Ομιλία του φιλόλογου, κ. Γεωργίου Κωνσταντινίδη, σε εκδήλωση τιμής (εν ζωή) για τον Καθηγητή Στέργιο Φασουλάκη την Κυριακή 21 Αυγούστου 2016 στο χωριό Βαβύλοι της Χίου
Ο Στέργιος Φασουλάκης.
Γεννήθηκε στους Βαβύλους της Χίου (το 1933). Εδώ έλαβε και την εγκύκλια μόρφωση. Είναι απόφοιτος του Γυμνασίου Αρρένων Χίου.
Για δέκα (10) χρόνια δίδαξε στη Μέση Εκπαίδευση (1959-1974) – τη Δευτεροβάθμια που λέμε σήμερα. Για πρώτη φορά – το βάπτισμα του πυρός – δίδαξε στο Κολλέγιο Αθηνών (1959-1962). Όταν διορίστηκε στις Οινούσσες, δίδαξε εκεί (1962-1965). Δίδαξε ακόμη στο 5ο Λύκειο Πειραιά και μετά στην Ιωνίδειο Πρότυπο Σχολή.
Το 1969 μετά από εξετάσεις στο Ι.Κ.Υ. κέρδισε μια υποτροφία. Την αξιοποίησε για να κάνει τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Λονδίνο από το 1969 έως το 1972. Κατά τη διάρκεια αυτών των σπουδών του εκπόνησε και τη διδακτορική του διατριβή¹. Όταν το 1974 προκηρύχθηκε θέση στο Ε.Κ.Π.Α., διδάκτορας πλέον, τη διεκδίκησε και προσλήφθηκε ως Επιμελητής πρώτα, Επίκουρος Καθηγητής έπειτα… κ.ο.κ. στην έδρα της Ιστορίας Μέσων και Νεότερων χρόνων της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην οποία δίδαξε πάνω από 25 χρόνια. (ένας από τους πρώτους του φοιτητές στο μάθημα της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας το ακαδ. έτος 1974-1975 υπήρξα κι εγώ).
Παράλληλα δίδαξε: α) στο Διδασκαλείο Μέσης Εκπαιδεύσεως (1973-1978) θεωρητικά και μεθοδολογικά προβλήματα της Ιστορίας και β) για δύο, επίσης, ακαδημαϊκά χρόνια (1979 και 1980) στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου πηγαινοερχόταν, για να μπορεί ν’ ανταποκριθεί και στις ανάγκες του Ε.Κ.Π.Α.
Εργάστηκε ερευνητικά στο Λονδίνο, στην Οξφόρδη – περίφημο κέντρο φιλολογικών σπουδών – καθώς και στο Κεντ της Αγγλίας, στο Παρίσι της Γαλλίας, στην Αθήνα, στα Χανιά και, βέβαια, στη Χίο. Ποιος απ’ όσους έχουν κάποια σχέση με τα γράμματα δεν τον βλέπει ακόμη και τώρα, όποτε βρίσκεται στη Χίο, να περνάει τα πρωινά του στη Βιβλιοθήκη Κοραή;
Μέλος πολλών επιστημονικών Εταιρειών έχει λάβει μέρος σε πολλά συνέδρια με ανακοινώσεις του και δημοσίευσε πλήθος μελετών για τις σχέσεις μεταξύ του ελληνικού κόσμου και των κρατών της Δυτικής Ευρώπης κατά το Μεσαίωνα και τους Νέους χρόνους. Είναι, άλλωστε, γνωστά τα άρθρα του στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους της «Εκδοτικής Αθηνών» για τις σχέσεις Βυζαντινών με τους Ούγγρους, για τα προβλήματα επί Μανουήλ Κομνηνού, για τις σχέσεις Βουλγάρων και Σέρβων με το Βυζάντιο, για τις γερμανοβυζαντινές σχέσεις. Ασχολήθηκε επίσης με το Νεοελληνικό Διαφωτισμό² και κυρίως με τον Αδαμάντιο Κοραή. Εξέδωσε ανέκδοτες επιστολές του Κοραή που τις έστειλε σε σπουδαίους ανθρώπους της εποχής του, Έλληνες και Ευρωπαίους. Μεγάλη, επίσης, είναι η προσφορά του στη μελέτη και επανέκδοση έργων του Αδαμ. Κοραή με εισαγωγή και φροντίδα δική του (Μάλιστα τα Άτακτα³ του Κοραή, όπως και άλλα έργα του επανεκδόθηκαν στη Χίο, στο τυπογραφείο των αφών Παληού, στο «Άλφα Πι»).
