Σχολείο Δάσους

του Γιώργου Λ. Κάκαρη

Σήμερις έκανα βόλτα σε ένα δασάκι που βρίσκεται μέσα στην πόλη της Χίου. Το λένε Δασάκι της Βοήθειας και αφού το περπάτησα όλο (δεν πήρε πάνω από μια ώρα), βρέθηκα σε κατάσταση άφατης ευδαιμονίας. Κάποιος θα αναρωτιόταν γιατί τα παιδιά μας δεν περνούν πολύ χρόνο σε ένα δασάκι σαν αυτό.

Γιατί δεν συνδέονται καθόλου με τη φύση; Γιατί στέκονται ακίνητοι μπροστά από μια οθόνη, γιατί τρέχουν από το ένα φροντιστήριο στο άλλο, ή προσπαθούν να αποστηθίσουν τόνους γνώσεις κλεισμένοι σε ένα δωμάτιο. Γιατί βρίσκονται σε στενάχωρους, πολύβουους χώρους διασκέδασης κάνοντας παρέα με τα κινητά τους τηλέφωνα; Γιατί περνούν περίπου το μισό της ημέρας τους σε ένα κλειστό χώρο με μια τσιμεντένια αυλή, υπομένοντας μια εξουθενωτική, χωρίς ίχνος ζωτικότητας, διαδικασίας συσσώρευσης κάποιων γνώσεων; Γιατί το παιχνίδι περιορίζεται σε αυτή την τσιμεντένια αυλή, όντας μια μικροσκοπική ανάπαυλα μεταξύ μαθημάτων;

Κάποιος που ενδιαφέρεται, όχι που ενδιαφέρεται για τα δικά του παιδιά, αλλά κάποιος που ενδιαφέρεται γενικά για τον άνθρωπο, για όλα τα παιδιά, ίσως θα ήταν εύλογο να αναρωτηθεί όλες αυτές τις ερωτήσεις.

Το περπάτημα στο δάσος έχει πολλές λιχουδιές να προσφέρει στον περιπατητή. Χρώματα, ήχοι, μυρωδιές, ένας οργασμός ζωντάνιας εξελίσσεται μπροστά του. Είναι συγκλονιστική η τέρψη από το περπάτημα πάνω στα φρύγανα, από την μυρωδιά του ρετσινιού στα ρουθούνια. Τα χρώματα είναι τόσο έντονα, που κανένα πλαστικό χρώμα κανενός νηπιαγωγείου ή σχολείου δεν μπορεί να τα ξεπεράσει. Ξαφνικά σωπαίνεις και ακούς τα φύλλα να θροϊζουν, τα τζιτζίκια να γεμίζουν τον αέρα με το θόρυβο από την μεμβράνη στο θώρακά τους, διάφορα πτηνά να κελαηδούν, τον αέρα να πεταρίζει γύρω από τους κορμούς των δένδρων. Και ανοίγεις το βλέμμα σου διάπλατα και η ζωγραφιά που ξεδιπλώνεται μπροστά σου είναι η πιο όμορφη που έχεις αντικρίσει ποτέ σου.

Στο δάσος το παιδί μπορεί να παίξει κρυφτό ή κυνηγητό. Μπορεί να ζωγραφίσει εμπνευσμένο από τη φύση. Μπορεί να καθαρίσει τα μονοπάτια, να φυτέψει τα αγαπημένα του δενδράκια. Μπορεί να κάνει βόλτες, να παρατηρήσει τα ζωάκια του δάσους χωρίς να τα πειράξει. Μπορεί να ανάψει μια φωτιά, τηρώντας μερικά στοιχειώδη μέτρα ασφάλειας ώστε να απολαύσει τη ζέστη της, σε μια παγωμένη μέρα.. μπορεί να απολαύσει τη δροσιά από την σκιά των φύλλων και των κορμών, σε ένα καυτό καλοκαιρινό πρωινό. Να ξεδιψάσει τη δίψα του με γάργαρο νεράκι. Να σιωπήσει για λίγο ώστε να αφουγκραστεί το δάσος. Να γυμναστεί πάνω στα φρύγανα. Μπορεί να βρει καταφύγιο κάτω από ένα κιόσκι, μια βροχερή ημέρα. Υπάρχουν χιλιάδες πράγματα που μπορούν να συμβούν σε αυτό το ζωντανό περιβάλλον…

