Μια ακόμα κρίσιμη και εντελώς παράδοξη εκλογική αναμέτρηση διεξάγεται σε λίγες μέρες. Ο συσχετισμός των εδρών στην ευρωβουλή που θα προκύψει από τις ευρωεκλογές έχει πολύ μικρή έως και ελαχίστη σημασία. Αντίθετα το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών έχει πολύ μεγάλη έως και καθοριστική σημασία για τον συσχετισμό δύναμης στο εσωτερικό των κρατών –μελών της Ε.Ε. Ειδικά στην Ελλάδα της παρατεταμένης κρίσης διεξάγονται ουσιαστικά εθνικές εκλογές παρόλο που δεν ψηφίζουμε βουλευτές και δεν επιλέγουμε κυβέρνηση.
«Το ζήτημα πια έχει τεθεί
ή θα εξακολουθούμε να γονατίζουμε
όπως αυτός ο δραπέτης
ή θα σηκώσουμε άλλον πύργο ατίθασο
απέναντι τους»
* από το ποίημα του Μιχάλη Κατσαρού «Ο Δούλος»
Τόσο απλό είναι το «δίλημμα» όχι μονό των εκλογών αλλά και της γενικότερης στάση μας για το πώς θα αλλάξουν τα πράγματα .Μα και τόσο σύνθετη η απάντηση για το πώς θα σηκώσουμε αυτόν τον πύργο.
Εκλογές μετά τις εκλογές ή εκλογές πριν τις εκλογές;
Κι όμως παρά την αποτυχία του «success story», και την αδυναμία του καθεστωτικού συνασπισμού εξουσία να εκφράσει ένα θετικό πρόσταγμα, τα χαρακτηρίστηκα της περιόδου που διανύουμε δυσχεραίνουν τους ορούς ανάπτυξης κοινωνικών αγώνων και συγκρούσεων, και ορίζουν μια περίοδο καμπής στην εξέλιξη της ταξικής πάλης. Το γεγονός αυτό αποτυπώνεται και σε ιδεολογικό επίπεδο με την ένταση της εξατομίκευσης και της ηττοπάθειας. Θα συνεχιστεί αυτή η καθοδική πορεία του κινήματος που ξεκίνησε από τις εκλογές του 2012 ή αυτές οι εκλογές θα σηματοδοτήσουν μια νέα περίοδο ανάκαμψης του; Θα συνεχιστεί αυτή η καταστροφική «κανονικότητα» και «ομαλότητα» ή θα αρχίσει μια νέα περίοδος αμφισβήτησης των μνημονικών πολιτικών;
Η πολιτική ρευστότητα είναι μεγάλη και η σύγχυση ,όσον αφόρα τον χαρακτήρα των εκλογών γίνετε ακόμα μεγαλύτερη από μια ακόμα φοβερή έμπνευση… του Γ. Παπανδρέου που καθιέρωσε την ταυτόχρονη διεξαγωγή των τοπικών εκλογών παράλληλα με τις ευρωεκλογές. Η κυρίαρχη άποψη είναι ότι οι τοπικές εκλογές δεν συνδέονται με τις γενικότερες πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις. Πρόκειται για μια λανθασμένη αντίληψη που εκπορεύεται τους μηχανισμούς εξουσίας και εκφράζεται κυρίως από τα αστικά κόμματα. Ιδιαίτερα μετά την αντιμεταρρύθμιση του Καλλικράτη, οι δημοτικές και περιφερειακές αρχές , ως τοπικό κράτος, καλούνται να εφαρμόζουν στην πράξη τις κεντρικές πολιτικές επιλογές. Τα μνημόνια βρίσκονται κι εδώ, στις τοπικές κοινωνίες, στους δήμους και στις περιφέρειες, οι όποιοι καλούνται με αισθητά μειωμένη χρηματοδότηση να ¨διαχειριστούν¨ κατακτημένες κοινωνικές παροχές, στην υγεία, στην παιδεία ,την πρόνοια, τον πολιτισμό και τον αθλητισμό ,κ.τ..λ. Εξίσου λανθασμένη και ισοπεδωτική είναι και άποψη που εκφράζεται κυρίως στην αριστερά η οποία θεώρει τις τοπικές και τις εθνικές – υπερεθνικές εκλογές ως μια πανομοιότυπη έως και ταυτόσημη διαδικασία. Η αντίληψη αυτή υποβαθμίζει τις κοινωνικές , οικονομικές, πολιτιστικές και ιστορικές ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής και υποτιμά την δυναμική των τοπικών κινημάτων, παρεμβάσεων και διεργασιών στη εξέλιξη της.
