Παίρνοντας ως αφορμή τον Εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας των Αρχείων, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχεία Νομού Χίου παρουσιάζουν μέσω της «Απλωταριάς» ένα ιστορικό δίφυλλο χειρόγραφο που ανήκει στη «Συλλογή Έρης Μελέκου»
Το τεκμήριο αυτό, διαστάσεων 208Χ267mm, με Α(ριθμό Β(ιβλίου) Ε(ισαγωγής): 1367, 1. δώρισε στην Γ.Α.Κ. – Αρχεία Ν. Χίου η αείμνηστη Έρη Μελέκου. Πρόκειται για το συμφωνητικό που έγινε ανάμεσα στον γλύπτη Γεώργιο Μπονάνο* και τον Ιωάννη Ζυγομαλά και αφορά την κατασκευή του μνημείου του Μιχαήλ Ζυγομαλά στον Άγιο Βλάσιο, στο Τάλαρος του Κάμπου της Χίου.
* Γεώργιος Μπονάνος: Έλληνας γλύπτης (1863-1940), από την Κεφαλονιά. Σπούδασε γλυπτική δίπλα στον Λεωνίδα Δρόση και Δημήτρη Φιλιππότη. Συνέχισε τις σπουδές του στην Ιταλία. Το 1911 διορίστηκε καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών. Στη Χίο έχει φιλοτεχνήσει και το μνημείο του Πατριάρχη Ιωακείμ Δ΄ στην Καλλιμασιά.
«Η αρχειακή κληρονομιά είναι μια πολύτιμη μαρτυρία για την οικονομική, πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη ενός τόπου αλλά είναι και η συλλογική μνήμη της κοινωνίας του τόπου αυτού. Ένα απλό, συχνά ασήμαντο έγγραφο, ιδιωτικό ή δημόσιο, «κρύβει» την ιστορική αλήθειά του, αφού αποτυπώνει τη δραστηριότητα της στιγμής, της μέρας, του χρόνου που πέρασε και έγινε παρελθόν.
Τα αρχεία είναι αναντικατάστατη πηγή πληροφοριών, αποτελούν πρωτογενείς πηγές της Ιστορίας αλλά και ταυτόχρονα χώροι όπου διαφυλάσσεται η ιστορική μνήμη και μεταβιβάζεται στις επόμενες γενιές. Για αυτό το λόγο όλοι είμαστε υπεύθυνοι, αρχειονόμοι, διαχειριστές της Δημόσιας Διοίκησης, κάτοχοι ιδιωτικών ή δημόσιων αρχείων, απλοί πολίτες για τη δημιουργία αλλά και τη διατήρηση αυτής της μνήμης» αναφέρει στο μήνυμά του το παράρτημα Χίου των Γενικών Αρχείων Κράτους με αφορμή της Διεθνούς Ημέρας.
Ακολουθεί το κείμενο του συμφωνητικού μεταξύ του γλύπτη Γεώργιου Μπονάνο και τον Ιωάννη Ζυγομαλά. Κατά τη μεταγραφή του συμφωνητικού ακολουθήσαμε την ορθογραφία και τα σημεία στίξης του γραφέα του.
Συμφωνητικόν
Συνεφωνήθησαν σήμερον μεταξὺ τοῦ Κυρ. Ι. Μ. Ζυ/γομαλᾶ ἀφ΄ενὸς καὶ τοῦ γλύπτου κυρ. Γεωρ. Μπονάνου τὰ ἑξῆς:/
Ὁ Κυρ. Μπονάνος ἀναδέχεται τὴν κατασκευὴν ἑνὸς/μνημείου ἐκ μαρμάρου ὑπὸ τοὺς ἀκολούθους ὅρους:/Τὸ μνημεῖον ἐν ὅλῳ ἀπαρτίζεται ἐκ τεσσάρων μέτρων/ ἥτοι ἐκ τῆς βάσεως μέχρι τῆς κορυφῆς τῆς προτομῆς./ Τὸ εἰρημένον μνημεῖον συνίσταται ἐκ τοῦ περιζώματος;;/ ὕψους 60 ἑξήκοντα ἐκατοστῶν καὶ πλάτους 2.60 μ. ἐκ/φαιοῦ μαρμάρου τοῦ λατομείου Κοκκιναρᾶ καὶ τριῶν/ βαθμίδων ἀναλόγου ὕψους ἐκ μαρμάρου λευκοῦ/ πεντελικοῦ./
Ἐπὶ τῆς βάσεως ταύτης θέλῃ ἀνεγερθεῖ ἄγαλμα παρι/στάνον ἀλληγορικῶς τὴν Ναυτιλίαν καθημένην ἐπὶ/ πρύμνης λέμβου κρατοῦσαν διὰ μὲν τῆς ἀριστερᾶς/ χειρός ἀστάχεις διὰ δὲ τῆς δεξιᾶς στέφανον. Ἔμπροσθεν/ δὲ τούτου καὶ ἐπὶ τῶν βαθμίδων θὰ εἶναι προσηρτημένος / πάπυρος καὶ κλάδος φοίνικος. Τὸ μέγεθος τῆς ἀλ/ληγορίας θὰ εἶναι κατὰ τι μεγαλύτερον τοῦ φυσικοῦ/ μεγέθους και οὐχὶ μικρότερον τῶν 1 μ. & 45./
Ὄπισθεν τοῦ ἀγάλματος παρίσταται ἀνάλογος βράχος ἐκ/ λευκοῦ μαρμάρου ἐπίσης, ἐπί τοῦ ὁποίου στηρίζεται/ ἡ βάσις τῆς στήλης ἥτις θὰ φέρῃ τὴν προτομὴν/ τοῦ Μηχ. Θ. Ζυγομαλᾶ, ὁμοιάζουσαν τῷ πρωτοτύπῳ/ καὶ περιβεβλημένην μανδύαν. Τὸ ὕψος τῆς προτομῆς/ μετὰ τῆς στήλης ἀπὸ τῶν βάσεων θὰ εἶναι δύο μέτρα./ Ἐννοεῖται ὅτι τὰ δύο ἀγάλματα θέλουν εἶσθε ἐκ λευκοῦ/ τοῦ πεντελικοῦ μαρμάρου ἄνευ κηλίδων καὶ ἄλλου τινὸς /ἐλαττώματος. Ἐν γένει δὲ τὸ σύνολον τοῦ μνημείου θέλῃ εἶσθε κατὰ τὸ ἀποφασισθὲν καὶ σχεδιασθὲν πρόπλασμα/ καὶ τὴν ἀπὸ τούτου φωτογραφικὴν εἰκώνα./
Ἡ τιμὴ ὡρίσθη εἰς δραχμὰς δώδεκα χιλιάδας καὶ/ πεντακοσίας (αρ. 12.500) παραδοτέου τοῦ ἔργου εἰς τὴν / προκυμαίαν τοῦ Πειραιῶς, ἐντὸς τῶν κιβωτίων καὶ/ καλῶς περιβεβλημένου καὶ περιποιημένου./
Ἡ ἐν Χίῳ τοποθέτησις τοὺ μνημείου θέλῃ γίνῃ παρὰ/τοῦ Κυρ. Μπονάνου ἐπὶ τοῦ προσδιορισθέντος τόπου καὶ/ἐπὶ τοῦ ἑτοιμασθέντος θόλου./
Ἡ μεταφορὰ ἐκ Πειραιῶς θέλει γήνῃ δι΄ἐξόδων του/κυρ. Ζυγομαλᾶ, ἀλλὰ διὰ πᾶσαν βλάβην γενομένην/ κατὰ τὴν ἐξ Ἀθηνῶν μεταφορὰν εὐθύνεται ὁ Κος/ Μπονάνος./
Ἡ πληρωμὴ θέλει γείνῃ ἅμα τῇ ἐνάρξη τοῦ ἔργου/δραχμὰς δύο καὶ ἥμισυ χιλιάδας (2.500) εἰς προκαταβο/λὴν κατὰ δὲ τριμηνίαν ἀπὸ Α΄ Φεβρουαρίου/ δραχμὰς 2.500 μέχρι τῆς παραδόσεως. Ἡ ἐκ δραχ/μῶν 2.500 ἀποπληρωμὴ θέλει γείνῃ μετὰ τὴν /ἐκτέλεσιν καὶ τοποθέτησιν τοῦ ὅλου ἔργου./
Ο γλύπτης Κυρ. Μπονάνος ὑποχρεοῦται νὰ ἔχῃ/ τοποθετημένον τὸ μνημεῖον μέχρι τῆς Α΄ Νοεμβρίου/ τρέχ. ἔτους ἥτοι ἐντὸς ἐννέα μηνῶν ἀπὸ σήμερον./
Προς τούτοις θέλει κατασκευάσῃ ὁ Κυρ. Μπονάνος/λάρνακαν τῶν συνήθων διαστάσεων ἐκ φαιοῦ μαρ/μάρου πρὸς τοποθέτησιν τῶν ὀστέων. Διὰ τὴν/ ἀξίαν δὲ ταύτης θέλει πληρωθῇ δραχμὰς διακοσίας./
Ἐγένοντο δύο ὅμοια συμφωνητικὰ ἔχοντα κῦρος «ὡς καὶ διὰ ἐπισήμου συμβολαιογράφου γενόμενα./
Ἀθῆναι τὴν 2/14 Φεβρουαρίου 1891
Ι. Μ. Ζυγομαλᾶς Μπονάνος
ἐξώφλησεν το συμβόλαιον μου/ἐν Χίῳ τῇ 14 7/βρίου/ 1892 /Γ. Μπονάνος