Η Ατμόσφαιρα Ελευθερίας

Ωστόσο αρκεί ένα γεμάτο ζωή περιβάλλον για να ξυπνήσει την ζωντάνια, τη νοημοσύνη και την ελευθερία του παιδιού; Ή ίσως είναι απαραίτητη και η ατμόσφαιρα των σχέσεων που θα βιώνει μέσα σε αυτό το περιβάλλον να έχει αυτή την σπάνια ποιότητα της ελευθερίας;

Το παιδί μεγαλώνει πάντα στη σκιά μιας αυθεντίας.. οι γονείς, το σχολείο, ο δάσκαλος, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα, οι κανόνες, οι νόμοι, τα ιδανικά, οι αξίες, τα στερεότυπα, ένα αβάσταχτα πιεστικό κοινωνικό κατασκεύασμα, συνέχεια λένε στο παιδί τι πρέπει να κάνει και τι όχι. Το παιδί αυτό, που ποτέ δεν πήρε πρωτοβουλίες, ποτέ δεν έκανε αυτό που λαχταρούσε η καρδιά του, μετά από 30-40 χρόνια γέννησε τον ενήλικα που βλέπουμε γύρω μας, τον ενήλικα που βλέπουμε μέσα μας. Έναν ενήλικα βουτηγμένο στη θλίψη, μπερδεμένο μέσα στις επιθυμίες του, τους φόβους του, τις ελπίδες του, τις προσδοκίες του, θεόσκληρο, ανταγωνιστικό, που δεν είναι ικανός να ανακαλύψει τι θέλει να κάνει, που έχει κάνει πρόβλημα ακόμη και τον ελεύθερό του χρόνο. Όλα αυτά είναι γεγονότα, δεν είναι μια νοσηρή ιδέα στο μυαλό του γράφοντα.

Γιατί; Γιατί όσο μεγαλώνουμε σκληραίνουμε, γινόμαστε ανταγωνιστικοί, φοβισμένοι, καχύποπτοι και όλα τα υπόλοιπα; Μήπως είναι αυτές οι σχέσεις που βιώνουμε, από μικρά παιδιά ως τώρα, που μας κάνουν έτσι; Η σχέση με τους φίλους, τους συμμαθητές, τους καθηγητές, τους γονείς και τους δασκάλους, στη συνέχεια με τους εραστές μας, τα παιδιά μας, μήπως δεν είναι φοβισμένες, μήπως δεν είναι ανταγωνιστικές, μήπως δεν είναι δηλητηριασμένες από το δίπολο τιμωρία-ανταμοιβή; Δεν υπάρχει η αίσθηση της υποταγής και της κυριαρχίας;

Πως θα ξυπνήσει λοιπόν στον άνθρωπο που είναι τώρα παιδί η νοημοσύνη του, η ζωντάνια του; Ίσως αν αφεθεί ελεύθερος, χωρίς κανόνες (παρά μόνο κάποιους πρακτικούς), χωρίς αυθεντίες πάνω από το κεφάλι του, σε ένα τόσο ζωντανό περιβάλλον, όπως αυτό του δάσους.. ίσως τότε ξυπνήσει αυτό το σπουδαίο πράγμα που λέγεται νοημοσύνη.. που μαζί της θα ξυπνήσει μια κρυστάλλινη σοφία, μια σπάνια υπευθυνότητα. Θα συμβεί όντως αυτό το θαύμα, αν αφεθεί το παιδί ελεύθερο; Η απάντηση είναι “Δεν Ξέρω”. Αξίζει να το δοκιμάσουμε μετά από χιλιάδες χρόνια σκλαβιάς στις εκάστοτε αυθεντίες, μετά από χιλιάδες χρόνια πολέμων, πόνου και θλίψης; Η απάντηση ας δοθεί από τον καθένα.