Ως επιστημονικός σύμβουλος εργάστηκε επίσης επί έξι (6) χρόνια στο εβδομαδιαίο περιοδικό – ένθετο – της Ελευθεροτυπίας που είχε τίτλο: «Ε Ιστορικά».
Με άδεια της κας Αμάντου, χήρας του αοιδίμου Κων/νου Αμάντου ανέλαβε το βάρος να συνεχίσει την έκδοση των «Χιακών Χρονικών». Από το 1975 έως το 1989 εκδόθηκαν συνολικά 14 τόμοι. Περιέχουν μελέτες για ιστορικά θέματα που αφορούν την ιδιαίτερη πατρίδα μας (γράμματα, προσωπικές ιστορίες, εμπορικές δραστηριότητες, οργάνωση της ζωής επί τουρκοκρατίας κ.ά. θέματα). Από μόνα τους περιποιούν τιμή σε όποιον είχε την ευθύνη τους.
Έργα του Στέργιου Φασουλάκη
- Άτακτα, τόμοι Α,Β,Γ,Δ,Ε1 επιμέλεια – εισαγωγή, έκδοση Άλφα Πι (1991 έως 2012).
- Άρθρο του δημοσιεύτηκε στα Πρακτικά του Συνεδρίου «Κοραής και Χίος», Χίος 11 έως 15 Μαϊου 1983
- Αδαμ. Κοραής, βίος και έργα, Μ.Ι.Ε.Τ., (ο Ανδρ. Μάμουκας και το Κοραϊκό έργο), Αθήνα 1989.
- Εισαγωγή στις χιακές σπουδές: βιβλιογραφικός οδηγός, Ανέμη, ψηφιακή βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών, 1992.
- Αριστεύς Φρίξος, Ταξίδια εις Χίον, (αφήγημα – πίνακες), επιμέλεια Στέρ. Φασουλάκη (Βιβλιοθήκη Κοραή Χίου, Χίος 2002).
- Είχε την επιμέλεια στην επανέκδοση της Χιακής Λαογραφίας του, Στυλ. Βίου, έκδοση Φιλοτεχνικού Ομίλου Χίου.
- Επίσης είχε την επιμέλεια: Στυλ. Βίου, Χιακά σκωπτικά ανέκδοτα και παραδόσεις, επιμέλεια Στέρ. Φασουλάκη, (Χίος, Άλφα Πι 2006).
- Φασουλάκης Στέργιος, Τέσσερα κι ένα βότσαλα στη λίμνη. Επιφυλλίδες παιδείας. Εικονογράφηση Νίκος Γιαλούρης, (Χίος, Άλφα Πι, 2007).
- Φασουλάκης Στέργιος, Μαρτοπούλουδα. Υπερόριες επιφυλλίδες με εικονογράφηση Νίκου Γιαλούρη, επίσης (1η έκδοση Χίος, Άλφα Πι 2007).
- Συμμετέχει στο συλλογικό τεύχος: Η Ελλάδα στο Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, «Όχι»! που διανεμήθηκε με την Ελευθεροτυπία 26-10-2007.
- Επιμελείται την έκδοση του επίσης συλλογικού έργου: Ιστορικές φυσιογνωμίες και λογοτεχνικοί χαρακτήρες, αφηγήματα (Χίος, Άλφα Πι, 2007).
