για τον πυρηνικό αντιδραστήρα ITER, που στα Λατινικά σημαίνει δρόμος
γράφει ο Τέλης Τύμπας
Για το ότι είναι θετική η αντικατάσταση των Λατινικών από την Κοινωνιολογία δεν έχω να προσθέσω κάτι στα όσα διεισδυτικά έγραψε την περασμένη εβδομάδα στις Δεύτερες Σκέψεις της «Απλωταριάς» o φιλόλογος και καθηγητής Μιχάλης Ανεζίρης. Όπως δεν έχω να προσθέσω κάτι στα όσα πρόσθεσε ο Μιχάλης για την αιτία των αντιδράσεων σε αυτή την αντικατάσταση. Θα ήταν όμως πολύ χρήσιμο να σκεφτούμε επιπλέον γιατί για την Φυσική, την Βιολογία και τα Μαθηματικά δεν έχουν υπάρξει δημόσιες αντιδράσεις αντίστοιχες με αυτές για τα Λατινικά, τα Αρχαία, την Ιστορία και τα Θρησκευτικά. Από τα άφθονα παραδείγματα στα σχολικά εγχειρίδια, επιλέγω ενδεικτικά ένα απόσπασμα από το βιβλίο της Φυσικής της Τρίτης Γυμνασίου. Είναι αυτό στο οποίο αναφέρεται ότι «μεγάλο μέρος της ελπίδας για την αντιμετώπιση ενεργειακών και οικολογικών προβλημάτων σε πλανητική κλίμακα βασίζεται στην τιθάσευση της πυρηνικής ενέργειας» (σελίδα 177). Αλίμονο σε όσες κι όσους νομίζαμε ότι το σχολείο έπρεπε να συνδέει την ελπίδα με την διαπαιδαγώγηση των μαθητριών και των μαθητών στην εξοικονόμηση και αποφυγή ενεργειακής σπατάλης, με την προοπτική κάλυψης της αναγκαίας για μια συλλογική και βιώσιμη ευημερία ενέργειας από μικρές και αποκεντρωμένες διατάξεις που θα βασίζονται στην αιολική και ηλιακή ενέργεια. Στο ερώτημά μας: Γιατί είναι η σύνδεση της πυρηνικής ενέργειας με την ελπίδα για το μέλλον τόσο μικρής σημασίας ζήτημα για να περνάει απαρατήρητο, ειδικά σε σύγκριση με την τόσο μεγάλη ανησυχία για τα Λατινικά;
Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι ο τίτλος της παραγράφου που καταλήγει με το παραπάνω απόσπασμα είναι πιο προσεκτικός: «Πυρηνική Ενέργεια: Ελιξίριο Σωτηρίας ή Ολέθρου για την Ανθρωπότητα;» Δεν έχουμε όμως παρά να διαβάσουμε την «μικρή ιστορία» που προηγείται για να καταλάβουμε ποια απάντηση στο ερώτημα αυτό ευνοεί το σχολικό εγχειρίδιο. Η ιστορία αυτή αναφέρεται σε μια πρόσφατη συμφωνία 31 χωρών για την κατασκευή ενός Διεθνούς Πειραματικού Θερμοπυρηνικού Αντιδραστήρα (International Thermonuclear Experimental Reactor—ITER), η οποία παρουσιάζεται στις μαθήτριες και τους μαθητές ως «ιστορική». Αντιγράφω ένα σχετικό απόσπασμα κι αφήνω να κρίνουν οι αναγνώστριες και οι αναγνώστες αυτού του σημειώματος αν το σχολικό εγχειρίδιο ευνοεί την παρουσίαση της πυρηνικής ενέργειας ως ελιξιρίου σωτηρίας ή ολέθρου: «Ο ITER (η Λατινική λέξη σημαίνει δρόμος), σαν ένας σύγχρονος αλχημιστής φιλοδοξεί να μετατρέψει το θαλασσινό νερό σε καύσιμη ύλη, αναπαράγοντας στο εσωτερικό του τις πυρηνικές αντιδράσεις, που κάνουν τον ήλιο να λάμπει. Η επιτυχής λειτουργία του αντιδραστήρα ΙTER θα αποτελέσει ένα από τα σημαντικότερα ορόσημα του τεχνολογικού μας πολιτισμού. Θα σημάνει την οριστική απεξάρτηση των ανθρώπων από τις σημαντικότερες ως σήμερα πηγές ενέργειας, τον άνθρακα και το πετρέλαιο» (σελίδα 176).
