεί στη θέση και του φωτογράφου, που φωτογραφίζει πρόσφυγες και του εθελοντή που τους βοηθά, μπορώ να πω ότι καταλαβαίνω απόλυτα την αιτία του επεισοδίου στην Εφταλού της Λέσβου ανάμεσα σε εθελοντές διασώστες και διάσημο έλληνα φωτογράφο. Οι δύο πλευρές παρουσιάζουν διαφορετικές εκδοχές των γεγονότων και δεν είμαστε σε θέση να έχουμε πλήρη εικόνα. Η αλήθεια συνήθως είναι κάπου στη μέση και εάν δεν είναι στη μέση είναι λίγο από την μια ή την άλλη πλευρά.
Πρώτα από όλα η βία είναι καταδικαστέα και δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση.
Είμαι σίγουρος ότι βλέποντας με να βγάζω φωτογραφίες προσφύγων κάποιοι εθελοντές ή συμπολίτες μου να εκνευρίστηκαν μαζί μου και να σκέφτηκαν ότι «εκμεταλλεύομαι» τον πόνο αυτών των ανθρώπων για να κάνω το γούστο μου. Αντίστοιχα και εγώ βρέθηκα στην ίδια θέση ως εθελοντής να είμαι στη Συκαμιά, κουρασμένος και ταλαιπωρημένος και με καμία όρεξη να σηκώσω στα χέρια μου την φωτογραφική μου μηχανή και να με «ενοχλεί» η μανία των φωτογράφων να βρεθούν στην πρώτη γραμμή ώστε να εξασφαλίσουν το καλύτερο πλάνο των προσφύγων τη στιγμή που φτάνουν στην παραλία.
Το θέμα της φωτογραφικής ηθικής απασχολεί όλους τους φωτογράφους σε όλον τον κόσμο. Είναι γνωστές διάσημες και ιστορικές φωτογραφίες που μας άλλαξαν τη ματιά που βλέπαμε τα γεγονότα, όπως η φωτογραφία με τη δολοφονία του βιετναμέζου αντάρτη στη Σαϊγκόν, το νεαρό κορίτσι που τρέχει γυμνό να ξεφύγει από τις βόμβες ναπάλμ στο Βιετνάμ ή το εξαντλημένο από την πείνα παιδί με τον γύπα από το Σουδάν. Το ζήτημα είναι το κίνητρο του φωτογράφου. Μια φωτογραφία πραγματικά μπορεί να επηρεάσει θετικά τους συμπολίτες μας και να αλλάξει τη διάθεση της κοινωνίας απέναντι σε ένα ζήτημα οπότε ο φωτογράφος έχει την ευθύνη να ισορροπήσει ανάμεσα σε πολύ ευαίσθητες ισορροπίες για να πετύχει το σωστό αποτέλεσμα. Άλλωστε πολλοί φωτογράφοι ακόμα και την ώρα που είναι στο πεδίο έχουν αφήσει κατά μέρος τη μηχανή και έχουν βοηθήσει τους συνανθρώπους μας που υποφέρουν.
Το θέμα όμως στην περίπτωση μας φοβάμαι ότι είναι η πίεση. Η πίεση, η κούραση όλων είναι μεγάλη και βλέπουμε πλέον στα νησιά μας γύρω μας ανθρώπους να ξεφεύγουν από τα όρια, εθελοντές να καίγονται από το βάρος της πίεσης των καταστάσεων, πράγμα ιδιαίτερα ανησυχητικό.
Έχουμε μιλήσει πολύ καιρό τώρα για την ανάγκη ψυχολογικής υποστήριξης των ανθρώπων που εμπλέκονται στο προσφυγικό ζήτημα στη χώρα μας. Λιμενικοί, εθελοντές, πρόσφυγες αλλά και οι απλοί πολίτες βλέπουμε ότι δέχονται μεγάλη ψυχολογική πίεση από το ζήτημα. Τα νησιά μας έχουν υποδεχτεί εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και το προσωπικό του Λιμενικού αλλά και ομάδες αλληλέγγυων εθελοντών πολιτών έχουν ξεπεράσει κατά πολύ τις δυνάμεις τους παλεύοντας να σώσουν ζωές και να προσφέρουν ανακούφιση στο καθημερινό δράμα που βιώνουν οι πρόσφυγες. Όλοι καταλαβαίνουμε την ψυχολογική πίεση και τη δυσκολία αντιμετώπισης τέτοιων καταστάσεων από ανθρώπους που δεν είναι προετοιμασμένοι για κάτι τέτοιο. Με τη συνεργασία των συναρμόδιων φορέων είναι απαραίτητο να υπάρξει άμεσα μέριμνα για την παροχή ψυχολογικής υποστήριξης για τους συνανθρώπους μας, απλούς πολίτες της Λέσβου, διασώστες και διασωθέντες, που το έχουν τόσο ανάγκη.
Μέχρι τότε ας προσπαθήσουμε όλοι μας, όσοι έχουμε δημόσιο λόγο, αλλά και ο καθένας μας στην καθημερινή του ζωή να διατηρήσει την ψυχραιμία του ώστε να συμβάλουμε με κάθε τρόπο στη ορθή και ομαλή διαχείριση της κατάστασης, πέρα από ακρότητες και φανατισμούς. Όλοι μας είμαστε υπεύθυνοι για τη στάση της κοινωνίας μας, όλοι επηρεάζουμε τους συμπολίτες μας, με το σχόλιο μας στο φούρνο, στο καφενείο ή στα κοινωνικά δίκτυα όπως το facebook ή το twitter. Για να μπορέσουμε να σταθούμε όρθιοι ως κοινωνία και ως άτομα στη δύσκολη αυτή περίοδο που ζούμε. Γιατί σε κάποια χρόνια το προσφυγικό κύμα θα έχει λήξει και εμείς ίσως να είμαστε και πάλι φτωχοί αλλά τουλάχιστον θα έχουμε να λέμε ότι στα δύσκολα ήμασταν άνθρωποι.