- Συμμετέχει με άρθρο του στο συλλογικό έργο: Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος, το σφαγείο πενήντα (50) εκατομμυρίων ανθρώπων, Ελευθεροτυπίας «Ιστορικά», 07-09-2008, που διανεμήθηκε δωρεάν.
- Δημοσίευσε τα «Ελληνοευρωπαϊκά, έξι (6) ιστορικές μελέτες», (1η έκδοση Χίος, Άλφα Πι, 2010).
- Μία ακόμη μελέτη του με τίτλο: «Μια ασυμπλήρωτη βιβλιοθηκονομική προσπάθεια του Νικόλαου Πολίτη» δημοσιεύτηκε στα πρακτικά του διεθνούς Συνεδρίου που είχε θέμα: Ο Νικόλαος Πολίτης και το Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας (Αθήνα, Ακαδημία Αθηνών, 2012).
Άλλες μελέτες, έργα και άρθρα
- Ο εκ Βροντάδου πλοιογράφος Αριστείδης Γλύκας (βιογραφικό του σημείωμα), Αθήνα 1968.
- «Σύντομος έκθεσις περί του αρχείου Κ. Αμάντου», Αθήναι 1973.
- Ο Στέφανος Καββάδας και οι κώδικες της Χίου, Αθήναι 1980.
- Σύμμεικτα Κοραϊκά στη Βιβλιοθήκη της Βουλής.
- « « « « Λένορμαν
- Ο Καλλίν. Κρεατσούλης στην Ιταλία, βρες στη Βιβλ/κη της Βουλής Λένορμαν, 1981.
- Κων. Νικολόπουλος, Athenee de Paris και Byron, Εταιρ. Πελοπ/κών Σπουδών, βρες Βιβλ/κη Βουλής Μπενάκειος.
- Βιβλιοκρισίες, Ιστορ. Εθνολ. Εταιρ. της Ελλάδος, 1981.
- Στο περιοδικό ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΙΑ, άρθρο με θέμα: το ηλεκτρονικό βιβλίο.
- «Οι επιπτώσεις των καϊρικών στα εκπαιδευτ. ζητήματα της Χίου», στα Πρακτικά Α΄Κυκλαδολογικού Συνεδρίου, τα περί Άνδρου 1993.
- Το 2012 με άλλους επιστήμονες συνέγραψε το 5τομο Φιλοσοφικό- Κοινωνιολογικό Λεξικό.
- Άρθρο με θέμα «περί τον Χρυσόστομο Σμύρνης» δημοσιεύεται στο περιοδικό Η ΜΕΛΕΤΗ (Ιούνιος 2013).
- Το λογοτεχνικό ξεκίνημα του Ηλία Ηλιού, ανάτ. του περιοδ. Η ΜΕΛΕΤΗ, Αθήνα 2015.
- Ο κ Στέργιος προλογίζει ακόμη μαζί με το Μητροπολίτη Αργολίδος Νεκτάριο (Αντωνόπουλο) το βιβλίο του Ιγκόρ Αντρέγιεφ: Λεονίτ Λεσένκο (δοκίμια ρωσικής ιστορίας, μετάφρ. Νατ. Νικολάου, Π. Καλογερόπουλος), «εν πλω» Δεκ 2015. (είναι η ιστορία του ρωσικού κράτους από την ίδρυσή του ως την περεστρόικα).
- Δημοσίευσε ακόμη: a byzantine family: the Gabrades, an additional note υπό Bryer στο περιοδικό Βyzantinoslavica. Μελέτη γι’ αυτή την οικογένεια.
- Τρεις επιστολές του Αλ. Πασπάτη προς τον Κων/νον Σάθαν: δημοσίευση σε επιστημον. Περιοδικό.
- «Κοραής και Sue» μια ακόμη επιστολή που εξέδωσε ο Στέργιος.
