Τα πρώτα μέτρα εφαρμογής της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, που ορθώνει ξανά την Ευρώπη-Φρούριο, τα βίωσαν με δραματικό τρόπο οι πρόσφυγες στα νησιά του Αιγαίου. Ένα 48ωρο μαζικών αναγκαστικών μετακινήσεων, φόβου, αβεβαιότητας. Και είναι μόνο η αρχή.
Άνθρωποι, άντρες, γυναίκες και παιδιά, που σύρονται άρον άρον από τα πρόχειρα ούτως ή άλλως καταλύματά τους για να επιβιβαστούν σε λεωφορεία και από εκεί σε πλοία με άγνωστο προορισμό. Απειλές για εκκένωση χώρων φιλοξενίας. Προσεχώς, αφίξεις ευρωπαίων «ειδικών» και αστυνομικών από την Τουρκία και μετατροπή των κέντρων καταγραφής σε χώρους κράτησης. Στο βάθος, μαζικές «επιστροφές» ανθρώπων.
Η συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας την Παρασκευή 18 Μαρτίου (αναλυτικά εδώ, στα ελληνικά) μετατρέπει ξανά την Ευρώπη σε φρούριο και την Ελλάδα και την Τουρκία σε δεσμοφύλακες ανθρώπων. Όπως περιγράφεται αναλυτικά στις «διευκρινίσεις» της Κομισιόν, όσοι φτάνουν στα ελληνικά νησιά από την Κυριακή 20 Μαρτίου θα κρατούνται, και ή θα επιστρέφονται αμέσως στην Τουρκία ή θα εξετάζεται η αίτηση ασύλου που θα καταθέτουν. Σε περίπτωση απόρριψής της, θα στέλνονται επίσης στην Τουρκία,όπως οι «παράτυποι μετανάστες», με «8 σκάφη της Frontex, χωρητικότητας 300-400 ατόμων το καθένα, και 28 λεωφορεία».
Προβλέπεται ακόμα πως θα υπάρχει δυνατότητα προσωρινής διαμονής 20.000 ανθρώπων στα ελληνικά νησιά (με 6.000 υπάρχουσες). Και το κυριότερο: «Οι παράτυποι μετανάστες μπορεί να κρατούνται σε κλειστά κέντρα υποδοχής στα ελληνικά νησιά, υποκείμενα στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, ιδιαίτερα την Οδηγία της ΕΕ για τις Επιστροφές. Οι αιτούντες άσυλο θα φιλοξενούνται σε ανοιχτά κέντρα υποδοχής στα ελληνικά νησιά»
Ωστόσο, είναι αμφίβολο κατά πόσο θα γίνει πράξη η φιλοξενία σε «ανοιχτά κέντρα», χωρίς αστυνομική φύλαξη, όταν είναι δεδομένο πως η παροχή ασύλου θα γίνεται με το σταγονόμετρο, άρα οι «φιλοξενούμενοι» θα είναι οι επόμενοι απελάσιμοι… Με άλλα λόγια, στα καθ’ ημάς: η ΒΙΑΛ γίνεται φυλακή, ενώ είναι άγνωστο ως τι θα χρησιμοποιηθεί η Σούδα.
Τελευταία σημείωση: στα νησιά θα αναπτυχθεί προσωπικό 4.000 ατόμων από την Ελλάδα, τα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασύλου και, φυσικά, τη Frontex.
Ζούμε στην «τάφρο» της Ευρώπης-Φρούριο
Η εφαρμογή της συμφωνίας ξεκίνησε φυσικά από τις άκρες του σκληρά φυλασσόμενου κάστρου που λέγεται Ευρωπαϊκή Ένωση. Από τα νησιά μας, από νωρίς το πρωί του Σαββάτου 19/3. Ευθύς αμέσως, οι 2.700 πρόσφυγες που βρίσκονταν στη Χίο σπρώχτηκαν να φύγουν από τη ΒΙΑΛ, τη Σούδα, το ΔΗΠΕΘΕ, τα Ταμπάκικα και να επιβιβαστούν άρον άρον στο TeraJet και το BlueStar Patmos που αγκυροβόλησαν στο λιμάνι.
Ακολούθησε χάος, με τους πρόσφυγες να ψάχνουν να αλλάξουν τα εισιτήριά τους, τη σχετική πολιτική των ναυτιλιακών εταιρειών να αλλάζει από ώρα σε ώρα, με το TeraJet να ξεκινά, μετά από καθυστέρηση δεκάδων ωρών, για τον Πειραιά και να καταλήγει στην Ελευσίνα. Αντρες, γυναίκες και παιδιά μεταφέρθηκαν σαν άβουλα εμπορεύματα, καταλήγοντας άγνωστο σε ποιον καταυλισμό της ηπειρωτικής Ελλάδας, πιθανότατα στα νέα κέντρα στα Ιωάννινα ή στο Κουτσόχερο. H μεταφορά συνεχίστηκε με τα πλοία Blue Star Patmos, Αριάδνη και Νήσος Μύκονος.