Στις αυτοδιοικητικές εκλογές θα έπρεπε να τεθούν από την αριστερά σαφείς και ιεραρχημένοι στόχοι.Nα αποσπάσει από τις μνημονιακές δυνάμεις όσο το δυνατόν περισσότερους δήμους και περιφέρειες και να προωθήσει βασικές πτυχές της πολιτικής της πρότασης μέσα από ευρύτερες τοπικές συσπειρώσεις. Το πολιτικό πλαίσιο μιας τέτοιας λογικής συνεργασιών θα περιλάμβανε την αντίθεση στις δομές και τη λειτουργία του Καλλικράτη, τη σύγκρουση με την εφαρμογή των μνημονικών υποχρεώσεων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, τη στράτευση στην ευρύτερη πάλη για κατάργηση των μνημονίων και την εναντίωση της με τις πολιτικές της Ε.Ε.. Δυστυχώς επικρατήσαν οι περπατημένες λογικές των κεντρικών σχεδιασμών και των στενά κομματικών εκλογικών καταγραφών.
Το «τοπικό κράτος» της Χίου και η νησιωτική ¨περιφέρεια¨
Η Χίος δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να χαρακτηριστεί ως μια τυπική νησιωτική επαρχία. Η ναυτιλία κυρίως αλλά και η καλλιέργεια της μαστίχας εξακολουθούν να δίνουν πνοή ζωής στο νησί μας αλλά τα εισοδήματα που αποφέρουν καθώς και τα τραπεζικά αποθέματα είναι πλέον αισθητά μειωμένα .Η κρίση εμφανίζεται με πιο ήπια μορφή και με χρονική καθυστέρηση από την υπόλοιπη χώρα αλλά τα σημάδια της είναι πλέον ορατά σε όλες τις παραγωγικές δραστηριότητες.
Η παντοδυναμία της σημερινής δημοτικής αρχής – υπό το βάρος των αδιεξόδων της αντιμεταρρύθμισης του Καλλικράτη, των μειωμένων χρηματοδοτήσεων, της φθοράς της πολυετούς διαχείρισης αλλά και της καθεστωτικής αντίληψης αρκετών στελεχών της – αρχίζει πλέον να αμφισβητείται. Το εγχείρημα της «Πρωτοβουλίας»αποτελεί τη πιο αξιόλογη αυτόδιοικητική πρόταση του αστικού μπλοκ από την εποχή Καλουτά. Οι καιροί όμως έχουν αλλάξει δραματικά από εκείνη την περίοδο της ¨ανάπτυξης¨ που δινόταν στην αυτοδιοίκηση κάποιες δυνατότητες και εργαλεία αλλά κυρίως αρκετά περισσότερα χρήματα για ουσιαστικές διαχειριστικές παρεμβάσεις. Η «Λαϊκή Συσπείρωση» αποτέλεσε την μοναδική αντιπολίτευση μέσα στα έδρανα του δημοτικού συμβουλίου ,όχι όμως και έξω από αυτά. Εγκλωβισμένη στην αδιέξοδη λογική του Κ.Κ.Ε, δεν την ενδιαφέρει να αφουγκραστεί και να κινητοποιήσει πολίτες που δεν εντάσσονται στο κομματικό τους ακροατήριο. Η«Χιακή Συμπολιτεία»με τις αντιφάσεις και τις ανεπάρκειες της(όπως και ο ΣΥΡΙΖΑ άλλωστε) επέδειξε τουλάχιστον κάποια δείγματα αυτοοργάνωσης και συμμετοχής των πολιτών στα αυτοδοιηκητικά δρώμενα. Το αν θα θελήσει να ξεπεράσει τις αδυναμίες της και μπορέσει να αποκτήσει ριζοσπαστικά και κινηματικά χαρακτηριστικά, θα κριθεί από την μετεκλογική παρέμβαση της.
