Η Ανατολή Βροχαρίδου παρουσιάζει γυναικείες προσωπικότητες με μεγάλη συμβολή στον Πολιτισμό και τις Τέχνες. Σειρά έχει η ζωγράφος Ρόζα Μπονέρ
Μια παράξενη εικόνα παρουσίαζε, εδώ και ενάμιση χρόνο, η ανοικτή αγορά αλόγων για τους περαστικούς κατοίκους του Παρισιού. Ανάμεσα στα σφριγηλά σώματα των αλόγων και στις συνηθισμένες συναθροίσεις των εμπόρων, μπορούσε κανείς να ξεχωρίσει μια φιγούρα καθισμένη κατάχαμα να σχεδιάζει με γρήγορο ρυθμό πάνω στο χαρτί. Πολλές ήταν οι φορές που κάποιοι πλησίαζαν από περιέργεια να κοιτάξουν τα νευρικά χέρια, που χάραζαν με μαγικό τρόπο το κάρβουνο ζωντανεύοντας το άψυχο υλικό. Κανείς δε μπορούσε να φανταστεί, ότι σε λίγο καιρό όλα αυτά τα σχέδια θα έστηναν ένα ολοζώντανο πανηγύρι… μια καινούργια ζωφόρο που θύμιζε αυτή του Παρθενώνα. Εκεί που τώρα αντίκριζαν τα μισοσχηματισμένα κεφάλια των αλόγων στο χαρτί, σε λίγο καιρό θα άκουγαν το χλιμίντρισμα και το ρουθούνισμά τους να γαργαλάει τα αυτιά τους μέσα από τον καμβά. Εκεί που καλά καλά δεν ξεχώριζαν τα πόδια των αλόγων… σε λίγο θα άκουγαν τις οπλές τους να χτυπούν με δύναμη το χώμα και ξεσηκώνουν κουρνιαχτό.
Το απόγευμα που το φως χανόταν ανάμεσα στα δέντρα, αρκετοί είχαν την τύχη, στις στιγμές ανάπαυλας του καλλιτέχνη, να μοιραστούν μαζί του ένα ποτήρι κρασί και ένα μεγάλο χαμόγελο. Και τη στιγμή που καταλάβαιναν πως πίσω από το μεγάλο χαμόγελο και κάτω από το τεράστιο ψάθινο καπέλο ήταν μια γυναίκα… τα μάτια τους μεγάλωναν από την έκπληξη και το κρασί χυνόταν σαν σπονδή στο διψασμένο χώμα. Και τότε το μεγάλο χαμόγελο… το χαμόγελο της Ρόζας… ξέφευγε από τα χαλινάρια του σαν ένα αδάμαστο άλογο που με δυσκολία συγκρατούσαν οι σταβλάρχες και γινόταν ένα βαθύ γάργαρο γέλιο.
Μα έτσι ήταν πάντα η Ρόζα… η Ρόζα Μπονέρ… ένα καθαρόαιμο άλογο που ήθελε να νιώθει το ξεροβόρι να παίζει παιχνίδια με τη χαίτη του… ένα αγοροκόριτσο που η μεγαλύτερη χαρά του ήταν να ξαπλώνει στα χόρτα συντροφιά με ένα κοπάδι πρόβατα. Από μικρή καταλάβαινε καλύτερα τη γλώσσα των ζώων παρά των ανθρώπων… σα να γεννήθηκε πριν την εποχή της, σε ένα βασίλειο που δεν ήταν για τα μέτρα της. Αλλά αυτό δεν την ενοχλούσε ποτέ… δεν την ενοχλούσε ούτε το αποδοκιμαστικό βλέμμα των “καθώς πρέπει” κυριών του Παρισιού, την ώρα που την έβλεπαν να βγαίνει από τα σφαγεία ντυμένη με ένα βαρύ αντρικό πανωφόρι και τις ψηλές λασπωμένες μπότες της.
Τίποτε από όλα αυτά δεν ήταν σημαντικά. Σημαντικό για την Ρόζα ήταν το αρχέγονο δέσιμο την ώρα που άπλωνε την παλάμη της και ο ρυθμός της καρδιάς της συντονιζόταν με το ρυθμό της καρδιάς όλων των ζωντανών πλασμάτων. Σημαντικό ήταν γι΄αυτήν, να μπορεί κάθε μέρα με τα πινέλα της να δίνει ανάσα και ζωή στο δικό της ζωικό βασίλειο… να είναι η δημιουργός του δικού της κόσμου.
Σημαντικό γι’ αυτήν, ίσως να ήταν και μια πρόσκληση σε δείπνο με άλλες γυναίκες καλλιτέχνιδες, όπου θα μπορούσε να μιλήσει την παράξενη γλώσσα των χρωμάτων και να γνωριστεί με το συνάφι της. Η Ρόζα γνώριζε άλλωστε πως η Τέχνη δε θα υπήρχε αν δεν υπήρχαν οι καλλιτέχνες, αυτοί οι μικροί μεγάλοι μάγοι που πάλευαν με τα χρώματα πάνω στους μουσαμάδες. Με τους περισσότερους από αυτούς είχε καθημερινή συνάντηση, για πολλά χρόνια κατά τις επισκέψεις της στο Λούβρο. Εκείνες όμως που ήταν κρυμμένες σα φαντάσματα… ήταν οι γυναίκες σαν και αυτή…που αγωνιούσαν και υπέφεραν για την παράφωνη νότα στο μουσαμά τους… που μέναν τις νύχτες άγρυπνες και το πρωί έπιαναν τα πινέλα με ορμή… να προσθέσουν λίγο χρώμα εδώ ή εκεί και το διορθώσουν ξανά και ξανά, να το ζυγίζουν με το μάτι… μέχρι να νιώσουν την αρμονία του και να αγαλλιάσει η ψυχή τους.
Σίγουρα θα είχε πολλά να μοιραστεί σε ένα τέτοιο δείπνο…
Ρόζα Μπονέρ (Rosa Bohneur)
Bordeaux 1822 – Chateau By 1899
H Ρόζα Μπονέρ γεννήθηκε στο Μπορντώ της Γαλλίας και μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον καλλιτεχνικό που υποστήριζε την ελευθερία στη σκέψη και στην κίνηση. Ο πατέρας της ο Oscar Raymond Bohneur ήταν ο άνθρωπος που άσκησε μεγάλη επιρροή στη Ρόζα, τόσο καλλιτεχνικά όσο και κοινωνικά. Ήταν και ο ίδιος καλλιτέχνης και σοσιαλιστής και ανήκε σε μια σέκτα που υποστήριζε την ισότητα των δύο φύλων και την κατάργηση των ταξικών διαφορών, και έδωσε καλλιτεχνική παιδεία και στα τέσσερα παιδιά του.
Όταν μικρή είχε προβλήματα με την ανάγνωση, της επέτρεπαν να ζωγραφίζει ένα ζώο για κάθε γράμμα του αλφάβητου, σαν οπτική ενίσχυση. Η ελευθερία δράσης τη χαρακτήριζε σε όλη της τη ζωή. Αφού εξασφάλισε την άδεια της αστυνομίας στο Παρίσι το 1829, μπορούσε να κυκλοφορεί με ανδρικά ρούχα και να μελετά την ανατομία των ζώων. Ένας κριτικός τέχνης έγραψε μετά από μια έκθεσή της “Η κυρία Ρόζα ζωγραφίζει σχεδόν σαν άνδρας”. Στα 33 της χρόνια έγινε γνωστή ακόμη και στην Αμερική. Από μικρό παιδί συνήθιζε να ζωγραφίζει σε πάρκα, αγορές αλόγων και σφαγεία και θεωρείται η πιο διάσημη ζωγράφος ζώων του 19ου αιώνα.
Βιβλιογραφία
Wedemann, C., Larass, P. & Klier, M. (2008). 50 Women Artists you should know. New York: Prestel.