Να σημειωθεί πως στη Χίο την Κυριακή έφτασαν μερικές εκατοντάδες πρόσφυγες από τα τουρκικά παράλια, επί των οποίων θα «εφαρμοστεί» η κατακριτέα ακόμη και από τον ΟΗΕ συμφωνία. To βράδυ της Κυριακής, σύμφωνα με τοπικά ΜΜΕ, έφτασαν στη Χίο και οι 6 Τούρκοι αστυνομικοί που θα εποπτεύουν τις διαδικασίες στη ΒΙΑΛ, για τη μετατροπή της οποίας σε χώρο κράτησης έβγαλε ήδη ανακοίνωση η Χιακή Συμπολιτεία, θέτοντας θέμα άρσης της παραχώρησης καθώς παραβιάζεται η σχετική αρχική συμφωνία δήμου-κυβέρνησης.
Στη Λέσβο
Δραματικότερη ακόμα ήταν η κατάσταση στη Λέσβο, όπως περιγράφεται από εθελοντές, αλληλέγγυους και οργανώσεις.
Η εκκένωση ξεκίνησε, παρουσία ΜΑΤ, από το σιδερόφραχτο hotspot της Μόριας, όπως και όλων των άλλων χώρων για τους πρόσφυγες στον νησί. «Νιώθουμε τις επιπτώσεις της συμφωνίας (…) Δύσκολες στιγμές για όλους μας, εθελοντές και πρόσφυγες, καθώς προσπαθούμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει. Λίγες οι πληροφορίες για το τι θα συμβεί στο ταξίδι της πλειοψηφίας αυτών των ανθρώπων. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να χαλαρώσουμε τους κανόνες διαμονής και να μαγειρέψουμε περισσότερο φαγητό ώστε οι άνθρωποι να κάνουν αποθέματα για τον δρόμο μπροστά τους», γράφουν το απόγευμα του Σαββάτου οι εθελοντές του Better Days for Moria, του καταυλισμού που έστησαν εθελοντές δίπλα στη Μόρια, για να προσφέρουν λίγο καλύτερες συνθήκες διαβίωσης στους πρόσφυγες.
Και εδώ, οι πρόσφυγες φορτώθηκαν στα πλοία, κυρίως το «Ελ. Βενιζέλος», με άγνωστη ώρα αναχώρησης και άγνωστο προορισμό. Οι σκηνές στο λιμάνι περιγράφονται ως χαοτικές, με παιδιά, ανάπηρους, ηλικιωμένους να προσπαθούν – σε κλίμα φόβου – να επιβιβαστούν στο πλοίο, προς άγνωστη κατεύθυνση. Τελικά, αντί για την Καβάλα, κατέληξαν στην Ελευσίνα, με το «Ελ. Βενιζέλος» να επιστρέφει την Κυριακή στη Λέσβο για νέα «παραλαβή»…
Σε αυτό το κολασμένο διήμερο, σημειώστε ακόμα:
- Τις απειλές προς το ΠΙΚΠΑ, δομή στην οποία φιλοξενούνται ευάλωτες ομάδες προσφύγων (ανάπηροι, παιδιά, σοβαρά ασθενείς, οικογένειες) απ’ το οποίο ζητήθηκε να αδειάσει, κάτι που ευτυχώς αποτράπηκε.
- Την άφιξη δύο προσφύγων νεκρών στη Λέσβο, σε ένα υπερφορτωμένο φουσκωτό – η συγκλονιστική μαρτυρία των ναυαγοσωστών στην εικόνα ακριβώς από πάνω. Την ίδια ώρα, δύο βρέφη βρίσκονταν πνιγμένα στη νήσο Ρω, όταν έπεσαν από φουσκωτό που μετέφερε 40 πρόσφυγες. Και, παράλληλα, να πληθαίνουν οι μαρτυρίες για ανηλεές κυνηγητό από την τουρκική ακτοφυλακή στα απέναντι παράλια.
- Και, σαν θλιβερό κλείσιμο: οι Πακιστανοί που βρίσκονταν εγκλωβισμένοι για βδομάδες στη Λέσβο, και διέμεναν κυρίως στον επονομαζόμενο «ελαιώνα» δίπλα στη Μόρια, αφού οι αρχές πλέον δεν τους κατέγραφαν, κλήθηκαν είτε να φύγουν ειρηνικά είτε να περικυκλωθούν από τα ΜΑΤ, με 3 αστυνομικές κλούβες να περιμένουν. Περίπου 100 αποχώρησαν οικειοθελώς. Οι υπόλοιποι, κουρασμένοι από τόσες βδομάδες παραμονής στο κρύο χωρίς ελπίδα, αποφάσισαν αργά το απόγευμα της Κυριακής να παραδοθούν το πρωί της Δευτέρας στις αρχές, ξέροντας πως ο μόνος δρόμος για εκείνους θα είναι αυτός της απέλασης. Θα μεταφερθούν στον Έβρο και από εκεί θα «επαναπροωθηθούν» στην Τουρκία.
Στην τελευταία τους διαμαρτυρία, κρατούσαν πλακάτ που έγραφαν «Ξεχασμένοι άνθρωποι».