- Αγγλικόν Θέατρον και Ελληνική Επανάστασις: πώς η Ελλην. Επανάσταση επηρέασε άμεσα τα φιλελληνικά αισθήματα Βρετανών. Γράφτηκαν και θεατρικά έργα με φιλελληνικό πνεύμα. Η έρευνα είχε αυτό το περιεχόμενο.
- «Ευκαρπίας έπαινος» είναι ο τίτλος ενός τόμου για να τιμηθεί ο καθηγητής Παναγ. Μαστροδημήτρης. Ένα από τα θέματα του βιβλίου είναι και το «ύφος και ιδεολογία του Αδαμ. Κοραή» του δικού μας Στέργιου.
- Τελευταία εκδόθηκε: Κων/νου Αμάντου, Πολιτικά και Ιστορικά Δοκίμια, «Άλφα Πι» 2015, που διανεμήθηκε στο Συνέδριο για τον Άμαντο πρόσφατα.
Διαλέξεις
- Εκδήλωση στην παλιά Βουλή για τα 5 χρόνια του Ε Ιστορικά (20-10-2004), ως σύμβουλος της έκδοσης.
- Στο Συνεδριακό Κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών (23-03-2009) με θέμα: «Επανάσταση και Παιδεία στη ζωή και το έργο του Αδαμάντιου Κοραή».
- Εκδήλωση στο Πολιτιστικό Κέντρο Κηφισιάς (29-11-2015), ομιλία με θέμα: «Η Απελευθέρωση της Χίου, ιδιαιτερότητες, συμβολές, αποτελέσματα».
Είναι τα έργα του που αναζήτησα και του έθεσα υπόψη πριν, βέβαια, από την εκδήλωση τιμής στο πρόσωπό του.
Τελειώνοντας θα αναφέρω δύο πράγματα: αφ’ ενός την πρότασή του, που δείχνει το ενδιαφέρον του για την εκπαίδευση και την καινοτομία, να γίνει στον όροφο του Γυμνασίου Χίου, Μουσείο Ιστορίας της Εκπαίδευσης, ώστε να λειτουργεί παράλληλα με το Σχολείο ενισχύοντας τις ευκαιρίες των μαθητών να μάθουν πώς λειτουργούσαν οι δομές εκπαίδευσης από παλιά ως σήμερα, να οργανωθεί με σύγχρονες αντιλήψεις και τεχνογνωσία και να αποτελεί πόλο έλξης και πυρήνα μάθησης.
Από την άλλη, τέλος, μετείχε στη Συντονιστική Επιτροπή Στήριξης και Προώθησης του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Χίο4. Εδώ ιδρύθηκε η πρώτη σχολή του ΠΑΝ.ΑΙΓ.
Κυρίες και κύριοι (εκλεκτά μέλη της συγκέντρωσης),
Απόδοση τιμής γίνεται σε ανθρώπους που:
- Ξεπερνούν τα συνήθη ανθρώπινα όρια σε δυναμισμό ή αυτοθυσία,
- Σε αυτούς που προσέφεραν σημαντικές υπηρεσίες στην κοινωνία και την πατρίδα τους,
- Σε πολίτες που με τη ζωή και το έργο τους αποτέλεσαν και αποτελούν πρότυπα ηθικού βίου, ή είναι εργάτες κοινωνικής προόδου και αναβάθμισης.
- Σε ανθρώπους που δικαιολογούν, τελικά, τον τίτλο του Ανθρώπου!