Τα νησιά του Βορείου Αιγαίου συνθέτουν μια ¨περιφέρεια¨ με επίσης πολλές ιδιαιτερότητες. Καμιά σοβαρή συζήτηση για ¨περιφερειακό σχεδιασμό¨ δεν μπορεί να γίνει, όταν ακόμα και τα περιφερειακά συμβούλια πραγματοποιούνται με δυσκολία λόγο της υποτυπώδους ενδοεπικοινωνίας μεταξύ των νησιών. Αποκομμένα εκ των πραγμάτων με τα μικρασιατικά παράλια και την φυσική τους ενδοχώρα, αντιμετωπίζουν επιπρόσθετα προβλήματα με τις εφαρμοζόμενες πολιτικές της κυβέρνησης και της Ε.Ε.. Γυρίσαμε αρκετά χρόνια πίσω με την κατάργηση της καθημερινής ακτοπλοϊκής σύνδεσης με τον Πειραιά τους χειμερινούς μήνες ,ενώ μια ενδεχόμενη κατάργηση του μειωμένου Φ.Π.Α θα είχε ολέθριες συνέπειες για την ανάπτυξη της περιοχής .Η αριστερά με ισχυρή παράδοση και μεγάλη κοινωνική και πολιτική επιρροή κυρίως σε Λέσβο, Σάμο και Ικαρία μπορεί και πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο για να αντιστραφεί αυτή η καταστροφική πορεία νησιών μας.
Οι ευρωεκλογες του ευρωσκεπτικισμού
Η κεντρική εκλογική αναμέτρηση είναι όμως αυτή των ευρωεκλογών. Ο αντιδραστικός χαρακτήρας της Ε.Ε και η αδυναμία των ευρωπαϊκών μηχανισμών εξουσίας να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την κρίση, δεν μπορεί να αλλάξει από οποιαδήποτε εκλογική διαδικασία. Άλλωστε οι πολιτικές προτάσεις των σοσιαλδημοκρατών ,των συντηρητικών και των φιλελευθέρων σχηματισμών συγκλίνουν σε πολύ μεγάλο βαθμό. Δυστυχώς το διαρκώς αυξανόμενο ρεύμα ευροσκεπτικισμού, απότοκο των αδιεξόδων της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, θα εκφραστεί κυρίως με δεξιό, αντιδραστικό και αναχρονιστικό πρόσημο.
Τα mainstream ευρωπαϊκά αριστερά και οικολογικά κόμματα, προσαρμοσμένα πλήρως στις αρχές της ευρωπαϊκής ενοποίησης αδυνατούν να διατυπώσουν μια αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση. Υπό αυτό το πρίσμα είναι σε εντελώς λάθος κατεύθυνση η υποψηφιότητα του Αλέξη Τσίπρα για την προεδρία της Commission. Ενισχύει την ψευδαίσθηση ότι η Ε.Ε μπορεί να μεταρρυθμιστεί ,και να εφαρμόσει πολιτικές σε φιλολαϊκή κατεύθυνση. Η αστική στρατηγική της εσωτερικής υποτίμησης και της μαζικής φτωχοποίησης ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων δεν εμπεριέχει άλλωστε κανένα περιθώριο φιλολαϊκών συμβιβασμών και παραχωρήσεων. Η στήριξη της ΑΝΤΑΡΣΥΑ (καθώς και των τοπικών σχημάτων της Αντικαπιταλιστικης Αριστεράς όπου υπάρχουν δυνατότητες παρέμβασης τους) μπορεί να συμβάλει στην διαμόρφωση μιας διαφορετικής αντίληψης στην αριστερά, μιας αντίληψης ρήξης και ανατροπής. Οφείλουμε ωστόσο να κάνουμε πιο αποφασιστικά και γενναία βήματα προς αυτή την κατεύθυνση χωρίς αυταρέσκεια και περιχαρακώσεις.
Η μετωπική συμπόρευση της αντισυστημικής και «εκτός των τειχών » Αριστεράς, μιας Αριστεράς που αρνείται να ενδώσει στη λογική της ενσωμάτωσης στο αστικό σύστημα εξουσίας και στις πρακτικές διαχείρισης των προβλημάτων του, αλλά και μιας Αριστεράς που δεν παραπέμπει την αναμέτρηση με τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα στο αόριστο μέλλον της ¨λαϊκής εξουσίας¨, αποτελεί, σήμερα περισσότερο από ποτέ, αναγκαιότητα για τις δοκιμαζόμενές από την κρίση κοινωνικές ομάδες. Παρότι δεν καταστεί εφικτή μέχρι σήμερα η δημιουργία αυτού του μετωπικού σχήματος, αλλά ούτε καν μια εκλογική σύμπραξη μ’ αυτή την λογική, η προσπάθεια πρέπει να συνεχιστεί και θα συνεχιστεί με νέες μορφές και εν ανάγκη και με νέες πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις.