της Σοφίας Λαμπίκη
Ο «Γατόπαρδος » του Τζουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα είναι ένα αριστουργηματικό βιβλίο που αποδίδει ανάγλυφα την κοινωνική αναταραχή στην Ιταλία τον 19ο αιώνα.
Σε μια χαρακτηριστική σκηνή στην ταινία που ο Βισκόντι γύρισε με βάση το βιβλίο, ο νεαρός Τανκρέντι, απηχώντας την υπεροψία της νέας σικελικής αριστοκρατίας που αναδύεται απ τον κόσμο που πεθαίνει, λέει στο θείο του Δον Φαμπρίτσιο, πρίγκιπα Σαλίνας: «αν θέλουμε να μην αλλάξει τίποτε, πρέπει όλα ν’ αλλάξουν».
Η αλλαγή που ευαγγελίζεται ο νεαρός ανιψιός δεν είναι βέβαια αλλαγή καθεστώτος ή συστήματος αλλά αφορά στην αλλαγή, στην μετάλλαξη τρόπων και συνηθειών για να διασωθεί το σύστημα σε μια άλλη, πιο φρέσκια μορφή.
Κάτω από το δήθεν νέο κρύβεται το ίδιο παλιό με άλλη μορφή.
Σήμερα, μετά 3 τουλάχιστον δεκαετίες όπου το σύστημα έφτασε στο κολοφώνα της διαφθοράς και του μεγαλείου του, καταρρέει στην Ελλάδα,είναι ήδη στα τελευταία του, ψυχορραγεί.
Τώρα λοιπόν πρέπει και πάλι να αλλάξουν όλα για να μην αλλάξει τίποτα.
Και έτσι ανιψιοί του Δον Φαμπρίτσιο φόρεσαν τα ενδύματα των εχθρών τους,μιμούνται τις λέξεις και τα συνθήματα τους και παρουσιάζονται σαν το «νέο» που θα μας σώσει απ το «παλιό».
Γέμισε η χώρα ποτάμια, παραπόταμους, ρυάκια «νέων» και «άφθαρτων» που με νέες μοδάτες λέξεις κλεμμένες απ τον αντίπαλο, «αλληλεγγύη» «ρήξη» «ανατροπή» «σύγκρουση με το παλιό και φθαρμένο»,φορώντας χαμόγελα δανεικά, μιμούμενοι μέχρι και το ντύσιμο του απέναντι έρχονται να τα αλλάξουν όλα αλλά, στην πραγματικότητα, να τα διατηρήσουν όλα ίδια.
Ακόμα και η λέξη «άφθαρτος» είναι προσεκτικά επιλεγμένη, δεν διαλέγουν,ας πούμε, τον ακέραιο, τον έντιμο για να περιγράψουν τους εαυτούς τους αλλά τον Άφθαρτο που είναι ανύπαρκτη έννοια σε κάθε τι γήινο και παραπέμπει σε Θεό.
Η λέξη άφθαρτος εμπεριέχει και μια υπόμνηση υπόγεια σε όποιον την ακούει, κάποιος είναι άφθαρτος μέχρι…να φθαρεί, άρα μπορεί αυτός που σήμερα επιλέγετε αύριο να γίνει το ίδιο φθαρτός με τους προηγούμενους.
Απίθανης αντοχής το Σύστημα μεταλλάσσεται σαν Ιός και αποκτά νέες μορφές, με σακίδια, με νέα κουρέματα, με μπλουζάκια μακώ ή ποδήλατα και βέσπες αλλά ο πυρήνας του δεν αλλάζει με ρέπλικες, ίσως νέες και βελτιωμένες, αλλά ρέπλικες.
Αν θες να αλλάξουν όλα αλλάζεις τον άνθρωπο, και αν αλλάξει ο Άνθρωπος τίποτα πια δεν θα μείνει ίδιο. Πάντα έτσι έγιναν οι κοινωνικές αλλαγές στην Ανθρώπινη Ιστορία. Και τότε, όντως, το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω.