της Αλεξάνδρας Σταματουλάκη
Έχετε σκεφτεί ποτέ, πως μπορούμε κι εμείς να δημιουργήσουμε τη δική μας τράπεζα; Βέβαια εντελώς διαφορετική από τις άλλες. Η δική μας τράπεζα θα είναι μια τράπεζα γενετικού υλικού δηλαδή μια «τράπεζα σπόρων». Και όπως καταλαβαίνετε δε θα φυλάει χρήματα και χρυσό, αλλά τους πολυτιμότερους θησαυρούς της γης, τα σπουδαιότερα δώρα της φύσης, την αρχή της δημιουργίας, το θαύμα της ζωής, τη σημαντικότερη κληρονομιά της ανθρωπότητας, τη συνέχεια της ιστορίας όλων των γενεών, τους μικρούς και ταπεινούς σπόρους. Οι σπόροι είναι η έκφραση της νοημοσύνης της γης και των γεωργικών κοινοτήτων ανά τους αιώνες, διαβάζουμε στο «Νόμο του Σπόρου» και συμφωνούμε απολύτως.
Με κάθε χούφτα σπόρους που κρατάμε στο χέρι μας εξασφαλίζουμε την ελεύθερη πρόσβαση στην τροφή μας, διεκδικώντας τα δικαιώματά μας σαν παραγωγοί και σαν καταναλωτές, οπότε διασφαλίζομε την τροφή μας εσαεί, έχουμε δηλαδή διατροφική αυτάρκεια, όπως αιώνες ολόκληρους έκαναν οι άνθρωποι εξασφαλίζοντας το μέλλον τους και το μέλλον των παιδιών τους.
Υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα της διάσωσης, της διάδοσης, της ανταλλαγής και της καλλιέργειας των δικών μας παραδοσιακών ποικιλιών των φυτών, ώστε να μπορούμε να διατηρήσουμε τον έλεγχο της διατροφής μας, της αξιοπρέπειάς μας και γενικότερα της ελευθερίας μας. Λοιπόν τους σπόρους και… «τα μάτια σας».
Ποιους σπόρους να συλλέξουμε
Αρχής γενομένης από το σπόρο του σίτου που μας εξασφαλίζει «τον άρτον ημών τον επιούσιον», τη βασική μας τροφή, την οποία και η λαϊκή σοφία πολύ σωστά χαρακτήρισε, αφού «όλα τα φάδια της κοιλιάς και το ψωμί στημόνι». Ο σίτος μαζί με τον οίνον και το έλαιον αποτελούν τους τρεις πυλώνες της μακράς δοκιμασμένης μεσογειακής μας διατροφής. Επομένως κρατάμε σπόρο σιταριού από τη σοδειά μας για να σπείρουμε κι αν δεν έχουμε δικό μας προμηθευόμαστε από κάποιον παραγωγό ή από το Γεωργικό Συνεταιρισμό.
Δεύτερα στη σειρά τα όσπρια, «το κρέας του φτωχού». Πώς γίνεται η συλλογή των σπόρων; Στα φασόλια, ρεβίθια, φακή, κουκιά και αρακά αφήνουμε αμάζευτους τους καρπούς, στα πιο εύρωστα φυτά, οπότε παίρνουμε τους σπόρους από τους ήδη ξερούς καρπούς.
Περνάμε στα αγαπημένα μας λαχανικά και φρούτα, τη ντομάτα, πιπεριά, κολοκυθάκι, αγγούρι, ξυλάγγουρο (το χιώτικο), καρπούζι, πεπόνι.
Η διαδικασία συλλογής και αποθήκευσης
Συλλέγουμε αρκετούς σπόρους από τα υγιή φυτά του κάθε είδους και μάλιστα από όλα τα στάδια παραγωγής (αρχή, μέση, τέλος καρποφορίας). Αφαιρούμε τους σπόρους από τους καρπούς, τους πλένουμε προσεκτικά σε σουρωτήρι και τους απλώνουμε σε απορροφητικό χαρτί για να στεγνώσουν. Κατόπιν τους ξεραίνομε πολύ καλά σε σκιερό και αεριζόμενο μέρος. Τους φυλάμε σε χάρτινα κουτάκια, υφασμάτινα σακουλάκια, ή γυάλινα βαζάκια, αφού γράψουμε πάνω τους το όνομα της ποικιλίας, την ημερομηνία και τους διατηρούμε για αρκετό χρόνο. Οι παππούδες μας και οι πατεράδες μας χρησιμοποιούσαν τα άδεια πακέτα των σιγαρέτων. Να ξέρατε με πόση προσοχή και ευλάβεια τακτοποιούσαν τους «θησαυρούς» τους!
Στο μαρούλι, καρότο, λάχανο, κουνουπίδι, μπρόκολο, σέλινο, ρόκα, ραπανάκι, άνηθο, μαϊντανό αφήνουμε τα φυτά να ανθίσουν και να σποριάσουν. Αφού ωριμάσουν οι σπόροι κόβουμε τις κορυφές των φυτών και τις κρεμάμε ανάποδα σε σκιερό μέρος τοποθετώντας από κάτω ένα πλατύ κουτί ή ταψί για να πέσουν μέσα.
Έτσι απλά γινόμαστε κι εμείς μικροί παραγωγοί, άλλος στον κήπο του, άλλος στο χωράφι του, ασχολούμαστε τον ελεύθερο χρόνο μας, απολαμβάνοντας τους καρπούς των κόπων μας και το κυριότερο διασφαλίζοντας την υγεία μας, αφού γνωρίζουμε τι καταναλώνουμε.
Η συλλογή των σπόρων είναι μια ευχάριστη και δημιουργική απασχόληση στην οποία μπορεί να εμπλακούν όχι μόνο μεγάλοι αλλά και μικροί. Αναφέρουμε, από την εμπειρία μας στο σχολείο, ότι τα παιδιά με μεγάλη ευχαρίστηση μπαίνουν στη διαδικασία, γνωρίζουν τους κάθε λογής σπόρους, εξοικειώνονται μ’ αυτούς, τους προστατεύουν, τους φυτεύουν και μαθαίνουν τα της δημιουργίας και προέλευσης των φυτών.
Κάπως έτσι λοιπόν γινόμαστε «τραπεζίτες» διατηρώντας στην «τράπεζά» μας την κληρονομιά των παππούδων μας και των γονιών μας επενδύοντας σε ποιότητα ζωής. Και να είστε βέβαιοι ότι, με τέτοιου είδους «τράπεζα», έχουμε επενδύσει στο πραγματικό χρηματιστήριο αξιών, που δεν είναι άλλο από το χρηματιστήριο της ομορφιάς, της αρμονίας, της κοσμιότητας, της νομοτέλειας, του μεγαλείου της σοφίας της φύσης, του σύμπαντος και της ζωής.