Στην εποχή μας,
- Όταν πρωταρχικός σκοπός για πάρα πολλούς είναι το οικονομικό όφελος ή εκείνο που μπορεί να μεταφραστεί σε κάθε είδους συμφέρον,
- Όταν οι ηθικές αρχές έχουν καταρρεύσει και ποδοπατήθηκαν οικτρά,
- Όταν και η άσκηση κάποιας αρχής (εξουσίας) πρέπει να προσαρμόζεται στα συμφέροντα των εκάστοτε ισχυρών,
- Όταν κάθε ευσυνειδησία και ζήλος για το καθήκον αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο, που αντιμετωπίζεται η εργασία του οποιουδήποτε υπαλλήλου,
- Όταν η ίδια η Πολιτεία απαξιώνει κάθε διάκριση και αυτή την «αριστεία» υποβαθμίζοντας ή και λοιδορώντας την,
αυτή την εποχή θεωρούμε επιβεβλημένο να τιμήσομε την προσπάθεια, να επαινέσομε το μόχθο, να επευφημήσομε τη διάκριση και την καταξίωση σε όποιο τομέα της κοινωνικής μας ζωής.
Κύριε Στέργιο Φασουλάκη, έχετε ασφαλώς, τιμηθεί πολλές φορές. Θυμάμαι πριν από χρόνια στο Αίπος, όταν σας τίμησε ο καθηγητής κος Ρες. Το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου σας τίμησε με το «Ronald Burrows Memorial Prize»
Από μας δεχτείτε τα ταπεινά αλλά ειλικρινή συγχαρητήρια για εκεί που βρίσκεστε και για ό,τι πετύχατε. Για το ότι παραμείνατε άνθρωπος στο δύσκολο δρόμο που ακολουθείτε. Δεχτείτε ακόμη τις θερμές ευχαριστίες για όσα προσφέρατε στην Εκπαίδευση ως Πανεπιστημιακός Δάσκαλος και για την έρευνά σας που κάνει πιο προσιτή για μας την ιστορία της πατρίδας μας.
Ευχόμαστε να είστε γερός, να συνεχίζετε το πολύτιμο έργο σας.
Γιώργος Κωνσταντινίδης
συνταξιούχος φιλόλογος
- Για μια νορμανδική οικογένεια το Μεσαίωνα, που εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, εξελληνίστηκε και βαπτίστηκε ορθόδοξη, παρακολουθώντας την για 4 περίπου αιώνες.
- Είναι η κίνηση που συμβαδίζει με σημαντική οικονομική ακμή σε πολλές ελληνικές περιοχές και αποσκοπούσε να διδάξει τους Έλληνες της εποχής του 18ου – 19ου αι. πώς οι Αρχαίοι μας πρόγονοι προχώρησαν τον κόσμο με τις επιστήμες και την ελεύθερη σκέψη τους, πόσο εξελιγμένοι ήταν στην οικονομία, στην κοινωνία, στην πολιτική, στις τέχνες και στα γράμματα. Οι υπόδουλοι θα αποκτούσαν έτσι αυτοσεβασμό και φιλότιμο για να φανούν αντάξιοί τους και να διεκδικήσουν την ελευθερία τους. Από την άλλη καταβλήθηκε κάθε προσπάθεια να γίνουν γνώστες οι Έλληνες των σύγχρονών τους επιστημών, των μαθηματικών, της Φυσικής και της Χημείας. Θεμελιώδεις σ’ αυτές τις προσπάθειες ήταν οι συμμετοχές του Κοραή, του Ρήγα Φερραίου, του Δημήτρη Καταρτζή – Φωτιάδη, του Μοισιόδακα, του Ευγ. Βούλγαρη, του Κων. Κούμα, του Νεόφ. Δούκα, του Αθανάσ. Πάριου και άλλων πολλών). Προετοιμάζεται, έτσι, ιδεολογικώς η Ελληνική Επανάσταση.
- Τα «Άτακτα» είναι σημειώσεις που αφορούσαν στιχουργήματα τελευτ. Βυζαντινών χρόνων, λεξιλόγιο κλπ. Σημειώσεις λοιπόν, σχετικές και άσχετες μεταξύ τους, όπως προέκυπταν καθώς έγραφε τα βιβλία του ο Κοραής.
- Άρθρο εφημερίδας Πολίτης 8-12-2005.