Μέχρι πριν λίγες δεκαετίες τα ταξίδια ήταν δύσκολα γιατί δεν υπήρχαν δρόμοι και μέσα μεταφοράς, αλλά ούτε οργανωμένος τουρισμός και ξενοδοχεία· ούτε τουρίστες υπήρχαν γιατί δεν υπήρχε τουριστικό προϊόν· οι άνθρωποι κάθε τόπου ήταν ακόμη δεμένοι με τη γη ή τη θάλασσά τους.
Στην εποχή μας, βιογραφούμε τον εαυτό μας μέσω της οικειοποίησης αγαθών και τόπων. Όλοι σχεδόν «εν δυνάμει» τουρίστες απολαμβάνουμε σαν εξαιρετική εμπειρία την κατανάλωση του τόπου και του τοπίου, την αγορά σουβενίρ, το τοπικό φαγητό, τη φωτογράφιση τυποποιημένων εικόνων·από εδώ θα δείτε το ηλιοβασίλεμα, εδώ θα πάτε για μπάνιο, εκεί θα φάτε, εδώ έχει μια πηγή, εκεί ο ήλιος πέφτει στη θάλασσα. Σε λίγες μέρες όλο το ταξίδι έχει τακτοποιηθεί σε εικόνες· σε αυτές που μπορούμε να αναγνωρίσουμε, γιατί συμφωνούν με αυτά που ήδη γνωρίζουμε.
Ο παρατηρητής-τουρίστας, βιαστικός πάντα, αγωνίζεται να διαχειριστεί αυτό που του συμβαίνει, είναι σε ένα καινούργιο τόπο αλλά δεν θέλει να έχει σχέση με όσα πιθανόν συμβαίνουν σε αυτόν –δικτατορίες, βιασμοί, εμφύλιοι, φτώχεια… Θέλει φτηνές διακοπές με πολλές παροχές σε εξωτικούς τόπους, θέλει να χορτάσουν τα μάτια του εικόνες και να επιστρέψει χωρίς απώλειες. Έτσι φωτογραφίζοντας ένα κάστρο ή έναν βουδιστικό ναό, τρώγοντας μια σπαραγγόπιτα ή ένα φαλάφελ, θεωρεί ότι γίνεται κάτοχος του παρόντος του, ότι είναι συμμέτοχος σ’ αυτό που του συμβαίνει. Αποχωρεί ευχαριστημένος, κλείνοντας πονηρά το μάτι· για άλλη μια φορά ξεγέλασε τον εαυτό του, έχει αποδείξεις ότι έζησε την εμπειρία. Φυσικά αυταπατάται και στο βάθος το γνωρίζει αλλά μπροστά στο καθημερινό μαρτύριο της ύπαρξής του, ταξιδεύει για να ξεχάσει, μαζεύει εικόνες για να θυμάται.
Προφανώς όλοι οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι, ούτε για τους ίδιους λόγους ταξιδεύουν, ούτε την ίδια συμπεριφορά έχουν· ευτυχώς.
…Οι ντόπιοι, όμορφοι άνθρωποι, φιλόξενοι, με λαμπερά μάτια και σκληρά από το μόχθο χέρια, που αγαπούν τον τόπο τους και συνεχίζουν μια δύσκολη ζωή… Οι φωτογραφίες κατασκευάζουν μια πραγματικότητα που δεν υπήρξε ποτέ, ή είναι η νοσταλγία του μυθοποιημένου παρελθόντος. Οι τόποι και οι άνθρωποι, γίνονται αρχέτυπα γραφικότητας, ασφαλείς, ακίνδυνες, αναλώσιμες εικόνες. Παρά την σχεδόν ολική καταστροφή –ο άγιος τουρισμός– μένουν μερικές εστίες αναλλοίωτες όπου οι άνθρωποι, χωρίς λόγο, ζουν και εργάζονται σχεδόν όπως οι πρόγονοί τους· ας τους αφήσουμε στην ησυχία τους.
Τον Φεβρουάριο του δύο χιλιάδες τρία, με ένα φίλο και ένα παλιό αυτοκίνητο, ξεκινήσαμε από το δέλτα του Αχελώου δυτικά του Αιτωλικού με σκοπό να φτάσουμε στις πηγές του, στα ορεινά του νομού Τρικάλων κοντά στο χωριό Χαλίκι. Μετά από μερικές μέρες, λίγα χιλιόμετρα πριν τις πηγές μας σταμάτησε το χιόνι. Από αυτό το ταξίδι είναι οι δύο τελευταίες φωτογραφίες.
την επόμενη παρασκευή: φωτογραφία, χώρος και χρόνος
